Afganistan’da Taliban’ın idaresi ele almasının akabinde ülkedeki bayan milletvekilleri yurt dışına kaçmak zorunda kaldı. BBC, 69 bayan milletvekilinin 60’ının çeşitli ülkelerde yaşadığını tespit etti. Fakat milletvekillerinin birçok, ülkelerindeki bayan hakları ihlalleriyle uğraşa devam etmek istiyor.
İsmini paylaşmak istemeyen Mashid takma isimli Afgan milletvekili, Taliban’ın idareye gelmesinin akabinde çabucak saklandı, daima hareket halinde bir ömür sürmeye başladı. Tıpkı meskende iki gece üst üste kalamaz oldu.
Ailesini çok kalabalık ve karışık manzaralara sahne olan, birden fazla patlamanın meydana getirdiği Kabil Havalimanı’na götürerek risk almak istemedi.
Mashid, “Bu nedenle ülkeyi terk etmenin kolay bir yolu kalmadı” diyor ve ekliyor:
“Afganistan’ın kapıları kapandı”.
Mashid, gizlenerek geçirdiği üç ay sonrası iki hafta evvel burkasını giydi, yüzünü büsbütün kapattı ve çocuklarıyla birlikte bir otobüse bindi:
“Taliban, bayanları kapalı yüzlerini açmaya zorlamaz”.
Evvel Herat’a, oradan İran sonuna gittiler.
Şayet Taliban’ın denetim noktasında kimliği tespit edilseydi, katiyen alıkonulacağını söylüyor Mashid:
“Ancak vazifeliler bir milletvekilinin burka giyeceğini zannetmezler, onlar bütün Afgan siyasetçilerin ve bayan aktivistlerin tahliye edildiğini düşünüyorlardı.”
Mashid, İran’da 10 gün seyahat ettikten sonra kendisini Türkiye’de buluyor. Fakat Türkiye’de kalmak istemiyor zira Türk yetkililerin politik olarak faal kalmasına müsaade vermeyeceklerini düşündüğünden telaşlı.
İsteği, dünyaya Afganistan’daki bayanların ve kız çocuklarının şu an nasıl bir “korku” yaşadıklarını anlatmaya devam etmek ve bunu değiştirmek için kampanyalar yürütmek.
Mashid şimdilik Afganistan’da kalan akrabalarının güvenliği için kimliğini kapalı tutuyor.
Türkiye’de 9 bayan milletvekili var
BBC, 69 Afgan bayan milletvekilinin dokuzunun ülkesinde saklandığını belirledi.
60 bayan milletvekili ise Afganistan’dan ayrılmayı başardı.
Bu bireylerden 46’sı; çoğunluğu Yunanistan (22), Arnavutluk (9) ve Türkiye’de (9) olmak üzere Avrupa ülkelerine gitti.
Serina takma isimli Afgan bayan milletvekili ise eşi ve üç aylık bebeğiyle Almanya’ya ulaşmayı başardı.
Ülkeden ayrılmadan evvel tüberküloz olan Serina’nın antibiyotik tedavisi, sığınma müracaatının sonuçlanmasını beklediği mülteci kampında hala devam ediyor.
Serina ülkesinden ayrılacağını, lisanını bile bilmediği ve hiç ziyaret etmediği bir ülkeye yerleşeceğini aklına bile getirmediğini söylüyor:
“Daha acı günler geçirmiştim ve tekrar makûs bir noktadayım ancak ne vakit Afganların yaşadıklarını düşünsem kendi sıkıntılarımı unutuyorum”.
‘Sürgündeki parlamento’
Pek çok Afgan bayan milletvekili, 5 bin mülteci kabul edeceğini söyleyen Kanada’ya yerleşmek istiyor.
Fakat her nereye giderlerse gitsinler, tıpkı Mashid üzere başkaları de bayan haklarını güzelleştirmek için savaşmaya devam etmeyi hedefliyor.
Bununla ilgili olarak, bayan milletvekillerinin Afganistan’ı terk etmesine yardım eden bir sivil toplum örgütünün bayanlar için “sürgündeki parlamento” fikri ortaya çıkmıştı.
Böylelikle Afganistan’daki bayan hakları ihlallerine ve Taliban’ın baskısına dikkat çekmek isteniyordu.
Avrupa’daki bir grup milletvekilleri bu kanıyı benimsedi fakat gerçeğe dönüşüp dönüşmeyeceği hakkında yorum yapmak için şimdi erken.
Meclis’e girmeden evvel Afganistan’ın Kanada Büyükelçisi de olan ve hala Toronto yakınlarında yaşayan Shinkai Karokhail da bu sürgün parlamentosunu destekliyor.
Karokhail, Taliban’ın Kabil’e girdiği 15 Ağustos’ta yaşananları, “Sabah yaşadığım yeri, öğlenden sonra başkanımı kaybettim, gün sonunda hiçbir şey beni şaşırtamaz durumdaydı” kelamlarıyla anlatıyor.
Karokhail, tıpkı vakitte, bayan milletvekillerinin muvaffakiyete ulaşmak için, siyasi çıkarlarını, önceliklerini ve farklılıklarını bir kenara koyması gerektiğini belirtiyor:
“Bence şu an değerli olan tek şeyin ülkeyi kurtarmak, insanlara takviye olmak ve bayanların sesini duyurmak olduğunu fark etmemiz gerekiyor”.
- Taliban: Afganistan’da kız çocuklarına ortaöğretim yasağı sürüyor
- Afgan bayanlardan mektuplar: ‘Umarım dünya bizi unutmaz’
- Taliban kararnamesi: Bayanlar mülk olarak görülemezler, evlilikte istekleri gerek
‘Başarmak için Afganistan’da olmalıyız’
Elay Ershad için ise ülkesini hatırlamak, yaşatmak çok kıymetli.
Hollanda’nın Amsterdam kentinin biraz dışındaki küçük meskeninde Afgan yemeği hazırlarken, “Bunlar bana toplumumu hatırlatıyor, kâfi hatta tahminen de hiç yiyeceği olmayan insanları” diyor.
Eski milletvekili Ershad son olarak Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin sözcüsüydü.
Taliban idaresi ele alınca banka hesaplarına el koydu lakin o Eylül ayında ülkeden bir yolcu uçağıyla ayrıldı ve saklanma gereksinimi hissetmedi.
Şimdilerde ise Taliban’daki irtibatlarından müdafaa umarak ülkesine geri dönmeye hazırlanıyor.
Zira Afganistan’da fark yaratmak isteniyorsa bunun dışarıdan yapılamayacağına inanıyor:
“Diğer ülkelerden Afganistan için çalışmak mümkün değil. Orada olmalıyız” diyor.
Planı ise milletlerarası sivil toplum kuruluşlarıyla çalışarak Taliban hükümeti olsa dahi Afganistan’daki kız çocuklarının öğretim görebilecekleri okul kurmak ve bayanların eğitim hakkını savunmak:
“Eğer bir sorundan kaçarsan, o sorun sonsuza kadar var olacaktır”.
