Boztepe Mahallesi yamacında, kente hakim noktada, 5 yıl süren onarım ve rölöve çalışmalarının tamamlanmasıyla ziyarete açılan tarihi miras Kızlar Manastırı’nın alt kısmındaki konutta, 2019’da yangın çıktı. İtfaiye takımlarınca söndürülen yangının akabinde bir mühlet kullanılan, daha sonra boşaltılan, çatısı ve birtakım duvarları çökünce de atıl kalan meskende, Doğal ve Tarihi Bedelleri Müdafaa Derneği’nce 2 bin yıllık şapel kilise olduğu tespit edildi.
Konutun bir kısmı kullanıldığı için tahrip olan ve Mitra inancına nazaran içerisinde kutsal su da bulunan şapel, müracaat üzerine Tabiat ve Kültür Varlıklarını Müdafaa Konseyi’nce ‘tarihi eser’ olarak tescillendi. Tarihi dokusuyla yerli ve yabancı turistlerden ilgi gören manastırla ilişkisi olduğu bedellendirilen şapelin kent turizmine kazandırılması hedefleniyor.
“YANAN MESKENİN İÇERİSİNDE TESADÜFEN BULUNDU”
Kent genelinde gün yüzüne çıkmayı bekleyen yapılar olduğunu söyleyen Trabzon Doğal ve Tarihi Kıymetleri Müdafaa Derneği Lideri Doç. Dr. Coşkun Erüz, “Trabzon bildiğimiz üzere Anadolu’nun kadim limanlı kentlerinden birisi. Hem kalesi hem de limanı olan Roma ve öncesine ilişkin ender kentlerden. Trabzon’un Boztepe’sinde yapılan çalışmalarda ortaya çıkan mızrak ucuyla 6 bin yıl evvelden beri Trabzon’da ömür olduğu, hem de önemli bir medeniyetin bulunduğu görülüyor. Bu kent bilinenine nazaran 6 bin yıldır farklı topluluklara konut sahipliği yaptı. Bu medeniyetlerden günümüze kadar ulaşan yapıtlardan tabi ki var ancak bunun yanı sıra gün yüzüne çıkmamış eserler de mevcut. Şu anda Kızlar Manastırı’nın çabucak altında yanan konutun içerisinde tesadüfen bir mağara şapeli ortaya çıktı. Boztepe yamaçlarında mağara kiliseleri bulunuyor. Bunun yanı sıra Tabakhane Vadisi’nde, Zağnos Vadisi’nde, Pazarkapı’da tekrar Roma ve öncesine ilişkin mağaralar mevcut ve bunun üzere birçok yerde yapılan kentsel dönüşüm çalışmalarında tarihi yapılar ortaya çıkabiliyor” dedi.
“TRABZON’UN ALTINDA BİR TRABZON DAHA YATIYOR”
Kent idarecilerine bahisle ilgili vazife düştüğünü belirten Erüz, “Trabzon ayakta duran yapıları kadar, ayakta durmayan, toprağının altında gizlenmiş tarihi yapılarla dolu. Bu yüzden kent genelinde yapılacak olan kentsel dönüşümlerde üstteki binaları kırıp ortadan kaldırdıktan sonra arkeojeofiziksel denilen metotlarla yerin taranması, sonra arkeolojik gruplarla gerekli yerlerde durum tespiti yapılarak proje ve üst yapıların planlanması gerekiyor. Trabzon’un gerçek tarihini bilmeye ve tekrar bu tarihi yazmaya gereksinimi var. Trabzon’un nitekim tarihi ve turizm kenti olmasını sağlamak için idarecilerimize çok vazife düşüyor. Trabzon’da proje gerçekleştirirken evvel arkeologların alan incelemesi yapması gerekiyor. Trabzon’un altında bir Trabzon daha yatıyor. Tarihi kentin izleri toprağın altında” diye konuştu.
Boztepe’nin yamacında 3’üncü Alexios periyodunda 14’üncü yüzyılda kurulduğu varsayım edilen manastır, birkaç defa onarılıp son formunu 19’uncu yüzyılda aldı. Kent merkezine yakınlığıyla dikkat çeken Kızlar Manastırı, güneyde içinde ‘kutsal su’ bulunan kaya kilisesi, girişinde şapel ve birkaç hücreden oluşuyor. Kaya kilisesinde, kitabeler, 3’üncü Alexios’un eşi Theodora ve annesi Eirene’nin portreleri yer alıyor. Manastır, 5 yıllık onarım çalışmalarının akabinde 10 Eylül 2021’de tekrar ziyarete açıldı.
