Türkiye’ye mayıs ayında getirilmesi beklenen, dünyada 60’tan fazla ülkenin tescil ettiği yeni tip koronavirüs (Covid-19) aşısı Sputnik V, iki farklı doz ile antikor üretme yeteneğine sahip olmasıyla dikkati çekiyor.
Rusya’da Gamaleya Ulusal Epidemiyoloji ve Mikrobiyoloji Enstitüsü tarafından geliştirilen Sputnik V, virüs vektörü yöntemiyle geliştirilen aşılar arasında yer alıyor. Aşının çalışmalarını Rusya Doğrudan Yatırım Fonu destekliyor.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçen yıl 11 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, Sputnik V’nin erken aşamadaki klinik denemelerde kaydettiği olumlu sonuçların ardından “aşı” olarak tescillendiğini ve yaygın kullanımına başlanacağını duyurmuştu.
Aşı adını, 1957’de uzaya fırlatılan ilk Sovyet uzay aracı “Sputnik”ten alıyor.
Sputnik V, soğuk algınlığına yol açan bir adenovirüsten (Viral vektör) alınan, ayrı dozlar halinde uygulanan iki virüs bileşeni (rAd26 ve rAd5) içeriyor.
Şempanzelerde grip hastalığı yapan bir virüs olan adenovirüsün genetik olarak koronavirüs proteini ile desteklenerek insana verildiğinde bağışıklık sağladığı teorisi üzerine kurulu olan bu tip aşılar, yıllardır ebola, zika, chikungunya gibi viral hastalıklara karşı denendiği için uzun süredir Faz 3 aşamasında bulunuyordu.
Aşıların içindeki mikroorganizmalar canlı olmanın yanı sıra zayıflatıldıklarından insanlarda hastalık yapmıyor.
Viral vektör aşılarının en avantajlı tarafı 2-8 santigrat derece arasında, yani rutin kullanılan aşı dolaplarında saklanabilmeleri olarak gösteriliyor. Bu özelliği aşının sevkiyatını da kolaylaştırıyor.
Söz konusu özelliklere sahip “Sputnik V” aşısının üçüncü aşama klinik denemelerinin erken sonuçları, şubat ayında tıp dergisi “The Lancet”te yayımlandı.
Gamaleya Enstitüsü araştırmacıları, 20 binden fazla deneğe iki doz aşı yapılan denemede, aşının ilk dozunun uygulanmasından 21 gün sonra tüm yaş gruplarında hastalığı önlemede yüzde 91,6 başarı gösterdiğini belirtti.
Böylece Sputnik V’nin etkinliğini kanıtlamış Pfizer ve Moderna ile dünyanın en etkili üç aşısı arasına girdiği ifade edildi.
Aşı adayının kısa süren 1. ve 2. aşama klinik denemelerin ardından Eylül 2020’de, 3’üncü aşamaya geçildi. Aşı insanlar üzerinde test edilmeye başlandı.
Sputnik V, 21 gün arayla iki doz halinde uygulanıyor. Yapılan birinci doz ile ikinci dozun içeriği, çok az da olsa birbirinden farklılık gösteriyor. Gamaleya Enstitüsü yetkilileri, dozlardaki farklı formüllerle bağışıklık sisteminin daha da güçlendirilmesinin amaçlandığını belirtiyor.
Sputnik V, dünyada şu ana kadar toplam nüfusu 3 milyara ulaşan 60’ın üzerinde ülkede tescillenmiş durumda. Rusya’da üretimi yapılan aşının dünyanın diğer ülkelerindeki firmalarla da ortaklaşa seri üretimi için anlaşmalar yapıldı. Anlaşma yapılan ülkeler arasında Hindistan, Güney Kore, Brezilya, Çin, Suudi Arabistan ve Türkiye de bulunuyor.
Sputnik V, geçen yılın sonunda ülkelere gönderilmeye başlandı. Şubat itibarıyla Arjantin, Macaristan, Bolivya, Cezayir, Karadağ, Paraguay başta olmak üzere 20’den fazla ülkede Sputnik V kullanımı başladı. Rusya’nın bu yılın ilk yarısında, 83 milyon doz Sputnik V üretmesi bekleniyor.
DSÖ ve Avrupa Birliği’nin ilaç düzenleyicisi Avrupa İlaç Ajansı (EMA) uzmanları, Sputnik V aşısına yönelik değerlendirme çalışmalarını sürdürüyor. Bir sonraki değerlendirme aşamasının 10 Mayıs’ta başlanıp haziranın ilk haftasında bitirileceği kaydediliyor. Gelecek günlerde EMA’dan bir heyetin, Rusya’da Sputnik V aşısının üretim tesislerini denetlemesi planlanıyor.
Rusya’da büyük çoğunluğu Sputnik V olmak üzere 12 milyondan fazla kişiye tek doz, 8 milyona yakın kişiye ise iki doz aşı yapıldı. Aşılama için ülke genelinde aralarında alışveriş merkezlerinin de bulunduğu 5 bin 500 nokta kuruldu.
Rusya Doğrudan Yatırım Fonu (RDIF) ve Viscoran İlaç, 26 Nisan’da Sputnik V aşısının Türkiye’de üretilmesi için anlaşmaya vardı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da dün Türkiye’de iki aşının kullanıma girdiğini hatırlatarak “Üçüncü olarak ise Sputnik V aşısının acil kullanım onayı için son aşamaya gelindi ve aşı tedariki için bir anlaşma da yapıldı. Türkiye, Sputnik V aşısından 6 ay içinde 50 milyon doz almak üzere anlaşmayı imzaladı. İlk sevkiyat mayıs ayı içinde gerçekleşecektir. Ayrıca bu aşının ülkemizde üretilmesi için de teknoloji transferi yapılacaktır.” ifadesini kullandı.
