Kendini ikili cinsiyet (kadın/erkek) sistemi içinde sınıflandırmayan (nonbinary) bireylerin haklarını tanıma bakımından ‘dönüm noktası’ diye nitelenen bir adım atan ABD, birinci defa cinsiyet kısmında X tanımına yer veren pasaport çıkardı.
Yurttaşlarına pasaportlarında kadın/erkek dışında cinsiyet tanımlama müsaadesi veren Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, Nepal üzere az sayıda ülkenin ortasına ABD de katıldı.
İkili sistemi reddeden bir interseks bireyin 6 yıllık hukuk mücadelesi
ABD Dışişleri Bakanlığı, birinci X pasaportun kime verildiğini açıklamadı. 2015’ten beri bakanlıkla hukuk savaşı içinde olan Colorado eyaletinde yaşayan interseks birey Dana Zzyym için olup olmadığı sorusuna cevap vermeyi reddeden Dışişleri yetkilileri, bakanlığın genelde kapalılığın muhafazası telaşı nedeniyle kişisel pasaport müracaatları hakkında konuşmadığını söyledi.
Zzyym, pasaport müracaatında bayan ya da erkek seçeneklerini işaretlemek yerine kutuların üzerine interseks yazıp bakanlıktan cinsiyet kısmında X yazan pasaport talep etmişti. Başvurusu reddedilince de talebini mahkemeye taşımıştı.
Mahkeme evraklarına nazaran fizikî olarak muğlak cinsiyet özellikleriyle doğan, bir erkek olarak yetiştirilen, tümüyle erkek olarak gözükmesini sağlamayı başaramayan ameliyatlar geçiren Zzyym, ABD donanmasında erkek olarak vazife yaptı, lakin daha sonra Colorado Eyalet Üniversitesi’nde eğitim alıp çalışırken kendini interseks olarak tanımladı. Lakin ABD Dışişleri Bakanlığı’nın X pasaport vermeyi reddetmesi yüzünden Uluslararası Interseks Örgütü’nün Meksika’da düzenlediği toplantıya gidemedi.
Sonunda haziran ayında ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan pasaportlara üçüncü cinsiyet belirteci ekleme yolunda ilerleme kaydedildiği, lakin bilgisayar sistemlerinde kapsamlı güncellemeler gerektirdiği için bunun vakit alacağı açıklaması geldi.
“Kutlanması gereken tarihi bir hareket”
Bugün de birinci X pasaportu verdiğini duyuran bakanlık, nonbinary, interseks ve cinsiyet rollerine uymayan (gender-nonconforming) bireylerin hepsi için 2022 başında seçenek sunabilmeyi umduğunu belirtti.
ABD’nin LGBTQ Hakları Özel Diplomatik Temsilcisi Jessica Stern, cinsiyet kısmında X seçeneği olan birinci pasaportu ‘kutlanması gereken tarihi bir hareket’ olarak selamladı.
‘Hükümet evraklarının erkek/kadın tanımlamasında yansıtılandan daha geniş cinsiyet özellikleri yelpazesinin bulunduğu yaşanan gerçeklikle uyumlu hale geldiğinden’ kelam eden Stern, “Bir kişi gerçek kimliğini yansıtan kimlik evrakları edindiğinde, daha büyük bir haysiyet ve hürmetle yaşar” dedi.
“Tecrübemizi öteki hükümetlerle paylaşacağız”
ABD Dışişleri yetkililerine nazaran tüm hükümet formlarının yayımlanmadan evvel onayından geçmesi gereken Bütçe ve İdare Ofisi, X seçenekli pasaport başvurusu için sistem güncellemesini şimdi onaylamadı. Uygulama büsbütün hayata geçtiğinde, Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, Nepal gibi yurttaşlarına pasaportlarında kadın/erkek dışında cinsiyet tanımlama müsaadesi veren az sayıda ülkenin ortasına ABD de katılacak.
Stern, “ABD’nin bu deneyimini öteki ülkelere de aktarmayı ve hükümetlere bu seçeneği sunmaları için esin kaynağı olmayı umduklarını” söyledi.
