Avrupa’dan iki etraf kuruluşu tarafından hazırlanan araştırmaya nazaran, dünyanın en fakir yüzde 50’sinin karbon ayak izi yeniden küçük kalacak lakin gezegenin en varlıklı yüzde 1′lik nüfusunun toplam karbon salımı büyüyecek.
Dünyanın en zenginlerinin karbon salımlarının bu gidişle, gezegenin ısı artışını 1,5 santigrat derecede tutabilmek için her bir bireye düşen ortalama salım ölçüsünün 30 katına ulaşması bekleniyor.
Buna karşılık iklim değişikliğinden en büyük ziyanı kişi başına en az karbon salımı yapan, dünya nüfusunun daha fakir yarısı, yani fakir yüzde 50’si görecek.
Stockholm Etraf Enstitüsü ve Avrupa Etraf Siyaseti Enstitüsü’nün yaptığı araştırmanın sonuçları, İskoçya’nın Glasgow kentinde dünya önderlerinin iklim krizini konuşmak üzere toplandığı COP26 İklim Doruğu sırasında açıklandı.
Araştırmayı yaptıran İngiltere merkezli memleketler arası yardım kuruluşu Oxfam’dan Naftoke Dabi sonuçları, “Küçük bir seçkinin güya atmosferi kirletmek için özel müsaadesi varmış gibi” diye yorumladı.
Dabi, “Dev boyutlardaki karbon salımları, dünyanın dört bir yanında çok iklim olaylarını körüklüyor ve global ısınmayı sınırlamak için konulan milletlerarası gayeleri tehlikeye atıyorlar.”
Gaye ne, kişi başına ne kadar sera gazı salabiliriz?
İklim bilimciler gezegenin ısısının, sanayi öncesi seviyesinden en fazla 1,5 derece daha sıcak olması formundaki amacın üzerine çıkmamak için karbon salımlarını çok önemli formda sınırlamak gerektiği ikazında bulunuyor ve 2030 yılına gelindiğinde artık insanlığın yalnızca emilebilecek kadar karbon salması gerektiğini söylüyorlar.
Bu salım ölçüsü gezegenin yetişkin nüfusuna eşit olarak dağıtılabilseydi, 2030 yılı prestijiyle her birimizin yılda 2,3 ton karbon salım kotası olacaktı.
Lakin karbon ayak izi herkese eşit bölünmüyor. Bir birçok öze uçaklar, lüks yatlar ve çok sayıda konuta sahip olan harika zenginler atmosfere herkesten daha fazla karbon salıyor.
Yakınlarda, toplumsal medya hesapları üzerinden ünlülerin seyahatlerinin incelendiği bir araştırma, kimi zenginlerin yılda bin tonu aşkın sera gazı saldığını ortaya koydu.
Ama gezegenin en varlıklı yüzde 1’lik nüfusu yalnızca milyarderlerden hatta milyonerlerden oluşmuyor. yılda 172 bin doların üzerinde geliri olan herkes bu kümede.
Araştırma daha geniş bi kategori olarak en varlıklı yüzde 10’luk nüfusa da baktı. Yıllık geliri 55 bin doların üzerindeki yetişkinler bu gruptalar. Bu kümenin da kişi başına düşen ortalama karbon salım kotasının dokuz mislini kullandığı ortaya çıktı.
Üç otomobilli Curth ailesi
Dünyanın en varlıklı yüzde 10’u kümesine bir örnek ABD’nin Ohio eyaletinde Toledo’nın dış mahallelerinden birinde yaşayan 5 kişilik Curth ailesi. Traci Curth, eşi ve en büyük kızlarının başka ayrı otomobilleri var.
Traci Curth, “Yaşadığım banliyöde çabucak herkes bizim gibi” diyor.
Toledo yazları sıcak kışları soğuk bir bölge. Hasebiyle kalorifer yanmadığı vakit klima çalışıyor. Ailenin kıyma ve tavuk etiyle tıka basa dolu bir derin soğutucusu var. Haftada dört yahut beş kere et yiyorlar.
Traci Curth, “Çoğu Amerikan ailesi için bu normal” diye konuşuyor.
Mali’de bir İngilizce öğretmeni
Mali’nin Kati bölgesinde yaşayan İngilizce öğretmeni Togonin Severin Togo’nun hayatı ise çok farklı.
Dünya nüfusunun yüzde 80’i üzere Togonin Severin Togo’nun da arabası yok. Mobiletiyle işe gidiyor. “Arabası olanlara güçlü gözüyle bakılıyor” diyor.
Togonin Severin Togo’nun, yakınlarda et yemeyi bırakmış. Daa evvel haftada iki ya da üç kere et yediğini anlatıyor. Ve dünya nüfusunun yüzde 90’ı üzere o da hayatında hiç uçağa binmemiş.
Ancak yaşadığı kentte çöplerin yakılmasıyla havaya salınan karbondan telaş duyuyor. Burada aktif bir çöp idaresi ve geri dönüşümü yok. Yemek pişirilen ocaklarda ise odun yahut gaz kullanılıyor.
- İklim krizi engelli insanları nasıl etkiliyor?
- COP26’dan fakir ülkeler ne talep ediyor?
- Özel jetlerin karbon ayak izi ve çevresel tesiri ne boyutta?
Oxfam’ın hazırlattığı rapora nazaran, karbon salımlarını en çok kısanlar dünya nüfusunun ortasında yer alan yüzde 40’lık kesim.
1990 ile 2015 ortasında karbon ayak izleri kayda paha halde artmış olsa da, ulaştırma ve güç üzere kesimlerde Paris İklim Mutabakatı’ndan bu yana hükümetler tarafından yapılan değişiklikler sayesinde bu tarihten itibaren düşüş başlamış bulunuyor.
Ama hükümetlerin daha çok şey yapması gerekiyor. Oxfam’dan Naftoke Dabi hükümetlere karbon ağır lüks tüketim diye nitelediği dev malikaneler ve büyük motorlu araçlar ya da uzay turizmi üzere alanlara sınırlamalar, yasaklar ve vergi artışları getirme davetinde bulunuyor.
Dabi, “Hükümetlerin en zenginlerin karbon salımlarına dur demesi gerekiyor zira bunlar iklim krizinde çok büyük sorumluluğa sahip ve en yüksek bedeli de dünyanın en yoksulları ödüyor” diyor.
