Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Tanıma ve Denklik İşleri Daire Başkanlığı tarafından, yurtdışındaki üniversitelerde hukuk ve mühendislik gibi bölümleri okuduğunu iddia edenlerden bazılarının, bu ülkelerde sekiz ile 38 gün arasında bulunduğu tespit edildi. YÖK Tanıma ve Denklik İşleri Daire Başkanlığı, ‘Diploma ve Derece Denkliğinde Gelişmeler ve Zorluklar’ konulu bilgilendirme broşürü hazırladı. Buna göre, geçen yıl en fazla denklik verilen bölümler tıp doktorluğu, mimarlık, ilahiyat, eczacılık ve inşaat mühendisliği oldu. Aynı zamanda hukuk, tıp doktorluğu, işletme, inşaat mühendisliği ve mimarlık ‘sahte belge, yasalara aykırı yatay ve dikey geçiş, yetersiz kalış süresi’ gerekçesiyle denklik başvurularında en fazla reddedilen bölümler arasında yer aldı.
‘YÖK BİZE DENKLİK VERMİYOR’ DİYE YANLIŞ ALGI OLUŞTURULMAK İSTENİYOR
YÖK, akademik başarısı yüksek öğrencileri hariç tutarak Türkiye’de ÖSYM tarafından yapılan sınavlarda başarılı olamayıp özellikle hassasiyet gösterilmesi gereken tıp doktorluğu, sağlık, hukuk ve mühendislik alanlarında eğitimi almak üzere kendi imkânlarıyla çevre ülkelere giden, Türk yükseköğretim sistemi ile uyumlu olmayan ve asgari akademik standartları karşılamayan bölümlerden mezun olanlara yönelik ‘akademik yetkinlik seviyelerinin tespit edilmesi’ kararları alıyor. Bu kişilerden bazılarının gerek sosyal medya üzerinden gerekse diğer yollardan baskı ve yanlış algı oluşturmaya çalıştığı ve kendilerine doğrudan denklik verilmesini talep ettiği belirlendi. Eğitim seviyesi hakkında eksiklik tespit edilenlere, objektif kriterler çerçevesinde belirlenen zorunlu başarı şartını yerine getirmedikleri sürece denklik verilmiyor.
Ayrıca tıp programlarından mezun olanlara doğrudan denklik verilmediği iddiasının da doğru olmadığı açıklandı. Akredite programlardan mezun olanlar sınavsız denklik alabiliyor. Bu bağlamda tıp programında, Dünya Tıp Eğitimi Federasyonu (World Federation Medical Education) tarafından akreditasyon yetkisi kabul edilen yükseköğretim kurumlarından, dünya sıralamalarında ilk 1000’e giren ve ayrıca YÖK tarafından tescil yetkisi kabul edilen kuruluşlarca akredite olan tıp programlarına doğrudan denklik veriliyor.
‘YURTDIŞINDA 8 GÜNDE HUKUK VE MÜHENDİSLİK EĞİTİMİ ALINAMAZ’
YÖK, uluslararası üniversite sıralandırma sistemlerinde ilk 1000 üniversite arasında yer alan üniversitelerden alınan diplomalara ortalama 15 günde doğrudan denklik veriyor. Halen sürdürülen denklik işlemleri pek çok Avrupa ülkesine göre çok daha kolay ve hızlı. YÖK verilerine göre, 2018’de başvurusu reddedilenlerin yaklaşık yüzde 20’sini, eğitim gördükleri ülkede yetersiz kalış süresi tespit edilenler oluşturuyor. Bu çerçevede Bulgaristan’da sekiz; Kosova’da 34 ve Bosna Hersek’te 38 gün kalan bazı öğrenciler, hukuk diploması alarak başvuruda bulundu. Benzer şekilde Makedonya’da sekiz gün kalan bir öğrenci mühendislik fakültesi, KKTC’de 28 gün kalan bir öğrenci ‘özel eğitim’ alanında tezli yüksek lisans, yine KKTC’de dokuz gün eğitim alan başka bir öğrenci ise yüksek lisans diploması alarak YÖK’e denklik başvurusunda bulundu. Broşürde bu durumla ilgili, “Öğrenim görülen ülkede 8-38 gün kalarak lisans eğitimi tamamlanamayacağı gibi bu diplomaların akademik hayatımız ve iş gücü piyasamız için tehdit oluşturduğu herkesin dikkate alması gereken bir husus olduğu bilinmeli” denildi.
YÖK, tanınmayan veya tabela üniversitelerden alınan diploma ve derecelerin, mevzuata aykırı yapılan yatay ve dikey geçişlerin ve eğitim görülen ülkede yetersiz kalış süreleri gibi hukuki olmayan hususların önlenmesi kapsamında, mevzuat ve kendisine verilen görev kapsamında gereğini yapıyor. Bilgilendirme broşüründe, idarenin aksi bir tutum takınarak kamu yararı ve hizmet gereklerini göz ardı etmesinin suç teşkil edeceği ve dolayısıyla idarenin keyfi bir tutum takınmasının söz konusu olamayacağı belirtildi.
‘2018’DE 101 FARKLI ÜLKEDEN DENKLİK BAŞVURUSU YAPILDI’
2018 yılının verileri incelendiğinde, Türkiye’ye 101 farklı ülkeden denklik başvurusu yapıldı. Denklikte 2018’de bir önceki yıla göre üç kat fazla okul tanıma belgesi ve 10 bin denklik başvurusu yapıldı. 2018 verileri, başvuruların yüzde 5.3’ünün sahte belge, yasalara aykırı yatay ve dikey geçiş ile diplomanın alındığı ülkede yetersiz kalış süresi nedeniyle reddedildiğini ortaya koydu. 2014-2018 yıllarında toplam 26 bin 133 diploma için denklik kararı verildi.
BAZI ÜLKE BAŞVURULARINDA İŞLEMLER 15 GÜNDE SONUÇLANABİLİYOR
Dijitalleşme sonucunda 2018’de Türkiye’nin eğitim sistemiyle uyumlu ülkelerden yapılan denklik başvurularının sonuçlandırılma süresi ortalama 65 güne indirildi. Bazı ülke başvurularında ise işlemler 15 günde bile sonuçlandırılıyor.
14 ÜNİVERSİTEDEN 96 ÖĞRETİM ÜYESİNDEN OLUŞAN KOMİSYONLAR İNCELİYOR
YÖK’te diploma denklik başvurusu incelemeleri tek tek dosya üzerinden yapılıyor. 1314 akademik alanda oluşturulmuş 15 komisyon, bu komisyonlarda görev alan 14 farklı üniversiteden 96 öğretim üyesi tarafından yapılan incelemeler sonucunda oluşturulan görüşler veya ihtiyaç duyulması durumunda muhtelif üniversitelerden alınan görüşler doğrultusunda dosya üzerinden karar veriliyor.
‘YÜKSEKÖĞRETİMDE KALİTEDEN TAVİZ VERİLMEYECEK’
YÖK Tanıma ve Denklik İşleri Dairesi tarafından denklik süreleriyle ilgili şu değerlendirmeler yapıldı:
“Denklik konusu ülkemizde sürekli tartışma konusu yapılıyor. Fakat gelişmiş ülkelerde de denklik belli usul ve esaslar çerçevesinde yapılıyor. Bu kapsamda ulusal program kazanımlarını karşılamayan programlara denklik verilmiyor. Ülkemizde en yüksek puanla girilen bir tıp fakültesinden en iyi dereceyle mezun olan bir vatandaşımızın bir Batı Avrupa ülkesinden denklik alarak meslek icra edebilmesi ve bunun için gerekli olan süreçler bizdeki denklik işlemleriyle karşılaştırma yapılamayacak kadar zor ve uzun bir süreç. Kaliteden taviz verilmeden sağlık ve mühendislik alanları da dahil bütün Avrupa ülkeleri ve ABD’ye göre alınan diplomalara YÖK daha hızlı denklik düzenliyor. Fakat elbette bunun için de karşılanması gereken şartlar bulunuyor.”