Alican Uludağ
Kastamonu’nun Bozkurt ilçesini vuran sel felaketinin oluşmasında yedi temel etken öne çıktı. Ezine Çayı’nın yatağının daraltılması, dere yatağına konut yapılması, tomruk deposunun varlığı, çayın üzerindeki köprülerin yetersiz kalması, bölgedeki HES’in ziyan görmesi ve sel öncesinde halkın gereğince bilgilendirilmemesi selde can kaybını arttıran nedenler oldu.
Savcılık ise sadece yıkılan Ölçer Apartmanı’nın müteahhidini gözaltına aldı. Eski Ankara Cumhuriyet Savcısı Bülent Yücetürk, soruşturmanın genişletilmesi gerektiğini belirterek, kamu vazifelilerinin de sorumluluğunun ortaya çıkarılması gerektiğini kaydetti.
Kastamonu, Sinop ve Bartın’ı vuran sel felaketinde ömrünü yitirenlerin sayısı 70’i aştı. 60 civarında kişiyi arama çalışması ise sürüyor. Selin en fazla etkilediği yer ise Kastamonu’nun Bozkurt ilçesi oldu. İlçedeki işyerlerinin büyük kısmı ile konutların giriş katları selin getirdiği balçık ve ağaç modülleriyle doldu. Bozkurt’ta arama-kurtarma ve paklık çalışmaları sürerken, gözler sel felaketinin nedenlerine ve sorumluların kim olduğuna çevrildi.
Sırf çöken binalara soruşturma
Selde yıkılan binalarla ilgili soruşturma başlatan İnebolu Cumhuriyet Başsavcılığı, büsbütün yıkılan Ölçer Apartmanı’nın müteahhidini gözaltına aldı. Lakin sele neden olduğu belirtilen öbür etkenlerle ilgili savcılığın şimdi bir süreç başlatmadığı öğrenildi.
DW Türkçe’nin bölgede yaptığı müşahedelere nazaran Bozkurt’taki sel felaketinin yaşanmasında yedi ana neden öne çıktı.
Sel öncesi çok yağış
11 Ağustos’taki selden evvel üç gün boyunca bölgede yaşanan ağır yağış felaketin başlamasına neden oldu. Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün datalarına nazaran, 10 Ağustos’tan itibaren Bozkurt’ta metre kareye 161 kilogram yağış düştü. Bozkurt’u çevreleyen dağlardaki köylere ise metre kareye 453 kilograma varan yağış ölçüsü tespit edildi. Bozkurt’un bulunduğu Küre Dağları’nın vadilerinden akan yağmur suları buradan Ezine Çayı’na ulaşarak debisini yükseltti.
Ezine Çayı’nın yatağı daraltıldı
Bozkurt’un içinden geçen Ezine Çayı, geçmişte geniş vadi tabanına yayılırken, bilhassa 2000’li yıllardan sonra çayın yatağı daraltıldı. Daha evvel S çizerek Karadeniz’e dökülen çay, daha sonra oluşturulan yapay kanaldan düz bir sınırdan denize inmek zorunda kaldı.
Dere yatağına konut yapıldı
Ezine Çayı’nın yatağının daraltılmasıyla elde edilen toprağa süreç içerisinde toplu konutlar yapıldı. Hala inşaatı süren binalar dikkat çekti. Sel felaketinde birinci olarak dere yatağına yapılan bu meskenleri su bastı.
Tomruklar yıkıma neden oldu
Sel, Bozkurt’un bulunduğu vadide Ezine Çayı’na yakın kurulan tomruk deposunu da yerle bir etti. Selin önüne kattığı tomruklar Ezine Çayı üzerindeki köprülerin tıkanmasına neden oldu. Bu durum selin şiddetini arttırdı. Tıkanan köprüde biriken sel suları, çaydan taşarak ilçe merkezine aktı. Ayrıyeten binalara çarpan tomruklar yıkıma neden oldu.
Köprüler tıkandı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, sel felaketinin akabinde yaptığı açıklamada bundan sonra köprülerin kemerli yapılacağını açıkladı. Ezine Çayı üzerinde bulunan köprüler de kemerli değildi. Köprünün çayın üzerinde düz inşa edilmesi, felaketin tesirini arttıran bir öteki etmen oldu. Sel sırasında evvel demirden yapılan yaya üst geçidi çöktü. Bu demir köprü, gerisindeki tomruklarla birlikte önündeki beton köprünün önünde tıkanmalara neden oldu. Tomrukların birikmesi ve suyun geçişinin engellenmesiyle birlikte biriken sel suları taşarak ilçeye yayıldı.
HES’in kanalları parçalandı
Ezine Çayı üzerinde kurulan iki Hidroelektrik Santrali’nin de selin yaşanmasında tesirli olduğu argüman edildi. Bozkurt ilçesinde selde yıkıldığı argüman edilen Ebru HES’in imgesini paylaşan CHP Kastamonu Milletvekili Hasan Baltacı, “HES’in regülatörü̈ ve iletim kanallarının paramparça” dedi.
Halka kâfi bilgilendirme yapılmadı
Selin Bozkurt ilçesine ulaşmasından evvel ilçede kâfi anonslar yapılmadığı belirtildi. Bozkurtlular, çay kenarında gezen polis ve itfaiyenin sırf “araçlarını çekin” dediğine işaret etti. Birçok kişi sele, meskenlerinin giriş katında yahut çay kenarında yakalandı.
‘Soruşturma eksik, kamu vazifelileri de sorumlu’
DW Türkçe’ye konuşan eski Ankara Cumhuriyet Savcısı, hukukçu Bülent Yücetürk, soruşturmanın sırf yıkılan binalara yönelik yürütülmesinin eksik soruşturma olacağını belirterek, “Soruşturma genişletilmeli, sorumluluğu bulunan kamu vazifelileri dahil edilmeli” dedi. Yücetürk, şunları kaydetti:
“Aşırı yağışla ortaya çıkan felaket var. Fakat burada ırmak yatağının bu kadar daraltılmasına onay verenler, yapılaşmaya açanlar, o köprüleri inşa edenler, dere yatağı üzerine tomrukları koyanların hepsinin sorumluluğu var. Doğal burada bir öngörülebilirlik olduğu için şuurlu taksirle mevte neden olmanın hatasının tartışılması lazım. Savcılığın yapması gereken öncelikle selin boyutlarının bu noktaya gelmesinde, bu kadar ölümcül olan etkenlerin ortaya çıkmasında, buradaki görevlilerle illiyet bağı kurulmalı.”
Dere yatağının daraltılması ve buraya binalar yapılmasına dikkati çeken Yücetürk, şöyle devam etti:
“Siz orada belediye olarak ırmağın yatağının daraltılmasına müsaade vermişsiniz, orayı imara açmışsınız; sizin imar planlarınız çevresel felaketin buraya gelmesinde faal olmuş. Münasebetiyle buna neden olan belediye vazifelileri hakkında da soruşturma yapılmalı.”
Olayda DSİ ve belediye yetkililerinin kusuru olabileceğini lisana getiren Yücetürk, şunları kaydetti:
“Savcılık, sadece müteahhidi gözaltına alıp, günah keçisi ilan edip onun üzerinden bu olayı aklamaya çalışması, sorumluluğu olan öbür kamu vazifelilerinin göz gerisi etmesi soruşturmanın eksik olduğunu gösterir. Savcılık bütüncül yaklaşmalı. Selin ortaya çıkmasında HES bir etkense, bunun onaylanması, projelendirilmesi, buna müsaade veren her kimse bundan sorumlu. Tekrar halkın eksik bilgilendirilmesinde kusuru olanlar da araştırılmalı.”
