TÜBİTAK SAGE Enstitü Müdürü Gürcan Okumuş, AA muhabirine, SARB-83 ve SERT-82’yi, projelerin belli bir aşamaya gelmesiyle IDEF 2019 fuarında kamuoyuyla paylaştıklarını söyledi.
Envanterdeki nüfuz edici bombanın (NEB-84) geliştiril me sürecinde elde edilen tecrübenin benzer mühimmatların gelişiminin yolunu açtığını belirten Okumuş, şöyle konuştu:
“Uçak bombası olarak kullanılmayan, bildiğimiz kadarıyla ilk defa Türkiye’nin kullandığı bir teknoloji var, ardışık delicili harp başlığı teknolojisi. Bu teknolojiyi uçak bombalarında NEB-84 olarak dünyada ilk biz kullandık. Yerden atılan mühimmatlarda var ama uçak bombası olarak ardışık delicili yani çukur imlalı harp başlığı teknolojisi olarak yoktu. NEB-84’ten edindiğimiz tecrübeyle bunu Mark-83 (MK-83) geometrisinde ve kütlesinde yine ardışık delicili harp başlığı etkinliği olan bir mühimmat geliştirme projesi olarak öz kaynaklarımızla başlattık.”
MK-83 uçak bombalarında kullanılabilen tüm güdüm kitlerinin SARB-83’te de kullanılabileceğini ifade eden Okumuş, SARB-83 projesinin SERT-82’ye göre biraz daha hızlı ilerlediğini, bombanın alt sistem testleri ve çevresel testlerinin sonuçlandırıldığını ve projenin nihai testleri kapsamında son olarak kalifikasyon ve delici etkinliğini görme testlerinin tamamlandığını bildirdi.
Duvarı saatte 280 kilometre hızla aştı
Okumuş, testlerin gerçekleştirildiği Hedef Balistiği Raylı Sistem Dinamik Test Altyapısı’nın (HABRAS) çok önemli bir altyapı olduğuna işaret ederek, şu değerlendirmede bulundu:
“NEB-84 testini İngiltere’de yapmak zorunda kalmıştık, bu altyapı yoktu. Artık kendi altyapımızda kendi geliştirdiğimiz mühimmatı, SARB-83’ü test etmiş olduk. Çok güzel görüntüler de aldık ve test de çok başarılı oldu. Yaklaşık 1,5 metrelik, 35 megapascal güçlendirilmiş duvarı SARB-83 mühimmatı ön delicisiyle deldi ve ana delici duvarın içinden geçerek etkinliğini gösterdi. SARB-83 yaklaşık saatte 300 kilometre hızla ilerledi, duvarı deldikten sonra ana delicimizin hızı yaklaşık saatte 280 kilometreydi. Yani 1,5 metrelik güçlendirilmiş duvarın yavaşlatma etkisi yüzde 10’dan bile az oldu. Bu gerçekten çok yüksek bir etkinlik göstergesi. SARB-83 için belki son kez uçaktan tamamen canlı bir atış yapılmasını planlıyoruz. Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığımızın ve Hava Kuvvetlerimizin ihtiyacı doğrultusunda gelecek taleplere göre seri üretimi yapılabilir durumda. SARB-83, yakın zamanda farklı güdüm kitleriyle kullanılabilecek stratejik bir mühimmatımız olarak kullanıma hazır.”
“İhraç potansiyeline sahip”
SARB-83’ün güvenlik güçlerine sunacağı operasyonel kabiliyetlere değinen Okumuş, şunları kaydetti:
“SARB-83’ün eş değeri olarak MK-83 uçak bombalarımız var. Bunların delici özelliği bulunmuyor, SARB-83’te ardışık delici harp başlığı var ve bu tip uçak bombası olarak dünyada belki tek ülkeyiz. Bunun avantajı daha düşük hızlarda ve açılarda dahi delici etkinlik gösterebilmesi. SERT-82’de tekil kinetik delici var. O, çeliğin kendi gücüyle bir delme etkisi gösteriyor. SARB ve NEB’de ardışık delicili harp başlığı teknolojisi olduğu için çukur imlalı ön delici duvarda bir açılma sağlıyor ve ana delici buradan yoluna devam edebiliyor, çok ciddi etkinlik gösteriyor. SARB-83 şu anda envanterde olmayan, dünyada da benzeri çok az olan bir mühimmat. En büyük avantajı MK-83 geometrisinde ve kütlesinde olduğu için yine TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirilen Hassas Güdüm Kiti, Kanatlı Güdüm Kiti ile uyumlu şeklide görev yapabilecek, yurt dışına ihraç potansiyeli olan bir ürün olması. MK-83 geometrisine uygun yurt dışında kullanılan güdüm kitleriyle kullanılabilecek stratejik bir mühimmat. Karargahlar, hava alanları, sert zemine sahip baraj gibi stratejik hedeflerde çok yüksek etkinlik gösterebilecek bir mühimmat.”
Okumuş, SERT-82 projesinin de 2021 içinde önemli bir aşamaya geleceğini bildirdi.
“Biz teste giderken, bize teste gelinecek”
Gürcan Okumuş, HABRAS ile Türkiye’nin Avrupa’daki örneklerinden daha gelişmiş, daha teknolojik ve daha fazla yeteneğe sahip bir test altyapısına kavuştuğuna dikkati çekerek, böylece yurt dışında katlanılan büyük maliyetlerin önüne geçilirken, stratejik mühimmatların bilgilerinin de ülkede kaldığını dile getirdi.
HABRAS’taki testlerin mühimmatla sınırlı kalmayacağını vurgulayan Okumuş, “Ses hızının 2 katına kadar hızlandırma yapabildiğimiz bir altyapı. Burada çok farklı testler, bileşen testleri yapılabiliyor. Milli Muharip Uçak Projesi kapsamında fırlatma koltuğu geliştirilmesi, paraşütlerle ilgili testler HABRAS’ta yapılabilecek.” dedi.
Bu testleri yerde yapabilmenin de maliyetleri ciddi oranda azalttığını belirten Okumuş, aksi halde uçak kullanılarak yapılacak testlerin zorlu, çok daha maliyetli ve riskli yapılmak durumunda kalınacağını ifade etti. Okumuş, HABRAS’ı kullanmaya yönelik taleplere değinerek, “Biz yurt dışına teste giderken bize yurt dışında test talepleri gelecek, geliyor da zaten.” diye konuştu.
Okumuş, SARB-83 testi yurt dışında yapılmak zorunda kalınsa sadece test firmasına ödenecek bedelin 500 bin dolardan aşağı olmayacağını, lojistik harcamalarla bu miktarın milyon doları bulabileceğini sözlerine ekledi.