Kıymet Akal
Anayasayı Müdafaa Teşkilatı (BfV) Lideri Thomas Haldenwang, çok sağcı Nasyonal Sosyalist Yeraltı (NSU) terör örgütünün bugüne kadar tüm taraflarıyla aydınlatılamadığını belirterek, “halen karşılıksız pek çok soru işareti var” dedi.
Haldenwang, “Mediendienst Integration” isimli sivil toplum kuruluşunun 8’i Türk 10 kişiyi öldüren NSU terör örgütünün ortaya çıkışının 10’uncu yıldönümü vesilesiyle düzenlediği, “Güvenlik makamları ne çeşit dersler çıkarttı?” başlıklı aktifliğine katılarak çarpıcı açıklamalar yaptı.
“Yas tutuyoruz”
Haldenwang, konuşmasına başlangıcında, 2000-2007 yılları ortasında NSU tarafından öldürülen 8’i Türk, 10 kişinin isimlerini tek tek okuyarak, onları anmak istediğini söyledi.
“Onlar asla unutulmamalı” diyen Haldenwang, “Ben Nürnberg’de öldürülen Enver Şimşek’i, yeniden Nürnberg’de öldürülen Abdurrahim Özüdoğru’yu, Hamburg’da öldürülen Süleyman Taşköprü’yü, Münih’de öldürülen Habil Kılıç’ı, Rostock’ta öldürülen Mehmet Turgut’u, Nürnberg’de öldürülen İsmail Yaşar’, Münih’te öldürülen Theodoros Boulgarides’i, Dortmund’da öldürülen Mehmet Kubaşık’ı, Kassel’de öldürülen Halil Yozgat’ı ve Heilbronn’da öldürülen Michele Kiesewetter’i düşünüyorum. Ölümlerin yasını tutuyoruz” sözlerini kullandı.
Haldenwang, kurbanların ailelerinin sırf sevdiklerini kaybetmediklerini, birebir vakitte güvenlik makamlarının onları haksız yere kuşkulu görmeleri nedeniyle acılar çektiklerini, mağdur olduklarını, bundan da hüzün duyduklarını söyledi.
“Utanç” vurgusu
İç istihbarat lideri, cinayetleri önleyememiş olan, yürütülen soruşturmalarda çok büyük kusurlar yapmış olan güvenlik makamlarının “utanç duyarak” yanılgılarla yüzleşmek durumunda olduğunu da vurguladı.
NSU terör örgütü, 2000-2007 yıllarında 1’i Yunanlı, 8’i Türkiye kökenli göçmeni ırkçı saiklerle öldürmüş, lakin güvenlik makamları tıpkı silah ve tıpkı şahıslar tarafından işlenen cinayetler ile ilgili olarak yürüttükleri soruşturmalarda, cinayetlerin ardında çok sağcıların olabileceği kuşkusu üzerinde durmamıştı. Cinayetlerin ardında uyuşturucu kaçakçılığı, namus davası, mafya ilişkilerinin olabileceği tez edilmiş, aile fertleri kuşkulu olarak görülüp aylarca sorgulanmıştı.
Cinayetlerin ardında çok sağcı NSU’nun olduğu, 2011 yılı Kasım ayında, terör hücresinin iki üyesi Uwe Böhnhardt ile Uwe Mundlos’un, başarısız bir banka soygunu sonrasında, bir karavanda meyyit bulunmalarının akabinde ortaya çıkmıştı. Terör hücresinin hayattaki tek üyesi Beate Zschaepe ise Münih’teki yargılama sonrasında mahpus cezasına çarptırılmıştı.
İmha edilen belgeler
2018 yılında iç istihbarat teşkilatı BfV’nin başına getirilen Haldenwang, NSU ile ilgili gerçeklerin ortaya çıkarılması için yürütülen çalışmalara dayanak kelamı verirken, geçmişte imha edilen kimi evraklarla ilgili olarak da açıklamalar yaptı.
“Pek çok doküman hakikaten de imha edildi. Bu noktada ilgili kamu vazifelisi, Lothar Lingen’ın, çok önemli bir biçimde vazifesini berbata kullandığını kabul etmek gerekiyor” diyen Haldenwang, bu bahiste yürütülen birçok soruşturmaya karşın, bu evrakları neden imha ettiği bilgisini Lingen’den edinemediklerini anlattı.
Toplantıda gazetecilerin sorularını da yanıtlayan Haldenwang, bir gazetecinin “Siz NSU’nun sahiden de yalnızca üç şahıstan oluşan bir hücre olduğuna inanıyor musunuz?” sorusuna enteresan bir karşılık verdi.
Uzun müddet kaçak yaşayan NSU üyelerinin, geçimlerini yalnızca banka soygunlarıyla karşılamış olabilecekleri konusunda kuşkular olduğunu, daha geniş bir çok sağcı ağın kendilerine finansman takviyesi vermiş olabileceğinin düşünüldüğünü söz eden Haldenwang, ayrıyeten, NSU’nun kurbanlarını nasıl seçtiği, cinayetleri neden o kentlerde işlediği üzere hususlarda da birçok soru işaretinin bulunduğunu lisana getirdi.
BfV lideri, akabinde şu farklı değerlendirmesini paylaştı:
“Daha birçok, değerli, cevaplanması gereken sorular var. Hessen İç İstihbarat Teşkilatı çalışanı Andreas Temme’nın rolü de hala açıklığa kavuşmadı. Benim için de hala yanıtsız pek çok soru var. Heilbronn’daki Kiesewetter cinayeti buna dahil. Orada da diğer bireylerin rol oynamış olduğunu düşünmek mümkün. Ben bu sorulara karşılık verebilsem dünyanın en keyifli insanı olurdum. Burada şunu vurgulamak isterim, biz büyük bir ciddiyetle, elimizdeki tüm imkanları kullanarak bu sorulara karşılık vermek için uğraş gösterdik.”
Haldenwang’ın gündeme getirdiği Andreas Temme, Hessen Eyaleti istihbaratının eski çalışanı. NSU kurbanlarından Halit Yozgat, 6 Nisan 2006 tarihinde Kassel’de, internet salonunda öldürülmüş, cinayet sırasında Anayasayı Müdafaa Teşkilatı çalışanı Andreas Temme’nin de olay mahallinde bulunduğu ortaya çıkmıştı. Lakin cinayeti görmediğini tez eden Temme, pek çok soruyu karşılıksız bıraktı.
“Rahatsız edici duygu”
BfV Lideri Haldenwang, bugüne kadar çok sayıda soruşturma yapmalarına, binlerce belgeyi incelemelerine karşın daha fazla bilgiye ulaşmadıklarını söylerken, “Bir noktada uğraşlarınızda sona geliyorsunuz. Geride ise ki bu duyguyu ben de taşıyorum, çok fakat çok rahatsız edici bir his kalıyor. Ben de daha fazlasını yapmak isterdim. Fakat bir noktada imkanlarınız tükeniyor. Ve şu anda içinde bulunduğumuz durum da bu” sözünü kullandı.
Skandaldan çıkartılan dersler
Konuşmasında, güvenlik makamlarının geçmişteki yanlış uygulamaları için özeleştiri yapan Haldenwang, NSU konsundaki kusurlardan dersler çıkardıklarını, güvenlik ve istihbarat üniteleri ortasında uyumu geliştirdiklerini, çok sağla uğraş eden üniteleri yeni çalışanlar alarak güçlendirdiklerini anlattı.
BfV lideri, bir gazetecinin “NSU nedeniyle başta göçmen kökenliler, Müslümanlar ve Museviler olmak üzere, devlet kurumlarına, iç istihbarat teşkilatına itimatlarını yitirmiş olanlara ne söylemek isterdiniz?” sorusuna da şu karşılığı verdi:
Çok sağ büyük tehdit
Almanya demokrasisi ve güvenliği için çok sağın çok önemli tehlike oluşturmaya devam ettiğini vurgulayan Haldenwang, “1990 yılından bu yana 228 kişinin çok sağ şiddeti sonucu hayatını kaybetmesi bu tehdidin ciddiyetini gözler önüne seriyor” dedi.
Son periyotta güvenlik üniteleri ya da ordu içinde ortaya çıkarılan çok sağcı oluşumlara dikkat çeken BfV lideri, başka güvenlik kurumlarıyla birlikte kararlı bir gayret yürüttüklerini aktardı.
Güvenlik makamları bünyesinde çok sağcılar varsa, bunların kesinlikle tespit edilerek uzaklaştırılması gerektiğinin altını çizen Haldenwang, “Gri alanlara müsaade edilmemeli. Çok sağcı olduğu tespit edilenlere güvenlik ünitelerinde yer yok” dedi.
Mağdurlar hayal kırıklığı yaşıyor
“Mediendienst Integration” isimli sivil toplum kuruluşunun düzenlediği aktifliğe, BfV liderinin yansıra, NSU davasında müdahil avukatlar ortasında yer alan Seda Başay Yıldız ve Demokrasi ve Sivil Toplum Enstitüsü (IDZ) Lideri Dr. Matthias Quent de katıldı.
NSU tarafından 2000 yılında Nürnberg’de öldürülen Enver Şimşek’in ailesinin avukatı Seda Başay Yıldız, cinayetlerin aydınlatılması için verilen kelamın tutulmadığını, Haldenwang’ın “elimizdeki tüm imkanları tükettik” kelamlarına de katılmadığını söyledi.
Yıldız, Hessen istihbaratının eski çalışanı Andreas Temme ile ilgili evraka uygulanan kapalılık kararının kaldırılabileceğini söyleyerek, “Elimizden geleni yapıyoruz diyorsunuz o vakit neden kimi belgelere kapalılık kararı uygulanıyor? Nitekim aydınlatmak istiyorsunuz o vakit bu evraklar üzerindeki zımnilik kararı kaldırılırsın” dedi.
“Müvekkillerim hayal kırıklığı yaşıyor” diyen Yıldız, hukuk devletine inançlarını kaybeden Enver Şimşek’in kızı ve eşinin artık Türkiye’de yaşadıklarını ve NSU’nun tüm taraflarıyla aydınlatılması tarafında de umutlarının kalmadığını söyledi.
Avukat Yıldız, NSU hücresine dayanak veren çok sağcı ağın ortaya çıkartılamadığını, başsavcılığın bunu sağlayacak soruşturmayı yürütmediğini kaydetti.
İstihbarat teşkilatları ve isimli kovuşturma makamlarının oynadıkları rolün açıklığa kavuşturulmadığını söyleyen Yıldız, iç istihbarat teşkilatının şahsen evrakları imha ederek ya da saklılık kararı alarak NSU’yu aydınlatma gayretlerini da engellediğini savundu.
Avukat Yıldız, “Bu nedenlerden dolayı artık müvekkillerimin hiçbir beklentisi kalmadı” dedi.
“Kökenleri çok derinde”
Demokrasi ve Sivil Toplum Enstitüsü (IDZ) Lideri Dr. Matthias Quent de yaptığı konuşmada, NSU’nun aydınlatılamadığını, üçlü terör hücresine takviye veren ağın da ortaya çıkartılamadığını söyledi.
2011 yılında NSU’nun ortaya çıkmasıyla birlikte büyük bir şok yaşandığını lakin ortaya çıkartılanların yalnızca buzdağının görünen kısmı olduğunu vurgulayan Quent, ırkçılık ve çok sağ tehdidinin yalnızca bir güvenlik problemi olarak görülmemesi gerektiğini kaydetti.
NSU konusunda yalnızca güvenlik ünitelerinin değil bilim ve medya dünyası dahil tüm toplumun başarısız sergilediğini söyleyen Quent, ırkçılık meselesinin sosyolojik kökenlerine inmeden tahlil üretilemeyeceğini söyledi.
“Irkçılık ve çok sağın kökenleri çok derinlerde ve bunları ne hapishaneler ne de cep telefonları takipleriyle çözebiliriz” diyen Quent, toplumda radikalleşmeyi önleyecek önlemler alınmasının büyük ehemmiyet taşıdığını, çok kültürlü bir toplumda birlik ve beraberliğin sağlanmasına odaklanılması gerektiğini kaydetti.