Pandemi şartlarının tesirinden kurtulmaya çalışan havacılık bölümü, artık de Ukrayna savaşı nedeniyle adeta türbülansa giriyor. Savaşın olumsuz tesirleri yalnızca Rus havacılığıyla sonlu değilAvrupa Birliği’nin Rusya‘ya yönelik yaptırımları, havacılık dalını de derinden sarsıyor. Rus hava alanının kapatılmasının akabinde AB ülkelerinin yanı sıra Çin ve Uzakdoğu’dan da Rusya kontaklı uçuşlar yapılamıyor. Asya ilişkili yolcu ve kargo uçuşları ise daha güneydeki rotalar üzerinden yapılmak zorunda.
DW’ye konuşan Alman havacılık uzmanı Heinrich Großbongardt, rota kaymasının ek maliyetlerine dikkat çekerek “Örneğin Seul-Münih çizgisindeki uçuşlar artık Kazakistan, Ermenistan, Gürcistan ve Güney Karadeniz üzerinden yapılıyor. Bu nedenle yol yaklaşık 1200 km, uçuş mühleti de bir saat 20 dakika uzuyor. Bu, havayolu şirketlerinin yolculara aktaramayacağı, uçuş başına en az 10 bin euro ek maliyet manasına geliyor” dedi.
Havayolu şirketleri güç durumda
Eurowings ve Swiss Air üzere şirketleri bünyesinde barındıran Lufthansa Kümesi, Avrupa’da bu yaz dönemindeki yolcu yoğunluğunun neredeyse kriz öncesi düzeylerde olmasını bekliyordu ve bu nedenle de yakın vakit öncesine kadar “iyi bir seyahat yılı” kestiriminde bulunuyordu.
Fakat Lufthansa’nın bilhassa Asya temaslı uçuşları, Ukrayna savaşının sonuçlarından en az British Airways ve Air France/KLM kadar olumsuz etkileniyor. Havacılık uzmanı Großbongardt, durumu şöyle kıymetlendirdi: “Tüm havayolu şirketleri sıkıntı durumda. Lakin en çok etkilenen şirket Finnair. Şirket sayesinde Helsinki, Asya’ya sıçrama tahtası haline gelmişti. Bu başarıdaki en değerli faktör olan coğrafik avantaj, artık büyük bir dezavantaj haline geldi. Zira Şanghay ve Tokyo üzere kentlere şu anda A350 ile bile neredeyse hiç erişilemiyor.”
Danışmanlık firması Airborne’dan havacılık uzmanı Gerald Wissel ise şimdiye kadar Rus hava alanını tıpkı Çinliler üzere kullanmaya devam etmesine müsaade verilen ve Asya uçuşlarında rota değişikliği yapmasına gerek kalmayan Emirates ve Katar üzere Arap havayollarının, durumdan karlı çıkabileceğini vurguladı. Wissel, Putin’in işgali nedeniyle artan yakıt fiyatları ve azalan iş seyahatlerinin olumsuz sonuçlarına karşı da “Savaşın, hava nakliyatı üzerindeki tesiri çok büyük. Bu tesirin boyutları, çatışmaların ne kadar süreceğine de bağlı olacak” formunda uyardı.
Hava kargosu maliyetleri artacak
Bilhassa Avrupa ve Uzakdoğu ortasında hava yoluyla kargo nakliyatının daha da kıymetli hale geleceğini belirten havacılık uzmanı Großbongardt, bunun nedenlerini şöyle açıkladı: “Hava kargo nakliyeciliği, mevcut şartlardan yolcu uçuşlarına kıyasla daha fazla etkileniyor. Zira kargo uçakları, A350 ve Boeing 777 üzere çağdaş uzun aralıklı yolcu uçaklarının geniş menzil rezervlerine sahip değil. Bu nedenle kimileri tam kapasite yüklenemiyor ya da örneğin Kazakistan’da yakıt ikmali yapmak zorunda kalıyor.”
Bu durumdan en çok etkilenenlerin başında, Almanya ve öbür Avrupa ülkelerinden Çin ve Doğu Asya’ya uçan FedEx ve UPS üzere kargo şirketleri geliyor. Bu nedenle de global lojistik zincirleri üzerindeki baskı artmaya devam ediyor.
Tedarik zincirleri için yeni gerilim
Hava yük nakliyatı uzmanı Joachim von Winning, “Asya’ya seyahatler uzuyor, yakıt maliyetleri artıyor ve kapasiteler düşüyor” dedi. Korona krizinin tesirleri azalmasına karşın havayolu ile yolcu nakliyatı, şimdi olağan düzeye ulaşmadı. Bu nedenle yolcu uçaklarının boş kapasiteleriyle kargo taşınması, tam randımanlı işlemiyor. Deniz nakliyatında da meselelerin devam etmesi nedeniyle kargo ve yük nakliyatı maliyetleri yükselmeye devam ediyor.
https://static.dw.com/image/59370392_403.jpg
Geçen yıl Rusya, Avrupa ve ABD ortasında 110 bin ton yük taşıyan yapan Rus Volga-Dnepr-Group’un devre dışı kalması, memleketler arası nakliyat kesiminde büyük boşluklar oluşturdu. Tüm bunlar, tedarik zincirleri için büyük problemlerin haberci olarak görülüyor.
Rus havacılığı zorda
Rusya’ya yönelik yaptırımlar, Rus havayolu şirketlerini de zora soktu. Asyalı uçak kiralama şirketi BOC Aviation, Rusya’daki havayollarıyla yapılan tüm kiralama mukavelelerinin 28 Mart’a kadar feshedilmesi kararını aldı. Bu kararın, BOC’a ilişkin 18 uçağı kapsadığı bildirildi.
Havacılık bölümünün bilgi tahlil platformu Cirium’a nazaran, Rusya’daki toplam 980 faal yolcu uçağının 777’si kiralık. Bunlardan yaklaşık on milyar dolar bedelindeki 515 uçak, İrlanda merkezli leasing şirketlerine ilişkin.
Rus havacılık kesimine bir darbe de İngiltere’den geldi: Rusya’ya yönelik yaptırımların genişletileceği ve bu kapsamda Rus havacılık ve uzay endüstrinin, Londra sigorta piyasasından ihraç edileceği açıklandı.
Yedek modül ve teknik bakım yok
Dünyanın iki büyük uçak üreticisi Airbus ve Boeing, Ukrayna savaşı ve Batı’nın yaptırımları nedeniyle bundan bu türlü Rus havayolu şirketlerini, yedek modül tedariki ve bakım çalışmalarında desteklemeyeceklerini açıkladı. Rus pazarının çöküşünün bilhassa Airbus için son derece can yakıcı olacağını belirten havacılık uzmanı Großbongardt, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Savaş nasıl biterse bitsin, artan maliyetler ve ekonomik yaptırımların sonuçları Rus iktisadı için uzun vadeli sonuçlar doğuracak. Bu da yolcu uçağı muhtaçlığının azalmasına yıl açacak. Örneğin Airbus, 2040 yılına kadar 1440 yolcu uçağı üretmeyi planlıyor ve Rusya’yı da en kıymetli pazarlardan biri olarak görüyordu. Fakat Rusya, gelecek yıllarda iş ve tatil seyahatleri için cazip bir maksat olmayacaktır.”
Rus şirketleri üzerindeki baskı artıyor
Bu ortada, uçak biletleri için en büyük rezervasyon sistemi sağlayıcılarından ikisi olan ABD’li Sabre şirketi ve İspanyol Amadeus IT Group, en büyük Rus havayolu şirketi Aeroflot ile iş münasebetlerini kesti. Sabre ve Amadeus, uçuş tarifeleri, boş koltuk durumu ve bilet fiyatları hakkındaki bilgileri toplayıp seyahat acentelerine uçuş tekliflerini karşılaştırma ve müşteriler için bilet ayırma imkanı sağlıyor. Bu çeşit hizmet sağlayıcıları, havayolu şirketlerinin bilet satışı için büyük ehemmiyet taşıyor.
Memleketler arası yaptırımların tesirini en çok hissedenlerden biri de Rus havayolu şirketi S7 oldu. Rus uçaklarına açık olmasına karşın daha evvel Mısır, Kafkasya, Orta ve Doğu Asya uçuşlarını askıya alan S7, artık de uçaklarına el konulabileceği tasasıyla milletlerarası temaslarını tümüyle durdurma kararı aldı. Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının akabinde, şu ana kadar Rus yolcu uçaklarına el konulan en az iki hadise biliniyor: İstanbul’da Pobeda Airlines’ın Boeing 737 ve Meksika’da Nordwind Airlines’a ilişkin Boeing 777 uçaklarına el konuldu. Yolcular ise diğer uçaklara aktarıldı..
Thomas Kohlmann
(c)