Hükümet yeni otomobil fabrikası yatırımı çekmek, mevcutları da büyütmek için ek hamleler yapmaya başladı. Dün gece Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve yatırımlarda devlet yardımları hakkında değişiklik yapılmasını öngören Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle, Türkiye’de yeni yatırım yapacak ya da yatırım kapasitesini genişletecek otomotiv firmalarına yeni teşvikler sağlandı. ‘Volkswagen için özel teşvik’ olarak algılanan bu yasa aslında yeni değil. 15 Haziran 2012 tarihinde yürürlüğe giren ve o dönem Hyundai’nin yararlandığı yasada bazı değişiklikler içeren 7 Ağustos 2019 tarihli Cumhurbaşkanlığı kararının 6’ncı maddesine göre Türkiye’de 100 bin adet kapasiteli yeni otomobil fabrikası kuran veya mevut yatırımını en az 100 bin adet artıran yatırımcılara verilen destekler devam edecek. Yasada değişip, eklenen 2 madde ise şöyle:
2 ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİK
1) 2012’de çıkan yasada bahsedilen şartlara uyan yatırımcılar için gümrüksüz ithalat kapsamına A, B, C segmenti otomobiler girerken, dünkü değişiklikle motor silindir hacmi 1.600 cm3’e kadar olan otomobiller Gümrük Vergisi ödemeden ithal edebilecek. Ayrıca gümrüksüz ithalat izni teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde 20’sinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerişinde olmak kaydıyla yapılabilecek. Yani yatırımın yüzde 20’si tamamlanınca başlayıp, bitene kadar devam edecek. Bu da maksimum 2-3 yıllık bir süreç.
2) Ayrıca daha önceki yasada olmayan hibrit veya elektrikli otomobil üretimine yönelik teşvikler de yeni kararnamede yer alıyor. Yasaya hibrit ya da elektrikli otomobil üretimine yönelik yatırımlarda ise izin verilen toplam ithalat miktarının azami yüzde 10’una kadar, motor silindir hacmi 2500 cc’ye kadar olan otomobil ithaline izin verileceği maddesi de eklenmiş.
MOTORLA %15’E ÇIKAR
Değiştirilen kararnamede 7 yıl önce yasada yer alan şu bölüm ise aynen devam ediyor: “Teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilen toplam otomobil sayısı, belgede kayıtlı ilave kapasitenin yüzde 15’ini aşamaz. Ancak belge kapsamında motor üretiminin de yer alması halinde, motor üretim kapasitesinin yüzde 15’i kadar daha (Motor üretim kapasitesinin, otomobil üretim kapasitesinden fazla olması durumunda otomobil kapasitesi dikkate alınır) yukarıda belirtilen silindir hacmine kadar ilave otomobil ithalatına izin verilebilir.”
MEVCUTLAR DA YARARLANMALI
Sadece otomobil üretimine yönelik teşvikleri kapsayan yasayla ilgili tartışma da yaşanıyor. Öncelikli olarak Ford Otosan, Volkswagen için 2022 yılından itibaren yılda 100 bin adedin üzerinde ek kapasiteyle ticari araç üretecek. Ama bu teşvik ticari araçları kapsamadığı için üretimin yüzde 15’i kadar gümrüksüz ithalat yapamayacak. Diğer taraftan yıllardır Türkiye’ye yatırım yapmış, milyar dolarlar seviyesinde ihracat yapan üreticiler de bu teşviklerden yararlanamıyor. Çünkü bazıları yeni kapasite artışı yaptı bazıları mevcudu bile tam olarak kullanamıyor. Bu yüzden mevcutlar da bu teşviklerden belirli bir süre yararlanmalı.
*Oyak Renault yeni Clio yatırımını yeni tamamladı ve 375 bin adetlik kapasitesini bile tam olarak dolduramıyor.
*Tofaş’ın 290 bin adetlik mevcut otomobil üretim kapasitesinde 2018’de büyük boşluk vardı ve bu yıl daha da artmış durumda.
*2002’de çıkan bu yasadan yararlanan Hyundai kapasitesine 245 bin adede kadar çıkardı. Şimdi Koreli marka 2021 yılı için yeni SUV ve sedan modelinin hazırlıklarını sürdürüyor. Şirket İzmit’in yanına yeni bir tesis daha kurarsa o zaman teşvikten yararlanıyor.
*Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye de son olarak 230 milyon Euro yatırımla yeni Corolla’yı bantlardan indirmiş ve kapasitesine 280 bin adede çıkarmıştı. Bu durumda ek bir yatırım yapması mümkün gözükmüyor.
*Türkiye’de 50 bin adetlik kapasiteye sahip Honda, 2021 yılında Avrupa’dan çıkma planı dahilinde Gebze’deki fabrikasını da kapatacak.
MEKSİKA’DAN YİNE GELİR Mİ?
Otomotiv sektörüne getirilen bu teşvik, ‘Volkswagen yatırımı için mi?’ sorusunu da gündeme getirdi. Henüz resmi kararını açıklamasa da Alman basınında Türkiye’nin en büyük aday olduğu gündeme gelmiş ama Türk hükümetinden yatırım için çok ve ağır talepler istedikleri de kulislerde konuşulmaya başlanmıştı. Ama Volkswagen’in Türkiye’ye 300 bin adetlik bir fabrika kurması halinde, yılda 45 bin aracı gümrük vergisiz ithal etme fırsatına sahip olabilir. Bu noktada gözler Jetta’ya çevrildi. Türkiye’de bir dönem Volkswagen satışlarının 3’te 1’ine ulaşan Jetta modeli Meksika’da üretiliyor. Ağustos 2011’den itibaren Meksika menşeili araçlara yani Jetta’ya yüzde 10 gümrük vergisi kondu. 2018 yılına kadar ek vergiye rağmen Türkiye ithal etmeye devam etti. Ancak 2018’de modelin Avrupa Birliği (AB) homologasyonu bitince ithalatı durdu. Şimdi bu teşvikle birlikte yeniden homologasyonu sağlanıp getirilir mi, niye olmasın. Aksi takdirde VW’nin gümrük vergisine sahip Avrupa’da üretilen başka modeli bulunmuyor.
GÜMRÜK VERGİSİ NE KADAR?
Türkiye Gümrük Vergisi’ni ülke menşeine göre farklı oranlarda uyguluyor. Buna göre Avrupa Birliği (AB) bu vergiden bazı haller dışında muaf tutulurken Uzakdoğu ülkelerine yüzde 10, ABD’ye yüzde 60 Gümrük Vergisi uygulanıyor. Son dönemde ithalatın yoğun olduğu Güney Afrika ile Meksika’dan gelen araçlara da yüzde 10 ek TOKİ vergisi getirilmişti.
