Yudum Egemden ve Tohum Derneği, yabani zeytin ağaçlarını iktisada kazandırıyor
MANİSA Yarım asırlık zeytinyağı bilgi ve deneyimi ile Yudum Egemden, Tohum Derneği iş birliğinde Delice Zeytinlerinin Aşılanarak İktisada Kazandırılması ve Çiftçilerin Desteklenmesi Projesi’ni başlattı. İzmir, Muğla ve Balıkesir Orman Bölge Müdürlüklerinin dayanağı, İzmir Zeytincilik Araştırma Enstitüsü’nün teknik mevzularda katkısıyla yürütülen projenin tanıtımı Manisa Davutlar Köyü’nde yapıldı. Aşılanacak toplam 4 bin 500 adet delice zeytin ziraî kalkınma kooperatifleri aracılığı ile çitçilerin kullanımına verilecek.
Yudum Egemden ve Tohum Derneği, delice olarak isimlendirilen yabani zeytin ağaçlarını, iktisada ve çiftçilerin kullanımına kazandırmak için Delice Zeytinlerinin Aşılanarak İktisada Kazandırılması ve Çiftçilerin Desteklenmesi Projesi’ni başlattı. Projenin tanıtımı, Tohum Derneği İdare Şurası Lideri Musa Kaya ve Savola Besin Türkiye Genel Müdürü Houmer Balazadeh’in konut sahipliğinde Manisa’nın Yunusemre ilçesine bağlı Davutlar Köyü’nde çiftçilerin de iştirakiyle yapıldı.
Tanıtım toplantısında konuşan Zeytincilik Araştırma Enstitüsü Müdürü Dr. Ünal Kaya, “Türkiye’nin zeytin ağaç varlığı bakımından baktığımızda son 20 yılda 90 milyon ağaçtan 200 milyonu geçkin bir ağaç sayısına ulaşmıştır. Tekrar delice sayısına baktığımız vakit yaklaşık olarak Türkiye’deki delice sayımızın da 80 milyon civarında olduğunu varsayım ediyoruz. Başka zeytinci ülkelerde bizim kadar delice popülasyonu yok. Bunların hepsi birer genetik kaynak. Hepsi farklı çeşit özellik taşımaktadır. Biz kendimiz de delice çeşidi üretiyoruz. Delicelerden çeşit olabilir mi diye araştırmalarımız da devam ediyor. Türkiye’nin her yerinde bunun araştırmasına devam ediyoruz” dedi.
Manisa Tarım ve Orman Vilayet Müdürü Metin Öztürk ise Manisa’nın zeytin ağacı varlığıyla zeytinin başşehri unvanı olmayı hak ettiğini anlatarak şunları söyledi: “Manisa’da 2021-2022 yılları rekolte çalışmalarına nazaran 21 milyon 700 binin üzerinde meyve veren 4 milyon 100 binin üzerinde meyve vermeyen ağaç sayısıyla 26 milyonlara yaklaşan bir ağaç varlığıyla Türkiye’nin sofralık zeytininde birinci olma sıfatıyla, Türkiye’nin birinci ve tek zeytin ihtisas organize sanayi bölgesi olma sıfatıyla elbette ki zeytinde de başşehir olmayı hak ediyor. Münasebetiyle projenin seçildiği yer çok yanlışsız ve çok manalı. Bu projenin bu basamağa gelmesinde emeği geçenlere teşekkür ediyorum.”
FAO Saha Proje Koordinatörü Baran Kenan Polat, “Bu projenin çok yararlı bir proje olduğunu vurgulamak istiyorum. Bilhassa bölgeye daha sonra ülkemize katkı sağlayacağına inanıyorum” dedi.
Orman Genel Müdür Yardımcısı İbrahim Yüzer ise “Son 20 yılda 5,7 milyon hektar alanda ormanlarımızın genişlemesi için çalışmalar gerçekleştirdik. Bu çerçevede 6 milyar fidanı da toprakla buluşturduk. Dikmiş olduğumuz fidanlar ülkemizin yeşillenmesine değerli katkı sağlıyor. Yapmakta olduğumuz bu çalışmalar bizleri en çok keyifli eden ormanlarda meyveli orman ağacı tipleri dediğimiz, yabani zeytinlerin, bademlerin, cevizlerin aşılanması üzere çalışmalar. Biz ormanlarımızı orman köylülerimizle birlikte yönetmek istiyoruz. Onların sahiplenmesiyle ormanları korur ve genişletiriz. Biz bu orman köylülerimizin istifadesine sunmak gayesiyle yaptığımız bu meyveli orman ağacı cinsleri çerçevesindeki çalışmalarda bugüne kadar 8 bin 412 köyde gelir getirici orman tesisi yapmışız. Bu çerçevede ceviz, badem, zeytin aşılanması ile 30 milyon adet fidanı toprakla buluşturduk” tabirlerini kullandı.
“Amacımız yerli üretimi artırmak ve çiftçilerimizi desteklemek”
Savola Besin Türkiye Genel Müdürü Houmer Balazadeh de Tohum Derneği iş birliği ve İzmir, Muğla ve Balıkesir Orman Bölge Müdürlükleri dayanakları ile yeni bir projeye imza atmanın heyecanı içinde olduklarını belirterek, “Yerli üretimi arttırmak bizim sloganımız. Projelerimiz yerli üretimi arttırmayı hedefliyor. Bu sayede ayçiçek tohumunda farklı projeler yaptık. Zeytin için de tıpkı emelle proje yapıyoruz. Yerli üretimi arttırmayı hedefliyoruz. Bu projenin farklı bir özelliği var; iktisada dayanak veriyoruz. Burada verimsiz ağaçları verimli yapıyoruz; çiftçimiz kazanıyor, ülke kazanıyor, üretici kazanıyor. O yüzden her açıdan çok değerli bir proje. Çok sevdiğimiz de bir proje. Sonuçlarını büyük bir heyecanla bekliyoruz. Krizler bize anlatıyor ki yerli üretim çok değerli. Kendi ayaklarımızın üzerinde durmamız lazım. Zeytinyağında bu türlü bir düşünce yok. Besin dünyada çok stratejik bir pozisyon. Ülkeler olağan bir eser yetiştirmekten fazla stratejik eser yetiştiriyorlar. Bizim de o denli bakmamız lazım” diye konuştu.
“Projemiz sürdürülebilir olacak”
Tohum Derneği İdare Şurası Lideri Musa Kaya, projede sürdürülebilirliği temel aldıklarını belirterek şunları söyledi: “Birincisini geçen yıl 3 yıl sürecek bir proje olarak başlatmıştık. O da Savola Besin Türkiye ile yerli ayçiçek tohumunun desteklenmesi çerçevesinde bir projeydi. Çok da kıymetli bir projeydi. Yerli tohum denemesini gerçekleştirmeye çalışıyoruz. Trakya bölgesinde bunun birinci ayağını gerçekleştirdik. Bu sene Konya’da çalışıyoruz. Gelecek sene Adana’da çalışarak yerli tohum temin etmeye ve ayçiçek tohum külfetini çözmeye çalışacağız. Bu sene de tekrar 3 yıl sürecek bir projenin başlangıcını yapıyoruz. Projemiz Manisa, Balıkesir ve Aydın’da uygulanacak. Her vilayette 1500 tane delice zeytinini aşılayarak köylülerimize teslim edeceğiz. Tıpkı vakitte da bir çiftçi ağı kuracağız. Bu ağ ile köylülerimize yüz yüze eğitimler gerçekleştireceğiz. Projemizin sürdürülebilirliğini de sağlamaya çalışacağız”
Bu yıl birinci olarak Manisa’da başlatılan Delice Zeytinlerinin Aşılanarak İktisada Kazandırılması ve Çiftçilerin Desteklenmesi Projesi, İzmir, Muğla ve Balıkesir Orman Bölge Müdürlüklerinin takviyesi ve İzmir Zeytincilik Araştırma Enstitüsü’nün teknik hususlardaki katkısı ile yürütülüyor. Proje çerçevesinde birinci olarak bu yıl Manisa’da 1500 delice ağacı aşılanmaya başlandı. 2023’te Aydın ve 2024’te Balıkesir vilayetlerinde 1500’er olmak üzere toplam 4 bin 500 adet delice ağacı aşılanacak.
Yaklaşık 8 bin yıldan beri bilinen zeytinin kültüre alınması M.Ö. 4.000’de Samiler periyodunda gerçekleşti. Tabiatta bizatihi yetişen zeytin ağacına, yabani zeytin yahut delice (oleaster) deniliyor. Delice, aşılanıp ıslah edilerek kültür bitkisine dönüştürülüp verimli hale getiriliyor. Türkiye’deki halihazırda mevcut delice çeşidi ağaçların aşılanarak iktisada kazandırılması, çiftçiye ve ülke iktisadına en az 20 milyon dolar katkı sağlayacağı varsayım ediliyor.
Yudum Egemden ve Tohum Derneği’nin başlattığı projenin Manisa ayağında Davutlar, Kaleköy, Sarma ve Sarıalan köylerinde aşılama çalışmaları yapıldı. Aşılanan ağaçlar, projeden faydalanacak köylerde kurulan Ziraî Kalkınma Kooperatifleri aracılığıyla çiftçilerin kullanımına verilecek. Böylelikle iktisada kazandırılacak olan zeytin ağaçları sayesinde çiftçilerin desteklenmesi sağlanacak.
Sürdürülebilirliğin temel alındığı projede, Çiftçi Ağı kurulacak, eğitimler verilecek. Köylerde kurulacak “Çiftçi Ağı” sayesinde, çiftçiler tüm faaliyetler hakkında bilgilendirilecek, eğitim faaliyetleri ve devirlik ziraî bilgiler bu ağ üzerinden duyurulacak. Çiftçi ağı ve kooperatifler aracılığıyla yöre çiftçilerine teslim edilen delice ağaçlarının yetiştiriciliği, hastalıkları ve hasadı hususlarında eğitimler verilecek. Eğitimler, uzmanlar tarafından köylerde yüz yüze gerçekleştirilecek.
