Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), koronavirüs pandemisine rağmen 2020’de atmosferi ısıtan gaz salımının rekor düzeylere ulaştığını açıkladı.
Karbondioksit, metan ve azot oksit ölçüleri, son 10 yıldaki yıllık ortalamadan daha fazla arttı.
WMO, bu düzeylerin sıcaklıkları Paris İklim Mutabakatı’nda belirlenen gayelerin ötesine çıkartacağını söylüyor ve bu durumda daha da ısınan dünyada doğal kaynaklardan gelen karbon salımını artıracağından dert duyuluyor.
Koronavirüs salgını devrinde alınan kısıtlama tedbirleriyle, CO2 emisyonları dünya genelinde yüzde 5,6 oranında azaldı. Pekala, bu azalma atmosferdeki sera gazı birikimlerine neden yansımadı?
Bunda birkaç faktör rol oynadı.
İnsan faaliyetlerinin yol açtığı emisyonların yaklaşık yarısı ağaçlar, toprak ve okyanuslar tarafından alınıyor. Lakin bunların sera gazlarını özümseme kabiliyeti büyük ölçüde sıcaklıklara, yağmura ve öbür ögelere bağlı.
Metan bataklıklardaki doğal kaynakların yanı sıra, petrol ve doğalgaz kuyularındaki alevler üzere doğal kaynaklardan da geliyor. Bir başka sorun da, son 10 yılda karbondioksit salımının daima artması.
Yani geçen yıl karbon salımı azalmış olsa da, atmosferdeki karbon düzeyinde artış 2011-2020 ortasındaki ortalama seviyeden daha fazlaydı.
WMO’nun yıllık Sera gazı Bülteni’ne nazaran atmosferdeki karbondioksit düzeyi milyonda 2020’de 413,2 partiküle ulaştı ve sanayi ihtilali öncesi seviyenin yüzde 149 fazlası oldu.
Bu, dünyadaki sıcaklık artışlarını denetim altına almak açısından berbat bir haber.
- İklim değişikliğinin varlığını ve insanlardan kaynaklandığını nereden biliyoruz?
- COP26: Sızdırılan evraklara nazaran birtakım ülkeler BM’nin iklim raporunu değiştirmek için lobi yaptı
- İngiltere, sera gazı emisyonunu azaltma planında atılacak adımları açıkladı
- İklim krizi: Beş temel soru, beş kolay karşılık
WMO Genel Sekreteri Prof. Petteri Taalas, “Sera gazı konsantrasyonları mevcut süratle artmaya devam ederse, bu yüzyılın sonunda Paris Muahedesi’nin gayeleri olan, sanayi ihtilali öncesine kıyasla 1,5 ila 2 derecelik sıcaklık artışının çok daha fazlasını göreceğiz. Maksadın çok uzağındayız” dedi.
Taalas ayrıyeten, “Bu, bir kimya formülünden ya da bir grafikteki sayılardan çok daha fazlası. Günlük hayatımıza, refahımıza, gezegenimizin, çocuklarımızın, torunlarımızın geleceğine büyük olumsuz tesirleri olacak” diye de ekledi.
WMO uzmanları, dünyanın son olarak 3 ila 5 milyon evvel bu ölçülerle kıyaslanabilir seviyede sera gazı birikimi gördüğünü ve devir sıcaklıkların günümüze nazaran 2 ila 3 derece daha fazla, deniz düzeyinin de 10 ila 20 metre daha yüksek olduğunu söylüyor.
Nitrojen gübrelerin kullanımı, atmosferdeki azot oksitin esas kaynaklarından.Araştırmacıların büyük telaşlarından biri de, sıcaklıkların artmasının doğal kaynaklardan gelen sera gazı düzeyini artırması.
Uzmanlar, bunun metan gazında şimdiden yaşandığından kaygılı.
Karbondioksite nazaran daha kısa ömürlü olsa da, metan gazı daha güçlü bir ısıtıcı kimyasal unsur.
Atmosferdeki metan gazının yüzde 60 kadarı, tarım, fosil yakıtlar, çöplükler ve atık yakma tesisleri üzere insan faaliyetlerinden kaynaklanıyor.
Kalan yüzde 40’lık kısımsa, bataklıklar üzere doğal alanlardaki mikropların faaliyetlerinden geliyor.
Geçen yılki, metan gazı yükselişi 2007’de tekrar başlayan çoğalmadaki en büyük artıştı.
Büyük çoğunluğu ise doğal kaynaklardandı.
WMO’dan Dr. Oksana Tarasova, “Bataklıklardaki yağış oranlarını artırırsanız ve sıcaklığı artırırsanız bu metan üreten bakteriler daha fazla metan üretir” dedi.
Tarasova BBC’ye yaptığı açıklamada, “Yani bu gelecekte artacak, zira sıcaklıklar yükselecek. Bu büyük bir endişe” diye konuştu.
Pandemi kısıtlamaları sırasında yolların boşalmasıyla, ulaşım kaynaklı emisyonlar düştü lakin atmosferdeki sera gazı birikimi artmaya devam etti.Bilim insanları bu kısırdöngüleri geribesleme döngüsü diye tanımlıyor. Bu durum, Amazonlar’da da gözlemleniyor. Araştırmacılar geçtiğimiz aylarda, yağmur ormanlarının özümsediğinden daha çok karbondioksit erittiğini söylemişti.
Dr. Tarasova, “Sıcaklık artıp, yağış azaldıkça ağaçlar daha çok baskı altına girecek. Çürüyüp gitme oranları artan ağaçlar, karbondioksit depolayamayacak. Yani kendi emisyonlarımıza ek olarak, ormanlarımızdan emisyon gelecek” dedi.
WMO, azot oksitteki artıştan da korkulu tıpkı vakitte. Bu gaz nitrojen gübre kullanımının yanı sıra, doğal kaynaklardan da geliyor.
Azot oksit emisyonu da son 10 yılda ortalamamın üzerinde arttı.
Dünya başkanlarının Glasgow’daki COP26 İklim Doruğu’nda buluşmasından evvel, atmosferdeki seragazı birikimi ölçülerine dair haberler korku verici.
Londra Üniversitesi’ndeki Royal Holloway Koleji’nden Prof. Euan Nisbet, “Seragazı ölçümleri çarpışmadan evvel kayan otomobil üzere. Felaket giderek daha da yakınlaşıyor lakin durduramıyorsunuz” diyor ve ekliyor:
“İlerideki çarpışmayı net bir halde görebiliyorsunuz ancak tek yapabildiğiniz bağırmak”