Twitter kullanıcıları arasında hiç tanımadığı insanları toplu bir şekilde engelleme yöntemi yaygınlaşırken, bu durumun hem siber güvenlik hem de psikolojik açıdan kullanıcılara olumsuz etkileri olduğu belirtiliyor.
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi ve dijital iletişim araştırmacısı Doç. Dr. Ali Murat Kırık, AA muhabirine yaptığı açıklamada, toplu engellemelerin, ABD ve Rusya menşeli yazılım şirketleri tarafından geliştirilen üçüncü parti uygulamalar aracılığıyla yapıldığını söyledi.
Başta Twitter olmak üzere sosyal medya kullanıcılarının toplu engelleme için kullandığı programların çeşitli riskler barındırdığını ifade eden Kırık, “Twitter’da toplu engelleme amacıyla geliştirilen ücretli ve ücretsiz birçok yazılım bulunuyor ve bu yazılımlar, oluşturulan kullanıcı listelerini kullanarak toplu takip ve engelleme yapabiliyor. Ücretsiz olan uygulamalar, çoğunlukla bilinçsiz kullanıcıların verilerinin ele geçirilmesi amacıyla kullanılıyor. Ayrıca, bu tarz engelleme yazılımları, hesabımızın tüm özelliklerine erişim sağladığı için kullanıcısının bilgisi dışında takip etme, engelleme, mesaj atma gibi aktivitelerde bulunarak kullanıcı güvenliğini de tehdit ediyor. Bu noktada teknolojinin bilinçli kullanımı için toplumun dijital okuryazarlık seviyesinin artırılması büyük önem taşıyor.” şeklinde konuştu.
Toplu engelleme yapan yazılımların, yapay zekayı kullanarak duygu analizi yaptığına dikkati çeken Kırık, bu uygulamaların, cümle ve kelime analizi yaparak karşıt görüşe sahip içerikleri paylaşan hesapları otomatik olarak engellediğini söyledi.
“Belli kelimeleri yoğun kullanan hesaplar otomatik olarak engellenebiliyor”
Doç. Dr. Ali Murat Kırık, yabancı şirketler tarafından İngilizce tabanlı olarak üretilen bu yazılımların Türkçe desteği olmaması sebebiyle Türkiye’de farklı sonuçlar doğurduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Otomatik engelleme yapan bu yazılımlar, İngilizce dilini baz alarak geliştirildiği için ülkemizde farklı sonuçlara neden olabilir. Örneğin, Türkçede ima etme ve kinaye yoluyla belirtilen bir görüşü bu yazılımlar yanlış algılayabilir ve engellenmemesi gereken bir kişiyi engelleyebilir. Diğer bir yöntem olarak, ‘kelime bulutu’ adı verilen yöntemle belli kelimeleri yoğun olarak kullanan hesaplar da otomatik olarak engellenebiliyor.”
Yüzlerce kişi aynı anda engellenebiliyor
Sosyal medya uzmanı Oğuzhan Saruhan da 2006 yılında Jack Dorsey ve arkadaşları tarafından kurulan Twitter’ın, halihazırda dünya genelinde yaklaşık 300 milyon, Türkiye’de ise 9 milyon kullanıcısı bulunduğunu bildirdi.
Twitter’daki bütün kullanıcıların bir günde paylaştığı tweet sayısının 500-600 milyon arasında değiştiğini belirten Saruhan, şöyle devam etti:
“Twitter’da müthiş bir mesaj trafiği meydana geliyor. Doğal olarak bu mesaj trafiği içinde insanların sevmediği, tasvip etmediği, onaylamadığı veya görüş ayrılıklarına düştüğü tweet’ler hatta hakaret, küfür, yalan, kışkırtıcı veya manipülatif tweet’ler de oluyor. Twitter kullanıcıları, bu tarz içerikleri paylaşan kullanıcılar ve paylaşımlarla muhatap olmamak için de ‘engelleme’ özelliği ile bir nevi bu insanları hayatlarından çıkarabiliyor.
Twitter’da hakaretlerin sayısı, kullanıcıların takipçi sayıları ve tweet’lerin içeriğine göre artabiliyor. Durum böyle olunca da oluşturulan listelerle çok sayıda insan anında engellenebiliyor. Twitter ayrıca oluşturulan bu listeyi, başka insanlarla da paylaşma imkanı veriyor. Örneğin, engellediğiniz 300 kişilik bir liste varsa bunu Twitter’dan indirebiliyorsunuz ve aynı kişileri engellemesini istediğiniz arkadaşlarınızla paylaşabiliyorsunuz. Arkadaşlarınız da bu listeyi Twitter’a aktararak aynı 300 kişiyi anında engelleyebiliyor.”
“Paylaşımların hepsi bizim hayat görüşümüze uymayabilir”
Oğuzhan Saruhan, “toplu engellemelerin” sadece hakaret kaynaklı olmadığını, Türkiye’de siyasi olarak aynı dünya görüşünü paylaşmayan ya da aynı futbol takımına gönül vermeyen insanların da, birbirlerini takip edip etmeksizin, direkt engelleyebildiğini söyledi.
Bazı kullanıcıların kendi bakış açılarına göre bir “kara liste” oluşturduğunu ve bu listelerin başka kullanıcıların eklemeleriyle büyüyebildiğini ifade eden Saruhan, şunları kaydetti:
“Bazen öyle bir durum oluyor ki birbirini hiç takip etmemiş, hiçbir tweet’ine denk gelmemiş, yani sosyal medya jargonuyla anlatmak gerekirse hiçbir bir şekilde ‘etkileşime girmemiş’ insanlar birbirlerini engelleyebiliyor. Sosyal ağların çalışma prensipleri tartışmalı ortamların yaşanmasına müsait. Çünkü sosyal ağlar, insanların bir şeyler paylaşması için zekice tasarlanmış yazılımlar.
Türkiye’de milyonlarca sosyal medya kullanıcısı bulunuyor. Bu kullanıcıların hepsi ile aynı görüşte olamayız ve bu kullanıcıların yaptıkları paylaşımların hepsi bizim hayat görüşümüze uymayabilir ama bu, onları engellememiz gerektiği anlamına gelmez. Kendi fikrimizin dışındaki fikirleri görmezden gelerek fikirlerimizin gelişimini sağlayamayız.”
“Kendi hislerimiz bile bizi yanıltabiliyor”
Medicana International İstanbul Hastanesi Klinik Psikolog Melis Çekiç Güllüoğlu ise “toplu engellemelerin” yaygınlaşmasına ilişkin, “İnsan biyo-psiko-sosyal bir varlıktır. Toplu engellemelerin etkileri, aynı düşünen toplumun genel olarak birlik ve beraberliğin devamlılığı gibi görülse de ön yargı ve yanlış anlaşılmaların sebep olacağı toplumsal dışlanma ve sosyal linçlere sebep olabilir.” dedi.
Sosyal medya kullanıcılarına ön yargıdan kaçınmaları önerisinde bulunan Güllüoğlu, “Edindiğiniz, duyduğunuz hatta gördüğünüz her bilgiden mutlaka daha emin nasıl olabilirsiniz? Öncelikle bunu sorgulayın. Bazen değil, bir kişinin sözüyle hareket etmenin verdiği eminlik duygusu, kendi hislerimiz bile bizi yanıltabiliyor.” ifadelerini kullandı.