Kayhan Karaca / Strasbourg
Afganistan’dan kitlesel göç mümkünlüğü Avrupa Birliği (AB) içinde panik ve bölünme yarattı. Almanya ve Fransa komşu ve transit ülkelerde tahlil üzerine çalışmaya başladı.
Taliban güçlerinin Afganistan’da denetimi ele geçirmesi Avrupa Birliği (AB) içinde yeni bir sığınmacı krizi korkusu yarattı. AB ülkeleri Afganistan’dan muhtemel ve kitlesel göçe karşı nasıl hareket edecekleri konusunda şimdi ortak siyaset oluşturabilmiş değiller. Ankara ile Mart 2016’da 6 milyar euro karşılığında gerçekleştirilen mutabakatla sonlandırılan Suriyeli sığınmacı krizine emsal bir senaryoyu yine yaşamak istemeyen AB, Afganistan kaynaklı potansiyel bir göç krizine karşı “yerel çözüm” arayışına başladı. Almanya ve Fransa’nın önümüzdeki günlerde bu alanda ortak teşebbüs başlatmaları bekleniyor.
Macron açıkladı
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Afganistan’daki son gelişmeler hakkında halka sesleniş konuşmasında, mümkün bir göç krizine karşı AB bünyesinde “düzensiz göçle çabaya, müşterek muhafaza kriterlerine ve dayanışmaya dayalı yanıt” oluşturulmasını savunduklarını söyledi. Bu bahiste başta Almanya olmak üzere öteki Avrupa devletleriyle ortak teşebbüs başlatacaklarını belirten Macron, teşebbüs kapsamında Afgan sığınmacıların transit olarak kullandığı yahut ağırlandığı Pakistan, Türkiye ve İran ile AB ortasında iş birlikleri inşa edilmesi fikrini gündeme getirdi. Önerilecek iş birliğinin Afganistan’dan gelecek göçe kalkan olmaları karşılığında bu ülkelere nakdî ve teknik yardım biçiminde gerçekleşeceği yorumları yapılıyor.
Merkel “yerel çözüm” dedi
Almanya Başbakanı Angela Merkel de Afganistan’dan muhtemel kitlesel sığınmacı akınına karşı “yerel tahliller buluması gerektiğini” söyledi. 2015’te yaşanan göç krizinden ders alınması gerektiğini belirten Merkel, Afgan sığınmacılar için Afganistan’a komşu ülkelerde tahlil üretilmesini savundu. Merkel ve seçim kampanyasında olan partisi Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) “ihtiyacı olan her Afgan göçmene Almanya’nın kucak açmaya hazır olduğu” bildirisi gönderilmemesi gerektiğini savunuyor. Almanya 2015 krizinde 1 milyondan fazla Suriyeliye mesken sahipliği yapmıştı.
Viyana’dan şok teklif
AB içinde Suriyeli sığınmacılar krizinde ön cephede yer alan Yunanistan Afgan göçüne muhakkak sıcak bakmazken, göçmenler konusunda Avrupa’da radikal telaffuz ve siyasetleriyle bilinen Avusturya hükümetinden şok bir teklif geldi. Avusturya İçişleri Bakanı Karl Nehammer, Afgan sığınmacı adayları ve AB’de iltica müracaatları reddedilmiş sistemsiz Afgan göçmenler için AB’nin Afganistan’a komşu ülkelerde “kamplar” oluşturmasını önerdi. Ülkesinin iltica başvurusu reddedilen Afganları hudut dışı etmeye devam edeceğini belirten Nehammer, “Bir Afgan’ın bugün Avusturya’ya gelmesi için hiçbir neden yok” halinde konuştu.
Son yıllarda Afrika üzerinden kitlesel göçe maruz kalan İtalya’da Başbakan Mario Draghi, yalnızca “ülkesine hizmet etmiş Afganları almaya hazır oldukları” iletisi veriyor.
Macaristan, Polonya, Baltık devletleri, Danimarka, Hollanda ve Belçika üzere ülkelerde hükümetler ve bilhassa de sağ ve çok sağcı partiler Afganistan’dan kitlesel sığınmacı kabulüne sıcak bakmıyor.
AB içindeki genel eğilim, birinci etapta Afganistan’da değişik alanlarda AB ülkelerine çalışmış Afganlara, akabinde da Afganistan’daki gelişmelere nazaran insan hakları aktivistleri, bayan hakları savunucuları ve aydınlara iltica hakkı tanınması istikametinde.
Türkiye’nin rolü
AB kurumlarında ise Afganistan kaynaklı bir insani krizi engellemek emeliyle, “Afganistan ile Avrupa ortasındaki yol üzerinde bulunan Türkiye üzere ülkelerle sıkı iş birliği yapılması” fikri ağır basıyor. AB Dış Münasebetler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, İspanyol televizyonuna yaptığı açıklamada, “Çok sayıda Afgan Avrupa’ya gelebilmek için Türkiye üzerinden geçmeyi deneyecek. Bu çerçevede Türkiye çok değerli bir rol oynayacak” tabirlerini kullandı. Borrell AB’nin Taliban’la görüşmesini de savunuyor.
Avrupa Parlamentosu (AP) Lideri David Sassoli de AB ülkelerinin “baskı görme riski olan tüm Afganlara iltica hakkı tanımak için elinden geleni yapması gerektiğini” söyledi.
AB genelindeki sol ve çevreci partiler ise Afganistan kaynaklı bir göçe milletlerarası insani hukuk açısından yaklaşılmasını savunuyor. Fransa’da sol ve çevreci partiler tarafından yönetilen birçok kentin belediye lideri, Afgan sığınmacıları ağırlamaya hazır olduklarını bildirdi.
Sığınmacılar konusunda uzman sivil toplum kuruluşları da Taliban rejiminden kaçan Afganların İran, Pakistan ve Orta Asya’da otoriter rejimler tarafından yönetilen ülkelere gitmek istemeyeceğini söylüyor.
İltica müracaatlarında Afganlar ikinci sırada
AB ülkelerine 2020’de 471 bin 300 iltica müracaatında bulunulmuş, Suriyeliler yüzde 15,2 ile birinci sırada, Afganlar ise yüzde 10,6 ile ikinci sırada yer almıştı.
2014-2020 periyodunda göç ve dış sonlarının korunmasına 10 milyar euro harcayan AB, 2021-2027 devri bütçesinde bu alan için 22 milyar 700 milyon euro ayırdı.
© Deutsche Welle Türkçe
