Linda Kleber “Uyumadık, yalnızca çığlıklar duyduk” diyor. O büyük sel gecesi yardım isteyen insanları hatırlarken ürperiyor.
Kleber’in ailesi sağ kurtuldu, eşinin sudan çıkarttığı bir öteki erkek de. Lakin küçük Alman kasabası Ahrweiler’deki 16. yüzyıldan kalma restoranı harap oldu.
Batı Almanya ve Doğu Belçika’daki Eifel Dağı bölgesini temmuz ayı ortasında vuran sel 200’den fazla kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu.
Bonn’un 32 kilometre güneyindeki Ahr Vadisi’nde 130’dan fazla can kaybı oldu.
Belçika’daki Vesdre Vadisi’ni sel suları vurduğunda da 38 kişi daha hayatını kaybetti. Felaketin akabinde ülkede, sonbahar ayları boyunca baraj idaresi tartışmaları yapıldı ve yetkili makamların AB’nin sel ikaz sisteminin bildirimlerine rağmen harekete geçmemesi argümanları yüzünden vefata sebebiyet vermekle suçlanmaları davetleri yapıldı.
Hollanda’da Limburg etrafı felaket bölgesi ilan edildi, fakat Hollanda’nın sellerle başa çıkma alanındaki tecrübelerinin işe yaradığı haberleri de geldi. Yetkililer sular bir bendi aştığında, zararsız bir biçimde taşkın alanlarına aktığını söyledi.
Lüksemburg’da ise ziyan gören 6500 mesken ve iş yeri ihbarı yapıldı ve sigorta şirketleri bunun tarihteki en maliyetli felaket olduğunu, toplam ziyanlarının 125 milyon euroyu bulduğunu açıkladı.
Her şeyin ötesinde, dünyanın en büyük dördüncü iktisadı ve teknik buluşlar ve mühendislik alanında büyük bir şöhrete sahip olan Almanya’daki vefatlar ve yıkım, en güçlü ülkelerin bile iklim değişikliğiyle başa çıkma alanındaki hazırlık seviyesi hakkında soru işaretleri oluşturdu.
Ahr ırmağı genelde, Ren’e gerçek üzüm bağlarıyla kaplı bu sarp ve dar vadide yavaş yavaş akıp, sarfiyat. Fakat 15 Temmuz sabahı kabardı ve yüzlerce binayı, onlarca köprüyü ve demiryolunu yıkıp geçti.
Princeton Üniversitesi Güç ve Etraf Siyaset Araştırmaları Merkezi’nde iklim değişimi araştırmaları yapan Lisa Thalheimer için, daha çok sayıda hayatın kurtarılamamış olması şoke ediciydi.
Dedesi Ahrwiler’de ayakkabıcılık yapan Dr. Thalheimer’a nazaran en azından cep telefonlarıyla lokal bilgi ve tavsiye ileten bir erken ihtar sistemi olması gerekiyordu.
Thalheimer bu türlü bir sistemin ABD’de çok işe yaradığını söylüyor ve Almanya’nın data mahremiyeti tasaları nedeniyle misal bir sistemi geliştirmekte yavaş kaldığını düşünüyor.
İhtarlarla birlikte, acil fonların derhal hür bırakılması ve meskenlerini, iş yerlerini terk etmek zorunda kalan insanların bilginin yanı sıra kaynaklara da erişim sağlayabildiğinden emin olunması gerektiğini vurguluyor.
Siegen Üniversitesi’nden inşaat mühendisliği profesörü ve sürdürülebilir kentsel gelişim konusunda Alman hükümetine danışmanlık yapan Lamia Messari-Becker de buna katılıyor ve risk altındaki mülklerde sel alarmlarının, yangın alarmları kadar yaygın olması gerektiğini söylüyor.
Messari-Becker bu alarmların olmamasının “Almanya üzere endüstrileşmiş bir ülke için bir felaket olduğunu” tabir ediyor.
Çok sayıda Alman, yanılgılardan ülkenin mahallî, eyalet ve ulusal idare sisteminin karmaşıklığını sorumlu tutuyor. Kimileriyse hiç biri bu haber için röportaj vermeyi kabul etmeyen lokal başkanları, kimileri da hava tahmincilerini.
Alman Ulusal Meteoroloji Hizmetleri, çok yağış geleceğini varsayım ettiklerinde ısrarcı. Lakin kuruluşun Frankfurt’taki merkezinde araştırma takımının başkanlığını yapan Profesör Sarah Jones BBC’ye yaptığı açıklamada, bu kestirimlerin spesifik mahallî sel ihtarlarına dönüşmesinin, çok sayıda farklı kuruluşun yer aldığı “karmaşık” bir süreç olduğunu söylüyor.
“Meteorolojik değişkenler manasında âlâ bir iddia hala lokal seviyede neler olacağı konusunda yüksek seviyede bir belirsizlik barındırıyor” diyor ve “Sistemlerimizi geliştirmek zorunda olduğumuz açık” diye de ekliyor.
“Daha isabetli kestirimler yapmamız gerekiyor.”
Bilim insanları ivedilikle harekete geçilmesi gerektiğini söylüyor. Şimdi hakem heyetinden geçmemiş bir araştırmaya nazaran, bu sel felaketinde iklim değişikliğinin rol oynamış olabilir.
Daha genel manada, sera gazları havada ısındığı ve daha sıcak hava daha çok nem tuttuğundan, uzmanlar bu tıp hava olaylarının global seviyede daha sık ve tehlikeli gerçekleşeceğinden pek kuşku duymuyor.
Geçtiğimiz aylarda yayımlanan Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) raporuna nazaran 1950’lerden bu yana şiddetli yağışların sıklığı ve yoğunluğundaki artışın gerisindeki “başlıca itici güç büyük ihtimalle insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim değişikliği”.
Raporda ayrıyeten “Ek global ısınmayla, birçok bölgede ağır yağışların ağırlaşması ve daha da sıklaşması çok büyük ihtimal” diye de ekleniyor.
Prof. Messari-Becker “Sadece Almanya değil, Avrupa altyapısını güncelleme manasında dev bir uğraşla karşı karşıya” diyor.
Akademisyen, suyun hasara yol açmadan daha çok yayılabilmesi için sel düzlüklerindeki yerleşimlerin terk edilmesi ikazında bulunuyor.
Fakat Fransizka Heil’ni ırmak kenarındaki meskeninde yine inşa şimdiden başlamış halde. Kamyonlar Ahr üzerindeki süreksiz metal köprüden yapı gereçlerini taşıyor.
İktisat zora girmişken, inançlı tekrar inşa ve çabuk tekrar inşa ortasında bir tansiyon var.
Sonbahar aylarında genelde bölge, yıllanmış lokal pinot noir şaraplarını tadan ve hasat şenliklerine katılan turistlerle dolu olurdu.
Bunun yerine, ailesi yüzyıllardır burada şarap imal eden Michael Kriechel, kayıplarını tespit etmeye çalışıyor. Kriechel 30 bin şişe şarabını ve buna ek olarak varillerdeki 40 bin litre şarabını kaybetti.
Kreichel Almanca “Tüm altyapı harap oldu” diyor.
Ahr Vadisi’nin beşerler iklim değişikliğini duymadan evvel bile büyük sel felaketleriyle karşılaştığını ve buna 1910’da tahminen 200 kişiyi öldüren selin de dahil olduğunu anlatıyor.
İronik bir formda, Almanya’nın en kuzeyindeki kırmızı şarap üreticilerinden biri olarak, yaz aylarının daha sıcak geçmesi aslında rekoltesini artırabilir. Bu tespiti IPCC de destekliyor ve gelecekteki değişiklilerin Batı ve Orta Avrupa’daki şarap kalitesini yükseltebileceğini söylüyor.
Lakin bu durum, şu anda pek bir teselli vermiyor.
Flutwein (sel şarabı) isimli bir programı yöneten Daniel Koller, selden kurtarılabilen çamur kaplı şarap şişelerini satarak, kurbanlar için para toplamaya çalışıyor. Koller, vadideki şarapların yüzde 15’inin kaybedildiğini ve dalın toplam kaybının 450 milyon euroyu bulabileceğini kestirim ediyor.
Koller “Böyle felaketler gelecekte daha sık yaşanacak” diyor ve tekrar inşada yeni teknolojilerin kullanılması gerektiğini düşünüyor.
Prof. Messari-Becker, daha derin temeller kazılması, binaların alt katlarının da sel sırasında suların akabileceği halde tasarlanması gerektiğini, tıpkı vakitte daha yüksek ve güçlü köprülere muhtaçlık duyulduğunu düşünüyor.
Messari-Becker, “sünger kentler” şehir planlama konseptini savunuyor. Suyun emilmesi için, barajlar, bentler ve drenaj tesisleri yerine, çatı bahçeleri, geçirgen kaldırımlar ve kent ormanlarından yana.
İklim değişikliği, insanoğlunun dayanıklılığını sınıyor, lakin artık daha yüksek bir noktadaki bir restoranı işleten Linda Kleber umutlu.
Almanca “Wir schaffen das,” diyor ve İngilizce’ye geçiyor.
“Biz daima bu türlü deriz. Wir schaffen das. Başaracağız.”
