İngiltere, ABD ve Avustralya, nükleer denizaltılarda kullanılan teknolojinin paylaşılmasını da içeren savunma mutabakatı imzaladıklarını açıkladı. Muahede ile mümkün olan en süratli müddette, Avustralya’nın nükleer denizaltı kapasitesi elde etmesi de amaçlanıyor.
Açıklanan güvenlik muahedesi ile üç ülke, teknolojinin yanı sıra, sanayi merkezleri ve tedarik zincirileri de paylaşıma açıyor.
ABD Lideri Joe Biden, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Avustralya Başbakanı Scott Morrison, yeni güvenlik işbirliği muahedesini ortak bir açıklama ile dünya kamuoyuna duyurdu.
Üç ülke, mutabakatın değerinden bahsederken, Çin’in de giderek büyüyen bir askeri varlığı bulunan, Hint-Pasifik bölgesindeki çıkarlarını korumak istediklerinin altını çiziyor.
Biden, Johnson ve Morrison tarafından yapılan ortak açıklamada şu tabirler öne çıkıyor:
“Aukus şemsiyesi altındaki bu birinci teşebbüsle, Avustralya Kraliyet Donanması’nın nükleer güç ile çalışan denizaltı elde etmesi konusunda Avustralya’yı desteklemek için ortak bir kararlılık içindeyiz.
“Avustralya’nın bu kapasitesi, Hint-Pasifik bölgesindeki istikrarı destekleyecek ve ortak kıymetlerimiz ve çıkarlarımız doğrultusunda da konuşlandırılacaktır.”
Ortak başkanlar açıklamasında, Avustralya’nın nükleer denizaltı kapasitesini elde edeceği tarih için de “mümkün olan en erken zamanda” tabiri kullanıldı.
Açıklamada, Avustralya’nın nükleer silah sahibi olmayan ülkelerin uymak zorunda olduğu kurallara bağlı olmayı sürdürdüğü de vurgulandı.
Savunma muahedesinin, siber güvenlik ile yapay zeka başlıklarının yanında ve “ek denizaltı kapasiteleri” noktasında da işbirliğini içerdiği kaydedildi.
BBC Savunma muhabiri Jonathan Beale’in tahlili
İngiltere hükümeti, bunun çok kıymetli bir savunma muahedesi olduğunu söylüyor. Üç ülke önderi, bu mutabakatın ehemmiyetini göstermek, işbirliği açıklamasının yapılacağı görüntü konferansta birlikte yer aldı. Mutabakat birebir vakitte, Hint-Pasifik bölgesinin İngiltere ve ABD için artan değerini de gösteriyor.
Bu mutabakatın iki ülke için sonuçları olacak. Birinci tesiri, dizel elektrikli denizaltı filosu imali için Avustralya ordusu ile mutabakat imzalamış olan NATO müttefiki olan Fransa’ya olacak. O mutabakat artık öldü.
İkincisi ise Çin. İngiliz yetkililer, her ne kadar bu savunma mutabakatının her hangi bir ülkeye karşı olmadığında ısrar etse de, İngiltere hükümeti muahedenin, bu bölgede güvenlik ve istikrar ile kanunlara bağlı sistemi korumakla ilgili olduğunu söylüyor. ABD, İngiltere ve Avustralya’nın, Hint – Pasifik bölgesinde giderek artan Çin askeri varlığından ortak bir kaygı duydukları sır değil.
Fransa’dan reaksiyon açıklaması
Mutabakatın direkt olarak etkilediği Fransa cephesinden reaksiyon açıklaması geldi.
Paris, Avustralya’ya denizaltı üretmek için imzaladıkları muahedenin ABD kararıyla kenara atılmasının, müttefiklik bağına uymadığını açıkladı. Açıklamada iki ülkenin Hint – Pasifik bölgesinde ortak zorluklarla karşı olduklarının da altı çizildi.
Fransa Dışişleri ve Savunma Bakanlıkları da, Avustralya’yı imzalanan bir mutabakattan dönmesi nedeniyle, işbirliği ruhuna karşıt hareket etmekle suçlandı.
Avustralya medyasında, bu muahede sonrası ülkenin, Fransız tasarımı denizaltıların üretiminden da vazgeçeceği istikametinde haberler yer aldı.
Fransa, 2016 yılında, 31 milyar euro kıymetle Avustralya ordusuna 12 denizaltı yapmak üzere ihaleyi kazanmıştı. Bu ihale Avustralya tarihindeki en büyük savunma muahedesi olarak kayda geçmişti.
Lakin bu denizaltıların üretim süreci, Avustralya’nın yerli kesimler kullanılması kuralı nedeniyle gecikmelerle karşılaştı.
