Ukrayna’nın işgali karşısındaki global reaksiyonun büyüklüğü ve yaptırımların kapsamı Afrika ya da dünyanın öbür bölgelerindeki birtakım çatışmalara neden bu kadar güçlü ses çıkarılmadığı sorularını da beraberinde getirdi. BBC için yazan Cezayirli-Kanadalı gazeteci Maher Mezahi Avrupa’daki çatışmalarla Afrika’dakilere farklı yaklaşıldığını düşünüyor. İşte sebebi:
Hepimiz eşitiz fakat kimilerimiz daha eşit.
George Orwell’in Hayvanlar Çiftliği yapıtındaki bu veciz cümle, Avrupa Birliği’nin hudutlarında savaş patlak verince yine hayatiyet kazandı.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali haklı olarak yaygın bir reaksiyonla karşılandı ve kınandı. Lakin Afrika penceresinden baktığınızda, dünyanın büyük güçlerinin bu çatışmayı durdurmak için nasıl ellerindeki bütün imkanları seferber ettiğini izlemek, çok etkileyici olduğu kadar hudut bozucu da.
Bir yandan çok tesirli yaptırımlar konması, BM’den karar çıkarılması katiyetle çok yerinde zira hiç kimse nükleer silah sahibi bir harika gücün taraf olduğu bir savaşın daha da içinden çıkılmaz bir hale gelmesini isteyemez.
Öbür yandan ise kıtamızda, milletlerarası toplumun bütün silahlı çatışmalar karşısında Afrika’dakiler üzere hareketsiz kalmaması hissedilir bir hayret duygusu yarattı.
Evet, Afrika’daki çatışma bölgelerine de milletlerarası temsilciler gönderiliyor, ‘çok kaygılıyız’ açıklamaları yapılıyor fakat bu savaşlar hiçbir vakit dünya gündeminin birinci unsuru olmuyor, canlı yayınlarla anbean izlenmiyor ve yardım konusunda da bu türlü bir isteklilik görülmüyor.
Milyonlarca insanın mecburî göçü: Etiyopya
Etiyopya’da geçtiğimiz 16 ay adeta bir cehennemdi.
Ülkenin kuzeyinde Tigray bölgesindeki çatışmanın sonucu olarak iki milyon insan meskenlerini köylerini terk etmek zorunda kaldı.
Buna ek olarak yüz binlerce insan açlıkla yüz yüze ve hükümet -kendisi argümanları şiddetle reddetmekle birlikte- besin ve ilaç yardımını engellemekle suçlanıyor.
Çatışmanın iki tarafının da toplu katliamlar ve tecavüzü savaşta bir silah olarak kullanmak da dahil savaş kabahatleri işlediğine dair ispatlar giderek çoğalıyor.
İnsanların çektiği acılar bakımından kuşkusuz ki dünyanın ilgisini çekecek boyutta bir felaket yaşanıyor.
Hiç kimsenin bahsini dahi duymadığı çok sayıda diğer savaş da devam ediyor.
Geçtiğimiz Ocak ayının kıymetli bir kısmını Afrika Futbol Şampiyonası’nı izlemek üzere gittiğim Kamerun’da geçirdim. Maçların bar kısmı Kamerun dağının güney eteklerindeki yemyeşil Limbe kentinde yapıldı.
Maç günleri buraya gitmek bayağı tansiyonlu oluyordu zira aslında Şampiyona ayrılıkçılarla sürdürülen bir savaşın ortasında yapılıyordu.
Çok sıkı güvenlik tedbirleri vardı.
Her kilometrede bir konuşlandırılmış kar maskeli, yarı otomatik silahlı Çevik Güç askerleri gelen geçen araçlara ürkütücü bakışlar atıyorlardı.
Kümeler basamağında Tunus ve Mali ulusal kadrolarının müsabakasını izlemek üzere yola çıktığım sabah 20 kilometre kadar yakındaki Buea’da silahlı çatışma yaşanıyordu.
Kamerun’daki ‘gerçek savaş’
Danimarkalı bir meslektaşım, Buster Kirchner bir mühlet Buea’daki durumu izlemeye gitti.
Döndüğünde yüzünde yorgun ve dertli bir sözle “Maher, gerçek bir savaş var orada” dedi.
“Bir çatışmadan ibaret değil. Hastaneler okullar amaç oluyor. Beşerler hakikaten çok güç durumda.”
Evet, Etiyopya ve Kamerun hakkında burada BBC’de ve öteki milletlerarası haber sitelerinde birçok yazı çıkabiliyor lakin global bir ilgi gördüğünü söyleyebilir miyiz?
Niye dünya geçtiğimiz bir kaç haftadır izlediğimiz alakanın çok küçük bir benzerini Afrika’da çekilen acılara göstermiyor?
Bir formda geniş kitleler bu olaylara tıpkı ölçütlerle bakmıyor.
Cezayir’de de rahat bir orta sınıf ömür biçimi olabileceğini bir çok insanın aklı almıyorUkrayna’da yaşananların medyaya yansıtılışı bu bakış farklılığını yer yer muhakkak de etti.
Çoğunlukla önde gelen Avrupa ve Kuzey Amerika başkentlerinden yayın yapan çeşitli televizyon kanallarının Ukrayna ile ilgili haberlerinde, -açıkça ırkçı demeyeceksek- şok edici seviyede duyarsız kelamlar sarfedildi.
Ukraynalı mültecileri izleyen bir sunucu “bunlar hali vakti yerinde, orta-sınıf beşerler, Orta Doğu yahut Kuzey Afrika üzere bölgelerden kaçmaya çalışan mülteciler değil” diyerek hayretini söz ediyordu.
Bu bana çok çarpıcı geldi zira dünyada gördüğüm en varlıklı ülkelerin kimileri Orta Doğu’daydı.
Fransız televizyonunda bir muhabir Ukraynalıların tıpkı Fransızlara benzediğini anlatmaya çalışırken “bizimle tıpkı otomobilleri kullanıyorlar” dedi.
Bulunduğum Cezayir’e ve bölgedeki öbür ülkelere kentlere bakıp kendi kendime “Biz Ukraynalılara benzemiyor muyuz?” diye sordum.
İnternette süratli bir arama yaptığımda Ukrayna ve Cezayir’in ekonomik ve insani kalkınma ölçütleri datalarının birbirine çok yakın olduğunu gördüm.
Her iki ülkenin de nüfusu 40 milyondan biraz fazla. Ukrayna gayri safi yurt içi hasıla bakımından dünyada 55. sırada. Cezayir 58. sırada. Ukrayna dünyada askeri gücü en büyük 22. ülke, Cezayir 31. sırada.
Dahası Cezayir’de bizler de Fransa vatandaşlarının kullandığı otomobillerin aynılarını kullanıyoruz.
Pekala neden dünyada herkesin Ukrayna konusunda bir tavır alması talep ediliyor da Kamerun ve Etiyopya konusunda bir şey yapmaları beklenmiyor?
Beşerler her yerde insan ve savaşlar her yerde savaş. İster Kiev olsun, ister Londra, Bogota yahut Buea.
Geçen hafta yaşananlardan olumlu tek bir sonuç çıkarmak gerekirse tahminen de hepimizi insan hayatının pahasına hiyerarşik sıralama yaptıran kapalı önyargıları gözden geçirmemize vesile olması olabilir.
Orwell’e geri dönersek, gelin hepimiz eşit olalım ve hepimiz bir başkamız kadar eşit olalım.