Dudaktan öpüşmek sandığımız kadar üniversal bir davranış değil. Farklı kültürlerin farklı öpüşme biçimleri var. Pekala, bu farklılıklar, bu “mahrem” aksiyonu neden kıymetli gördüğümüze dair bir fikir verebilir mi?
Dünyanın farklı bölgelerinden 168 kültür ile ilgili bir araştırmaya nazaran insan toplumlarının yarıdan azı dudaktan öpüşüyor.
ABD’nin Las Vegas kentindeki Nevada Üniversitesi’nde antropoloji profesörü William Jankowiak, dudaktan öpüşmelerin yalnızca yüzde 46’sının romantik hedefli olduğunu tespit etmiş. Ebeveynlerin çocukları öpmesi yahut selamlaşma prosedürü olarak kullanılan bu tıp öpüşmeler araştırmaya dahil edilmemiş.
İnsanların öpme gereksinimine ait iki teori, doğuştan gelen bir özellik olarak bebekken dudak temasından hoşlanıyor olmamız fikrine dayanıyor.
Bir teoriye nazaran, dudak temasını göğüs emmeye benzetiyor olabiliriz ve bu refleks herkeste doğuştan vardır.
Başka bir görüşe nazaran ise anneler ve çocukları dudaktan öpüşme yoluyla yakın bağ kurarlar. Bu, “ağızdan besin aktarma”ya dayanan bir olgudur.
Cetlerimiz muhtemelen bebeklerini kendi ağızlarında çiğnedikleri yiyeceklerle besliyordu. Beşere en yakın cins olan şempanzeler ve başka büyük kuyruksuz maymunlar da bu formda davranıyor.
Bir öbür teori ise dudakların çok hassas ve giysi ile örtülmemiş olmasını ileri sürüyor. Yani giyinme, öpüşmeye başvurmada kıymetli bir etken olabilir.
Jankowiak’a nazaran, “Ne kadar fazla giyinilmişse o kadar sık öpüşülüyor; tıpkı biçimde ne kadar az giysi varsa o kadar az öpüşme oluyor”.
“İnsanlarda öpüşmenin öne çıkması yahut geri planda kalması, duyumsallık muhtaçlığının öpüşme dışında öbür biçimlerde de giderilmesine bağlı.”
- Dudakların fonksiyonu nedir?
- Beşerler neden öpüşür?
Getty ImagesMuharrir Sheril Kirsenbaum, dudaktan öpüşmeyen kültürlerde mahremiyet gereksinimi diğer yollardan gideriliyor.
“Darwin’in kelam ettiği bir Malay öpücüğü var: bayanlar yere çömeliyor, erkekler de üzerlerine eğilip kokluyor ve mümkün partnerlerinden koku numunesi almış oluyor.”
Papua Yeni Gine’nin doğu kıyısı açıklarındaki Trobriand Adaları’nda aşıklar yüz yüze oturup birbirlerinin kirpiklerini ağızlarına alıyor. Kirshenbaum, bunun çoğumuza romantik gelmeyebileceğini ancak onlar açısından işe yaradığını söylüyor.
Dudaktan öpüşme ve öteki öpme cinslerinde değerli olan ise o anın yakından paylaşılmasıyla, tarafların birbirleri hakkında mahrem bilgiye sahip olmasıyla ilgili.
Dudakları birleştirip öpmek çabucak hemen yalnızca beşere mahsus bir davranış. Pekala, öpüşmek evrimsel bir hedefe hizmet ediyorsa neden hayvanlar öpüşmüyor?
Partnerimizin yüzüne yaklaşma zaruriliği duymamızın esas nedenlerinden biri, onları koklama gereksinimindendir.
Koku ise beslenme biçimi, hastalık olup olmadığı, ruh hali üzere birçok mevzuda kıymetli bilgiler içerir.
Pek çok hayvanın koku alma duyusu bizden çok daha ileri olduğu için bizim kadar birbirlerine yaklaşmalarına gerek kalmıyor.
- Neden güleriz?