Rusya’nın Ukrayna’yı işgali nedeniyle Avrupa Birliği (AB) tarafından Devlet Lideri Vladimir Putin ile önde gelen yönetici ve iş beşerlerine ağır ekonomik yaptırımlar uygulanırken, ikili pasaportlu bir küme “oligarkın” bu yaptırımlardan muaf olduğu belirtiliyor.
Bu bireyler, makul oranda yatırım karşılığında Malta, Bulgaristan ve Kıbrıs’tan satın aldıkları “altın pasaportlar” sayesinde, AB vatandaşı olarak göründükleri için yaptırımlardan etkilenmiyor.
Hollanda’da kamu yayıncısı NOS’un araştırmasına nazaran, Ukrayna’nın işgali sonrası, AB pasaportu taşıyan Rus iş beşerlerine yaptırım gayretleri başarısız oluyor.
Oligark ismi verilen çok varlıklı Rus iş insanlarının büyük kısmı, Malta, Kıbrıs ve Bulgaristan’dan satın aldıkları AB pasaportlarını taşıyor.
- Oligark nedir?
Maltalı araştırmacı gazeteci Matthew Caruana Galizia, Rus oligarkların Avrupa’daki tüm dokümanlarda Malta ya da ikinci pasaportu aldıkları öbür ülkelerin vatandaşlığını ön plana çıkardıklarına işaret ediyor.
Galizia, “Örneğin Fransa’da bir şirket kuracaksanız Malta vatandaşlığını kullanırsınız. Maltalı olarak kayıtlara geçtiğiniz için de Fransız makamları tarafından tespit edilemezsiniz” diyor.
Avrupalı Ruslar’ın çarçabuk kaçınabilecekleri öteki yaptırımlardan biri de Rusya’dan AB’ye 100 bin euro’dan fazla para yatırılmaması kaidesidir. Buradaki kıymetli detay ise, bu uygulamanın “bir AB üyesi ülkenin vatandaşları ile süreksiz yahut kalıcı oturma müsaadesine sahip olan bireyler için geçerli” olmaması.
Yaptırımlar ve ihracat denetimi uzmanı avukat Yvo Amar’a nazaran, bu istisna nedeniyle AB pasaportuna ya da oturma müsaadesine sahip Rus vatandaşları da yaptırımlardan etkilenmiyor.
Amar ikili pasaportlu Rusların, farklı yaptırım rejimleri ortasında gezinebilmek için paralarını yayıp, yeniden de bunlara bir biçimde erişebileceklerine dikkati çekiyor.
Avrupa Üniversite Enstitüsü’nden Prof. Dr. Miguel Maduro, bu düzenlemenin, AB’nin vatandaşlarına Rusya’dan paralarını çekme fırsatı sunmak istemesinden kaynaklandığını vurguluyor.
‘Bu siyasi bir tercih’
Maduro, AB’nin vatandaşlarının yahut sakinlerinin Avrupa banka hesaplarına para yatırmaya devam etmelerine müsaade vermesinin mantıklı bir tavır olduğunu düşünüyor ve “Bunu sınırlamak da hukuken mümkün ancak bu siyasi bir tercih” diye konuşuyor.
Avrupa’daki oligarkların yaptırımlardan kaçmalarına yardımcı olan bir diğer öge da, sahip oldukları harika yatlar. Rus zenginleri, Ukrayna’nın işgali öncesi Malta ve öbür AB ülkelerindeki yatlarını süratle Türkiye ve başka yaptırım dışı ülkelere taşıdı.
Örneğin Malta vatandaşı da olan Rus iş insanı Maxim Shubarev, lüks yatını Türkiye limanlarına demirledi.
Avrupa Parlamentosu bu nedenle uzun mühletten beri tartışma konusu olan “altın pasaport” uygulamasının yasaklanmasını istiyor.
Malta, Bulgaristan ve Kıbrıs tarafından belli bir yatırım karşılığı alınan pasaportların en büyük müşterileri ortasında Rusya ve Belaruslu zenginler bulunuyor.
Kimi Arap zenginleri ile kabahat örgütü üyelerinin de para karşılığı AB vatandaşlığı aldığı istikametindeki haberler rahatsızlık yaratıyor.
- Kıbrıs Cumhuriyeti ‘Altın AB pasaportu’ programını askıya alıyor
- Pasaportlar hakkında 13 gerçek: Hangisinin sahtesini yapmak en zoru?
Getty ImagesKıymetli gelir kaynağı
Malta’nın 2012-17 yılları ortasında sattığı tüm pasaportların yüzde 40’ını Rusya vatandaşları aldı.
Kıbrıs’ta altın pasaport alan Rusya vatandaşlarının oranı ise yüzde 50’den fazla. Ada’nın Rum tarafında en az 9 Rus oligarkı bulunuyor.
Avrupa Parlamentosu, altın pasaport programlarının yasaklanması davetinde bulundu. Parlamento ayrıyeten bu yolla AB vatandaşı olan tüm Rusya vatandaşlarının da yine incelenmesini istedi.
Lakin Hollanda’daki Groningen Üniversitesi’nden iktisat hukuku uzmanı Prof. Dr. Hans Vedder’e nazaran, AB’nin bunu kendi başına uygulaması sıkıntı.
Yaptırımların AB tarafından değil, üye devletler tarafından uygulanacağının altını çizen Vedder, “AB’nin varlıkları dondurabilecek bankası yok ve gemileri de zincirleyemez. Bunu üye ülkeler yapmalı” diyor.
Avrupa Parlamentosu’nun bu düzenlemeyi kaldırma yetkisi yok. Bu sorumluluk üye ülkelere ilişkin.
AB Komitesi, bir müddet evvel Malta ve Kıbrıs’a karşı bir “ihlal prosedürü” başlattı. Komite üyesi Didier Reynders, yalnızca Rus vatandaşları için değil, bu uygulamanın büsbütün yürüklükten kaldırılmasını istediklerini vurguladı.
Malta askıya aldı
Malta hükümeti, ağır reaksiyonlar üzerine geçen hafta yalnızca Rusya ve Belarus vatandaşları için altın pasaport uygulamasını askıya aldığını duyurdu.
Malta basınına nazaran, hükümet tarafından münasebet olarak da, “savaş nedeniyle mevcut durum tespiti denetimlerinin aktif bir biçimde gerçekleştirilememesi” gösterildi.
Lakin başka ülke vatandaşlarına yönelik altın pasaport satışı devam ediyor.
- Yunanistan daha fazla yatırımcı çekmek için vize programını genişletiyor