Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, İkinci Dünya Savaşı sonrası Almanya’da devlet kurumlarının nasyonal sosyalist geçmişinin hala karanlıkta olduğunu söyledi. Steinmeier Berlin’de yaptığı açıklamada, “Devletin ön cephelerinin ardında birçok şey hala karanlıkta. Birden fazla gereğince aydınlatılmadı ve anlatılmadı” dedi. En üst anayasal organlara dair bilimsel araştırma eksikliğine dikkat çeken Steinmeier, cumhurbaşkanlığı dairesinin de bundan muaf olmadığını söyledi. Steinmeier ayrıyeten “kendi makamının tarihinden kaçınmamak, bilakis bu tarihi açık ve öz eleştirel bir biçimde ortaya koymanın özel bir sorumluluğu olduğunu” söz etti.
Steinmeier bu çerçevede Mayıs 2020’de, “1949-1994 Yılları Ortasında Cumhurbaşkanlığı Dairesi ve Nasyonal Sosyalizmle Hesaplaşma” başlıklı bir araştırma projesinin başlatılması için talimat verdiğini söyledi. Projenin öncelikle Nazi periyodu ve sonrası ortasında şahısların sürekliliği konusuna eğildiğini söyleyen Steinmeier, fakat bunun yanı sıra nasyonal sosyalizme, o devrin faillerine, mağdurlarına ya da destekçilerine karşı cumhurbaşkanlığı makamının yaklaşımının da araştırılması gerektiğini belirterek, bu çerçevede yapılan konuşmaların, resmi ziyaretlerin, mektuplaşmaların, verilen liyakat nişanlarının, af kararlarının kıymetli olduğunu ve incelenmesi gerektiğini söyledi.
“Cumhurbaşkanları geçmiş konusunda öncü değil yönetimci oldu”
Araştırmayı takımıyla birlikte yürütmesi için savaş sonrası periyot konusunda uzman tarihçilerden, Jena Friedrich Schiller Üniversitesi profesörü Norbert Frei görevlendirildi. Frei “Eski Federal Cumhuriyet’in cumhurbaşkanları geçmişe yaklaşım konusunda farklılıklara sahip olsalar da öncü olmaktan çok yönetimci üzere davrandılar. Almanlara hiçbir şeyi dayatıcı olmadılar” dedi.
Frei araştırmada 1949-1957 yılları ortasında cumhurbaşkanlığı dairesi lideri Manfred Klaiber’in durumuna özel olarak eğildiğini söyledi. Frei, Klaiber’in “temiz bir sayfa” olmadığını ve 1934 yılında Nasyonal Sosyalist Alman Personel Partisi’ne (NSDAP) girdiğini anlattı. Klaiber’in giriş tarihini 1936 olarak vererek yanlış beyanda bulunduğunu belirten Frei, 1949-1994 yılları ortasında cumhurbaşkanı dairesi başkanlığı vazifesinde bulunan dokuz bireyden üçünün geçmişte NSDAP üyesi olduğunu kaydetti. Cumhurbaşkanlığı dairesi çalışanlarının üçte birinin Nazi partisi üyesi olduğunu söyleyen Frei, başka yandan bu oranın incelenen öbür devlet kurumlarına nazaran düşük olduğunu belirtti.
Araştırmanın gelecek yıl tamamlanması bekleniyor. Projenin, başlatılmadan evvel Mart 2022’de tamamlanacağı açıklanmıştı. Fakat tarihçi Frei pandemi sırasında arşivlere girmekte zorlanıldığını belirterek bu mühletin daha ileri bir tarihe ertelenebileceğini söyledi.
İncelemenin 1984-1994 yılları ortasında cumhurbaşkanlığı misyonunda bulunan Richard von Weizsäcker’in devriyle sona ermesinin sebebi, Almanya’da devlet arşivlerinin fakat 30 yıl sonra kamuoyuna açılması.