Hilal Köylü
Ankara
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Roma’daki G-20 önderler doruğunda ABD Lideri Joe Biden’a Ankara’nın rahatsızlığını iletmiş olsa da ABD idaresi, Yunanistan’la askeri işbirliğini genişletmekte ısrarlı. ABD ve Yunan askeri güçlerinin Batı Trakya’da Türk azınlığın ağır yaşadığı İskeçe’de ortak askeri tatbikat yapması, iki ülkenin ortalarındaki işbirliğini daha da ileri noktalara taşıyacağının işareti olarak bedellendiriliyor.
ABD idaresi, önümüzdeki haftalarda da Yunanistan’ın Dedeağaç Limanı’na geniş çaplı bir askeri sevkiyat yapacak. Bu sevkiyatta çok sayıda helikopter, insansız hava aracı, top, tank ve ağır silahın Yunanistan’a ulaştırılacak olması Ankara’da tasayla karşılanıyor.
Sevkiyatın Dedeağaç’tan başlayıp Romanya ve Bulgaristan üzerinden Balkanlar ve Orta Avrupa’ya uzanan bir askeri tatbikat için yapıldığı bilgisini paylaşan Türk diplomatik ve askeri kaynaklar ise tatbikatın Rusya’ya karşı yapıldığını, fakat bu yakınlaşmasının bölgedeki istikrarları bozmamasını umut ettiklerini aktarıyor.
Yunanistan, Ekim ayında ABD’yle 1990’da imzaladığı savunma işbirliği muahedesini yenileyip genişletmişti. Yunanistan’ı “güçlü ve muteber bir müttefik” olarak niteleyen ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, “Yunanistan’la imzaladıkları bu savunma işbirliği mutabakatının Doğu Akdeniz ve ötesinde güvenlik ve istikrara katkıda bulunacağını” söylemişti.
ABD-Yunanistan Savunma İşbirliği Mutabakatı’na nazaran Yunanistan, Türkiye hududundaki Dedeağaç Üssü ile Girit Adası’ndaki Suda Üssü başta olmak üzere ülkesindeki Amerikan üslerine daha fazla ABD askerinin konuşlandırılmasına müsaade veriyor. Muahede ile Yunan askeri üslerine de erişim hakkı olan ABD, Yunanistan’da tatbikat yapacağı bölgeleri de genişletebiliyor.
Fransa ile yapılan anlaşmalar
Yunanistan’ın askeri işbirliğini genişlettiği tek NATO ülkesi ABD değil. Yunanistan, bu yıl Fransa’yla da yeni savunma işbirliği anlaşmalarıimzaladı. Geçen Eylül ayında Elysee Sarayı’nda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitsotakis tarafından imzalanan muahede uyarınca Fransa Yunanistan’a üç fırkateyn satacak. Yunanistan, ayrıyeten bu yılın başında Fransa’dan 18 adet Rafale savaş uçağı alımı için bir muahede imzaladı.
Ankara ise Doğu Akdeniz’de Yunanistan’la yaşanan gerginliğin gölgesinde yapılan bu mutabakatlardan rahatsızlığını “Yunanistan’ın silahlanmasına Fransa ile ABD’nin dayanak vermesinin kabul edilemeyeceği” iletisiyle ilgili ülkelere direkt iletmişti.
“Türkiye’ye karşı bir yedekleme”
Pekala ABD, Türkiye’nin tasasını artıracak biçimde neden Yunanistan’la işbirliğini genişletiyor?
Türkiye İktisat Siyasetleri Araştırma Vakfı (TEPAV) AB Çalışmaları Yöneticisi Nilgün Arısan, ABD’nin Yunanistan’la ortak askeri tatbikatını, Yunanistan’daki askeri üslerini kuvvetlendirmesini bir çeşit “Türkiye’ye karşı yedekleme” olarak görüyor.
Arısan neden bu türlü düşündüğünü DW Türkçe’ye “ABD uzun vakittir Türkiye’yi muteber bulmadığı için Yunanistan’a yatırım yapıyor. Evvelden Türkiye ile Yunanistan’ı eşit gören bir ABD idaresi yok artık. Türkiye’nin öngörülebilir bir dış siyaseti olmadığı üzere Batı tersi tavrı da ortada. Bu yüzden Türkiye’yi yalnızca ‘NATO’da gören fakat onunla iş yapmayan’ bir ABD var” kelamlarıyla açıklıyor.
ABD’nin bu yaklaşımında Türkiye’nin Rusya’dan S-400 füze sistemi almasının büyük hissesi olduğunu düşünen Arısan, ABD-Yunanistan yakınlaşmasının Türkiye’nin güvenliği ve güvenirliği açısından önemli risk olarak da ortaya çıktığını öngörüyor. Arısan’a nazaran Ankara dış siyasetinde önemli değişikliklere gitmedikçe ıstırap yaşayacak:
“Türkiye’de iktidar Batı kurumları içinde yer almak istiyor, lakin bir türlü Batı aykırısı telaffuzlar terk edilmiyor. Amerika da büyük tehdit olarak gördüğü Rusya’yla Türkiye’nin yakınlaşmasını kabul edemeyeceğini her fırsatta gösteriyor. Yunanistan’la bu türlü büyük tatbikatın nedeni de bu. Erdoğan, Biden’la görüşmüş ve rahatsızlığını lisana getirmiş olsa da durum değişmiyor.”
Bir devir Türkiye’nin AB Daimi Temsilciliği vazifesini de yapmış olan emekli Büyükelçi Selim Yenel de ABD-Yunanistan ortak tatbikatının Türkiye’ye karşı bir siyasi ileti niteliğinde olduğunu söylüyor. Yenel, “ABD, S-400’ler alarak Rusya’ya yakınlaşan Türkiye karşısında Yunanistan’ı kendisine bir alternatif olarak seçmiş durumda. Ankara’yı tasaya sevkeder bu durum. Zira Yunanistan silahlanıyor. Daha evvel AB’yi ardına almıştı. Artık de ABD’yi. Yunanistan’ın Türkiye’yi tahrik gücü artabilir. Ankara-Atina tansiyonu tırmanabilir” yorumunu yapıyor.
“Türkiye’ye gözdağı”
ABD’nin Yunanistan Büyükelçisi Geoffrey R.Pyatt, Dedeağaç Limanı’nı ABD ordusu ve NATO için Doğu Avrupa ve Karadeniz bölgesine askeri güç gönderecek lojistik merkezi olarak çok önemsediklerini açıklamıştı.
Emekli Tümgeneral Armağan Kuloğlu, Büyükelçi Pyatt’ın bu kelamlarının Ankara açısından kritik olduğunu düşünüyor. Kuloğlu, “Amerika güvenlik siyasetinde değişikliğe gidiyor. Rusya’yı çevrelemeye çalışıyor. Rusya’yı Doğu Avrupa ve Karadeniz’den baskılıyor. Türkiye’yle bağları de berbat olduğu için Yunanistan’ıyanına çekiyor. NATO’nun güney kanadı Türkiye’ydi. Artık ise ABD bu misyonu Yunanistan’a vermek istediğini gösteriyor” diyor.
Kuloğlu’na nazaran ABD-Yunanistan tatbikatı Türkiye’ye bir çeşit “gözdağı” niteliğinde. Kuloğlu “ABD, tatbikat için Yunanistan’a yolladığı askeri araçları geri götürmeyecek. Yunanistan’a F-35’leri de veriyorlar. Silah satışı da yapıyorlar. NATO’nun yeni güney kanadını Yunanistan, Güney Kıbrıs ve İsrail çizgisinde kurmak istedikleri de ortada. Türkiye, bunların olacağını görmeliydi” derken Türkiye’nin bu mevzuyu ABD’yle daha derin konuşması gerektiğini söylüyor.
“Bu Dedeağaç olayı nedir?”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Roma’da görüştüğü ABD Lideri Biden’a Ankara’nın Dedeağaç Üssü’ndeki hareketlenmeyle ilgili rahatsızlığını ilettiğini duyurmuştu. Erdoğan, gazetecilerin soruları üzerine “Sayın Biden’a da Macron’a da mevzuyu söyledik. Dedik ki: Bu Dedeağaç olayı nedir? Burada bu türlü bir üssün kurulması bizi, halkımızı rahatsız ediyor” açıklaması yapmıştı.
