Amerika Birleşik Devletleri (ABD), İngiltere ve Avrupa Birliği (AB), Rusya’dan petrol ithalatını kısıtlayacaklarını açıkladı.
Petrol ithalatı yasağının gündeme gelmesiyle Rusya, Avrupa ülkelerini doğal gaz akışını kesmekle tehdit etti.
Rus petrol ve gazına ne üzere yaptırımlar var?
ABD, Ukrayna’nın yaptırımların genişletilmesi davetinde bulunmasının akabinde Rusya’dan petrol, gaz ve kömür ithalatını büsbütün yasakladığını duyurdu.
İngiltere, Rus petrolünün ithalatını yıl sonuna kadar kademeli olarak durduracak ve AB, gaz ithalatını üçte iki oranında azaltacak.
İngiltere hükümeti, bunun tedarik alternatfilerini bulmak için kâfi vakit sağladığını söylüyor.
Rusya’nın Başbakan Yardımcısı Aleksander Novak, Rus petrolünü reddetmenin “küresel pazar için feci sonuçlara” yol açacağını söylemişti.
Petrol ve gaz fiyatları şimdiden keskin bir formda yükseldi. Rusya ihracatı büsbütün durdurursa daha da yükselebilir.
- AB’nin Rus gazıyla bağını kesme planı ne öngörüyor?
Petrol fiyatlarının artması yalnızca akaryakıt fiyatlarını etkilemiyor, global emtia fiyatlarının daha da yükselmesine neden olup hayat standartlarını düşürebilir.
Rusya ne kadar petrol ihraç ediyor?
Rusya, ABD ve Suudi Arabistan’ın akabinde dünyanın üçüncü büyük petrol üreticisi.
Rusya’nın her gün ihraç ettiği yaklaşık beş milyon varil ham petrolün yarısından fazlası Avrupa’ya gidiyor.
Rus ithalatı, toplam İngiltere petrol talebinin yüzde 8’ini oluşturuyor.
2020’de petrol arzının yaklaşık yüzde 3’ünün Rusya’dan karşılayan ABD ise ülkeye daha az bağımlı.
Alternatif petrol kaynakları neler?
Güç Siyaseti Araştırmaları Analisti Ben McWilliams, alternatif petrol tedarikçileri bulmanın gaza nazaran daha kolay olması gerektiğini söylüyor, “çünkü çok fazla boru sınırı yok. Kimileri Rusya’dan geliyor lakin öteki yerlerden de çok fazla sevkiyat var.”
ABD, Suudi Arabistan’dan petrol üretimini artırmasını istiyor. Fakat ülke daha evvel ABD’nin petrol fiyatlarını düşürmek emeliyle üretimi artırma taleplerini geri çevirmişti.
Suudi Arabistan, milletlerarası ticareti yapılan ham petrolün yaklaşık yüzde 60’ını üreten petrol karteli OPEC’in en büyük üreticisi. Bu nedenle OPEC, petrol fiyatlarını belirlemede kilit bir role sahip.
Rusya OPEC’e üye değil, lakin 2017’den beri tertiple birlikte çalışıyor. Ülkeler üreticilere kar sağlamak emeliyle petrol üretimine sınırlamalar getirebiliyor.
ABD ayrıyeten Venezuela’nın petrol yaptırımlarını gevşetmeyi de düşünüyor. Ülke, evvelce ABD’nin kıymetli bir petrol tedarikçisiydi fakat son vakitlerde Venezuela, petrolünün büyük kısmını Çin’e satıyor.
Rus gazının Batı Avrupa’ya akışı durursa ne olur?
AB’de halihazırda yüksek olan güç fiyatları daha da artacaktır.
Rus gazı, AB’nin doğal gaz ithalatının yaklaşık yüzde 40’ını oluşturuyor.
Bu kesilirse, İtalya ve Almanya bilhassa savunmasız kalacak.
Avrupa, Katar yahut Cezayir ve Nijerya üzere mevcut gaz ihracatçılarına yönelebilir, lakin bu ülkeler için üretimi süratle artırmanın önünde pratik mahzurlar var.
Rusya, İngiltere’nin gaz arzının sadece yüzde 5’ini sağlıyor ve ABD, Rusya’dan gazı ithal etmiyor.
Bununla birlikte İngiltere ve ABD’deki fiyatlar, arz kıtlığının zincirleme tesiri nedeniyle hala kıymetli ölçüde yükseliyor.
Rus gazına alternatif bulunabilir mi?
Rus gazına alternatif bulmak çok kolay değil.
Ben McWilliams, “Gaz ithalatının kaynağını değiştirmek daha güç zira Rus gazını Avrupa’ya taşıyan büyük borularımız var” diyor.
İktisat alanında niyet kuruluşu Bruegel, Rusya’nın Avrupa’ya gaz arzını durdurması durumunda, Avrupa’nın ABD’den daha fazla sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithal edebileceğini öngörüyor.
- Rusya gazı keserse Avrupa’nın güç alternatifleri ne olabilir?
- Emtia fiyatlarında artış sürüyor: Alüminyum, paladyum ve bakır rekor kırdı
Gaz arzının kesilmesi yenilenebilir güç kaynaklarının kullanımını da hızlandırabilir, lakin bunu yapmak süratli yahut kolay değil.
Araştırma Analisti Simone Tagliapietra, “Yenilenebilir kaynakların kullanıma sunulması vakit alıyor, bu nedenle kısa vadede bu bir tahlil değil” diyor ve ekliyor:
“Yani önümüzdeki kış için kömürle çalışan elektrik santrallerinin açılması üzere yakıt değişimleri fark yaratabilir. Bu, İtalya ve Almanya’nın acil durum planları ortasında.”
AB, 2030’dan evvel Avrupa’nın Rus fosil yakıtlarına bağımlılığını bitirmek için bir plan önerdi. Bu plan gaz kaynaklarını çeşitlendirmeyi, ısıtma ve elektrik üretiminde gazın yerini almaya yönelik tedbirleri içeriyor.
İngiltere’de güç faturaları yükselebilir
Savaş nedeniyle tüketicilerin doğal gaz faturaları da artacak.
İngiltere’de, hane halkı doğal gaz faturaları, belirlenen bir tavan fiyatıyla denetim altında tutuluyor.
Fakat tavan fiyatlar Nisan ayında artırıldığında yıllık faturalar 700 sterlin artarak yaklaşık 2 bin sterline çıkacak. Bu sonbaharda üst hudut tekrar artırıldığında faturaların 3 bin sterline yükselmesi bekleniyor.
İngiltere’de akaryakıt ve motorin fiyatları da yükseldi. Savaş devam ederken akaryakıtın litre başına 175 peniye çıkması bekleniyor.
İngiltere’de doğal gaz faturalarının bu yıl keskin bir formda yükselmesi bekleniyor Amerikan Araba Birliği’nin pompa fiyatlarının geçen hafta yüzde 11 arttığını açıkladığı ABD’de petrol fiyatları 2008’den bu yana en yüksek düzeye ulaştı.
McWilliams, “Bence Rus petrol ve gazının Avrupa’ya akışının durduğu bir dünyadaysak o vakit oranlama üzere tedbirlere muhtaçlığımız olacak” diyor ve ekliyor:
“Şu an konuşulan hususlardan biri de hanelere termostatlarını bir derece kısmalarını söyleyemek. Bu da değerli ölçüde gaz tasarrufu sağlayabilir.”