Çin’in karbon emisyonu epey büyük ve başka ülkeleri gölgede bırakarak giderek büyümeye de devam ediyor.
Uzmanlar ise Çin’de karbon emisyonu salınımında büyük düşüşler yaşanmaması durumunda dünyanın iklim değişikliğine karşı çabayı kazanamayacağı konusunda hemfikir.
Çin Devlet Lideri Şi Jinping, ülkesinin 2030’dan evvel karbon salımında tepe yapmayı ve 2060’a kadar da karbon salımını sıfıra indirmeyi hedeflediğini söyledi.
Şi, son derece savlı olan bu amacın nasıl gerçekleşeceğine dair ise rastgele bir izahta bulunmadı.
Büyüme dataları
Tüm ülkeler emisyonlarını azaltmakla ilgili sıkıntılarla karşı karşıya iken, Çin bu sıkıntıların en büyüğüne sahip.
Çin’in kişi başına düşen emisyon ölçüsü ABD’ninkinin yaklaşık yarısı kadar. Lakin 1,4 milyarlık devasa nüfusu ve ekonomik büyümesi, Çin’i toplam emisyonlarda öbür tüm ülkelerden çok daha ileriye taşıdı.
Çin, 2006’da dünyanın en çok karbondioksit salınımı yapan ülkesi oldu. Şu anda da dünyanın toplam sera gazı emisyonlarının dörtte birinden fazlası Çin kaynaklı.
Kömürden vazgeçmek
Pek çok uzmana nazaran Çin’in emisyonlarını azaltmak mümkün, fakat radikal bir değişim kaide.
Ülkenin ana güç kaynağı yıllardır kömür. Kullanımı da artmakta.
Devlet Lideri Şi, Çin’in 2026’dan itibaren kömür kullanımını “aşamalı olarak azaltacağını” söyledi, lakin bu vaat birtakım devletler ve sivil toplum örgütleri tarafından gereğince başarılı olmadığı gerekçesiyle eleştirildi.
Pekin’deki Tsinghua Üniversitesi’ndeki araştırmacılar, Çin’in elektrik üretiminde kömür kullanmayı 2050 yılına kadar büsbütün bırakması gerektiğini ve kömürün yerini de nükleer ve yenilenebilir güce bırakması gerektiğini söylüyor.
Lakin, kömürle çalışan elektrik santrallerini kapatmak bir kenara, Çin şu anda ülke genelinde 60’tan fazla yerde yeni santraller inşa ediyor.
Paris’te bulunan Etraf ve İklim Bilimi Enstitüsü’nden araştırmacı Philippe Ciais, yeni istasyonların çoklukla 30 ila 40 yıl boyunca etkin olduğunu belirterek Çin’in emisyonları azaltmak için yeni tesislerin kapasitelerini düşürmesini ve eskileri de kapatması gerektiğini söylüyor.
Emisyonlarını denetim altında tutmak için birtakım güç santrallerini yenilemek mümkün. Lakin bunu geniş ölçekte yapacak teknoloji hala gelişim halinde ve birçok santralin de en az kullanımından sonra kapatılması gerekiyor.
Yeni yatırımları azaltıyor üzere görünse de Çin, Çağdaş İpek Yolu teşebbüsü olarak da nitelenen “Bir Jenerasyon, Bir Yol” isimli projesiyle ülke dışında kömürle çalışan elektrik santrallerini finanse etti.
Yeşil güce geçiş
Tsinghua Üniversitesi araştırmacıları, 2050 yılına kadar üretilen gücün yüzde 90’ının nükleer ve yenilenebilir kaynaklardan gelmesi gerektiğini söylüyor.
Bu amaç doğrultusunda, güneş panelleri ve büyük ölçekli piller üzere yeşil teknolojilerin üretiminde Çin’in liderliğinin büyük yardımı olabilir.
Çin, birinci olarak birçok kentin önemli sorunu olan hava kirliliğiyle çaba için yeşil teknolojileri benimsedi.
- Devletler kelamlarını tutarsa dünya 2100’e kadar ‘2,4 derece ısınacak’
- Biden, ABD’de satılan araçların yarısının en geç 2030’da sıfır karbon emisyonlu olmasını hedefliyor
Hükümet yeşil güç meselesinde ülkenin, yabancı petrol ve gaz bağımlılığını azaltmanın yanı sıra milyonlarca vatandaşı için iş ve gelir sağlayacak muazzam bir ekonomik potansiyele sahip olduğunu da düşünüyor.
Bağımsız memleketler arası kalkınma ve niyet kuruluşu olan Denizaşırı Kalkınma Enstitüsü’nden (ODI) Yue Cao, “Çin aslında global güç geçişine öncülük ediyor” diyor ve ekliyor:
“Çok daha ucuz yeşil teknolojiyi uygulayabilmemizin nedenlerinden biri Çin.”
Çin, başka tüm ülkelerden daha fazla güneş gücü üretiyor. Çin’in büyük nüfusu göz önüne alındığında bu çok etkileyici olmayabilir, lakin ülkenin nereye yanlışsız gittiğine dair bir işaret sunuyor.
Ülkenin rüzgar gücü kurulumları da 2020’de rastgele öteki bir ülkeninkinin üç katından fazlaydı.
Çin, fosil olmayan yakıt kaynaklarından üretilen güç oranının 2030 yılına kadar yüzde 25 olacağını ve birçok gözlemci tarafından maksada erken ulaşılmasının beklendiğini söylüyor.
Elektrikli araçlar
Çin, elektrikli araba satışlarının yüzdesi bakımından dünyada yedinci sırada yer alıyor. Lakin nüfusa bakıldığında öteki tüm ülkelerden önemli bir fazlalıkla elektrikli araba üretiyor ve satın alıyor. Ülkede satın alınan yaklaşık 20 otomobilden biri elektrikle çalışıyor.
Elektrikli araç kullanımlarını arttırmanın emisyonları ne kadar azalttığını hesaplamak, bilhassa üretim ve şarj kaynakları dikkate alındığında çok da kolay değil.
Lakin araştırmalar, elektrikli araçların kullanım ömrü boyunca sebep olduğu emisyonların, akaryakıt ve dizel ikamelerinin altında olduğunu gösteriyor.
Bu kıymetli bir bilgi zira ulaşım, karbon emisyonlarının yaklaşık dörtte birinin sebebi. Karayolu taşıtları da en büyük emisyon kaynakları.
Çin ayrıyeten 2025 yılına kadar, dünyanın geri kalan ülkelerinin ürettiğinden iki kat daha fazla kapasiteli piller üretecek
Gözlemciler bunun daha evvel imkansız olarak görülen ölçekte yenilenebilir güç depolanması ve salımını mümkün kılacağını söylüyor.
Çin toprakları yeşilleniyor
Sera gazı emisyonunu net sıfıra düşürmek, Çin’in emisyon üretmeyi bırakacağı manasına gelmiyor.
Bu, farklı yaklaşımların bir ortaya gelmesiyle Çin’in emisyonları mümkün olduğunca azaltması ve kalanları da yok etmesi demek.
Bitkilerin karbondioksiti emmesi sebebiyle, bitki örtüsüyle kaplı arazi alanını artırmak bu hususta Çin’e yardımcı olacak.
Burada yeniden öteki sevindirici bir haber var. Erozyonu ve kirliliğini azaltmak için tasarlanmış ormancılık programları sayesinde Çin, başka tüm ülkelerden daha süratli bir halde yeşil hale geliyor.
Bu kısmen, yılda birden fazla sefer hasat elde etmek niyetiyle, yine ekilen tarlaların da bir sonucu.
Sırada ne var?
Dünyanın başarılı olması için Çin’e muhtaçlığı var.
Lancaster Etraf Merkezi’nden Profesör David Tyfield, “Çin karbondan arınmadıkça iklim değişikliğini yenemeyeceğiz” diyor.
Çin’in uzun vadeli stratejilere bağlı kalma ve büyük ölçekli yatırımları harekete geçirme kapasitesi bakımından birtakım büyük avantajları var.
Çinli yetkililer muazzam bir misyonla karşı karşıya. Bundan sonra olacaklar son derece kıymetli.
- Çin’den 2060’a kadar ‘karbon nötr olma’ kelamı
- ABD’de yayımlanan iklim raporu: Çin’in sera gazı salımı ‘gelişmiş ülkelerin tümünden fazla’
- Koronavirüs: Birinci altı ayda karbon emisyonları ‘görülmemiş düzeylerde’ azaldı
