Demokratlar için ABD Senatosu’nun denetimi açısından tarihi ehemmiyet taşıyan California Valisi Newsom’un misyondan alınması referandumunda ibre son anketlerde demokrat validen yana dönmüş görünüyor.
ABD Lideri Joe Biden, demokrat Vali Gavin Newsom’un kampanyasına takviye olmak için Kaliforniya’ya giderken, eylül ayında yapılan tüm anketler, 14 Eylül’de yapılacak misyondan alma referandumunda valinin vazifede kalabileceğine işaret etmeye başladı.
Seçmenlerin üçte ikisinin demokrat olduğu California’da yaz aylarında yapılan anketlerin sonuçlarına nazaran 2019 yılında vazifeye başlayan demokrat Newsom’un misyondan alınarak yerine cumhuriyetçi aday Larry Elder’ın geçmesi mümkün görünüyordu.
Anket sonuçları, Bernie Sanders ve Elizabeth Warren üzere isimlerin Newsom’a dayanaklarını açıklamasına, Biden ve Lider Yardımcısı Kamala Harris’in de kampanya için alana ineceklerini duyurmalarına neden oldu.
Demokrat Parti, yüksek profilli isimlerin aday olmasını engelleyerek Newsom aleyhine bir sonuç çıkmaması için efor gösterdi.
Newsom’ın kampanyasının sırf ağustos ayı reklam harcamasının 36 milyon dolardan fazla olduğu açıklandı. Valinin misyondan alınmasını savunanların kampanyasının toplam reklam harcamaları ise 17,4 milyon dolarda kaldı.
Kampanya muvaffakiyete ulaşmış görünüyor. Kamuoyu araştırma şirketi SurveyUSA’e nazaran 2-4 Ağustos tarihinde California halkı yüzde 40’a karşı yüzde 51’le Newsom’un vazifeden alınmasını desteklerken, 7-8 Eylül tarihli ankette yüzde 57’ye 43’le Vali’nin vazifesinde kalmasını istiyor.
Tekrar eylül ayında yapılan Emerson College anketinde Vali’nin misyonda kalması gerektiğini düşünenler 20 puan, Veri for Progress anketinde 14 puan, Suffolk Üniversitesi Anketinde ise 10 puan önde görünüyor.
Misyondan alma referandumu nedir?
California’da valilerin vazifeye gelirken aldıkları oy sayısının yüzde 12’si kadar imza toplandığında misyondan alma referandumu düzenleniyor.
Bu referandumlarda oy pusulalarında seçmenlere valinin misyondan alınmasını isteyip istemedikleri ve istiyorlarsa yerine kimin geçmesini istedikleri soruluyor.
Referandumda seçmenlerin yüzde 50’den fazlası valinin vazifeden alınmasını onaylarsa, ikinci kısımda en çok oy alan isim vali seçiliyor.
Bu referandumda, valiliğe aday olan 46 isim ortasında, eski atlet ve reality show yıldızı Caitlyn Jenner ve tüm kampanyalarına bir Alaska boz ayısıyla birlikte gezen John Cox üzere renkli isimler bulunuyor.
Fakat anketlerde siyasette tecrübesiz, muhafazakâr bir radyo programcısı olan Larry Elder açık farkla önde görünüyor.
Newsom neden vazifeden alınmak isteniyor?
Vali Newsom hakkında vazifeye geldiği 2019 yılından bu yana 7 kere vazifeden alma kampanyası düzenlendi, lakin bunlardan sadece biri gereken yaklaşık 1,5 milyon imzaya ulaşabildi.
California eyaleti uzun vakittir evsizlik, yüksek vergiler ve hayat pahalılığının yanı sıra yaz aylarında orman yangınları ile gayret ediyor.
Newsom’u referanduma taşıyan en büyük neden olaraksa yeni tip koronavirüs (Kovid-19) konusundaki kriz idaresi ve salgına karşı alınan önlemleri her sanayiden eşit biçimde talep etmemesi gösterildi.
Geçen kasım ayında Newsom’ın kendi koyduğu Kovid-19 kurallarına uymayarak kalabalık bir restoranda maske takmadan yemek yerken görüntülenmesi bilhassa reaksiyon çekmişti.
Fakat, Newsom misyondan alınmasına neden olan Kovid-19 krizini kampanyasında tekrar merkeze yerleştirdi.
Çünkü referandumda Vali’ye alternatif adaylar ortasında önder durumda bulunan Cumhuriyetçi radyo programcısı Larry Elder, vazifeye gelmesi durumunda Kovid-19 maske ve aşı düzenlemelerini kaldırmaya kelam verdi.
Newsom kaybederse demokratların ABD senatosundaki denetimi tehlikeye girecek
Newsom için yüksek profilli bir kampanya düzenlenmesi, demokratlar için bu referandumun ne kadar kıymet taşıdığını gösteriyor.
Demokratların kalesi olarak görülen eyaletin kaybedilmesi, demokratlar için orta seçimlere bir yıl kala değerli bir moral bozukluğu ve utanç kaynağı olmasının ötesinde, ABD senatosunda çoğunluğu yitirmelerine bile yol açabilir.
1992 yılından beri vazifede bulunan 88 yaşındaki California Senatörü Dianne Feinstein’ın sıhhat meseleleri nedeniyle misyondan çekilmesi durumunda, yerine California Valisi tarafından bir senatör atanabilir.
Cumhuriyetçi bir valinin, senatoya cumhuriyetçi bir senatörü ataması, 50 cumhuriyetçi ve 50 demokrat senatörün bulunduğu ve Lider Yardımcısı Kamala Harris’in oyuyla demokratların denetiminde bulunan senatoda cumhuriyetçilerin çoğunluğu ele geçirmesine neden olabilir.
Newsom kaybedebilir mi?
Anketler Newsom’ın vazifede kalmasının daha büyük bir mümkünlük olduğunu gösterse de anket firmaları vazifeden alma seçimlerinde kusur hissesinin yüksek olduğunu belirtiyor ve bunun sıra dışı bir seçim olduğu için sıra dışı sonuçlar çıkabileceğini vurguluyor.
1913 yılından beri California’da 179 sefer valiyi vazifeden alma teşebbüsünde bulunuldu, lakin bunların 6’sı sonuca ulaştı.
2003 yılında referandumla demokrat Gray Davis vazifeden alınmış ve yerine Cumhuriyetçi aktör Arnold Schwarzenegger vazifeye gelmişti.