Lübnan’da Merkez Bankası rezervlerinin temel gereksinim eserlerini sübvanse edemeyecek düzeylere ulaştığı birkaç aydan beri ilaç temininin yanı sıra elektrik ve akaryakıt krizleriyle boğuşan halk, artık de elektrik ve yakıt kıtlığına bağlı olarak su krizinin baş göstermesinden korkuyor.
Müslüman ve Hristiyan dinlerine mensup siyasi güçlerin bir yıldan fazla müddettir hükümeti kurmaya yanaşmadığı Lübnan’da günden güne berbatlaşan ekonomik kriz, vatandaşın direkt hayatını etkileyen su kesimini de vurdu.
Lübnan’da bir müddettir devam eden akaryakıt krizinin sebep olduğu elektrik kesintileri, şebekeye su pompalama makineleri ve damacanayla satılan içme suyunu arıtma tesislerini de olumsuz etkiledi.
Aylardan beri elektrik kesintilerinin yanı sıra eczanelerde ilaç bulmakta zorlanan Lübnanlılar, akaryakıtın yokluğunda artık de içme suyunun kesilmesinin kaygısıyla yaşıyor.
Aslında devletin şebeke suyunun yetersiz olduğundan uzun yıllardan beri tankerlerle su gereksinimlerini gidermeye alışmış Lübnanlılar, halihazırdaki akaryakıt krizinden ötürü tankerler de vatandaşın su muhtaçlığını karşılamaya yetmiyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Lübnan Yöneticisi Henrietta Fore, geçen hafta ülkedeki çoğunluğu çocuk 4 milyon kişinin gelecek günlerde içme suyuna ulaşım konusunda önemli kasvetler yaşamasının olası olduğuna dikkat çekmişti.
Ülkenin resmi haber ajansı NNA’ya konuşan Fore, “Lübnan, sular üzerinden geçen hastalıkların artışına şahit olabilir.” diyerek, su krizinin yaşanmaması için ülkede gücün acilen sağlanması daveti yapmıştı.
Su krizinin besin ve sıhhat güvenliğini tehdit ettiği uyarısı
Lübnan Güç ve Su Kaynakları Bakanlığına bağlı Litani Irmağı Ulusal Ünitesi Müdürü Sami Ulviye, ülkenin su kurumlarında tam bir çöküşe çok yaklaşıldığının altını çizerek, bunun birçok alanda tehlikeli sonuçlara yol açabileceği ihtarında bulundu.
Mevcut ekonomik krizin yanı sıra su kurumları yönetimindeki makûs işleyiş ve memleketler arası donörlerden gelen dayanaklar durduğu için Lübnan’daki su kurumlarında çöküşlerin yaşandığına dikkati çeken Ulviye, ülkedeki su krizini oluşturan meseleleri şöyle sıraladı:
“Lübnan’da devletin su kurumları konutlara dağılan şebekeye suyu pompalayamıyor. Tankerle meskenlere su temin eden dağıtıcılar yakıt krizi nedeniyle artık çalışamıyor. Üçüncü sorun ve en tehlikelisi ise içme suyu kıtlığı yaşanıyor. Bu krizin, Lübnanlıların yanı sıra yüz binlerce Suriyeli mültecinin hayatını tehdit eden besin ve sıhhat güvenliği seviyesinde çok tehlikeli boyutları kelam konusu.”
Ulviye, ülkedeki su krizinin tahlili için şebeke suyunu pompalayacak istasyonlara acilen yakıt temin edilmesi gerektiğini lisana getirdi.
“Osmanlı sulama kanunları, suyun adil dağılımını sağlıyor ve su kaynaklarını da muhafaza altına alıyordu”
Su kaynaklarını muhafaza maddelerinin da ülkede ihlal edildiğine vurgu yapan Ulviye, şunları söyledi:
“Keşke biz ilgili yetkililer su kaynaklarını müdafaa maddelerini uygulayabilseydik. Bilhassa de 1912 yılında Osmanlı İmparatorluğunun çıkardığı sulama kanunu ve Lübnan bağımsızlığı öncesine kadar çıkan öbür yasalar, su dalına bir tertip sağlıyordu. Osmanlı periyodu ve sonrasında çıkan sulama kanunları, suyun adil halde dağılımını sağladığı üzere ırmak ve öbür su kaynaklarını da müdafaa altına alıyordu.”
Lübnan’ın bağımsızlığından sonra ve bilhassa de 1990 yılından bu yana idareye gelen hükümetlerin su kaynaklarını yönetmekte aciz kaldığına işaret eden Ulviye, kelam konusu periyotlarda su dalının daima ikinci plana bırakıldığı ve su kaynaklarını koruyacak maddeleri uygulamadığını savundu.
Ülkedeki su krizinin tarım sulama alanına da uzayacağı ve besin güvenliğine yönelik bir tehdit haline geldiğine vurgu yapan Ulviye, “Suyun azalmasıyla birlikte çiftçiler kirli ırmak sularını kullanmak zorun kalacak. Bu da ülkede besin ve sıhhat güvenliğini tehdit ediyor.” diye konuştu.
Ulviye, ekonomik kriz gölgesinde kanalizasyon sularını arıtma tesislerinin güç kısıtlamaları ile bakımsızlık nedeniyle birkaç hafta içinde çökebileceği ikazında bulundu.
Yaklaşık 170 kilometrelik uzunluğuyla Lübnan’ın en büyük akarsularından biri olan Litani Irmağı, uzun yıllardan beri yatağına akan kanalizasyon sularının yarattığı kirlilik nedeniyle vakit zaman ülkede gündem oluyor.
Vatandaş meskende duş almak yerine denize yöneliyor
Beyrut sakinlerinden Sencer isimli vatandaş, AA’ya yaptığı açıklamada, kentteki birden fazla insan üzere kendisinin konutunda de su kesintisinin çok yaşandığını belirterek, bu nedenle de konutta duş yapmak yerine denize yöneldiklerine işaret etti.
Lübnan’da uzun yıllardan beri krizlere alışık olduklarını lisana getiren Sencer, fakat şu anda akaryakıt ve uzun saatler boyunca yaşanan elektrik kesintilerinden ötürü çok daha sıkıntı bir periyottan geçtiklerini belirtti.
Yaşı 60’ı aşan Beyrutlu Sencer, devlet yetkililerin vatandaşın halini sormadığından şikayet etti.
“Su hayattır fakat bizde yok”
Lübnanlı vatandaş Rabih Kecek de devlet şebekesinden meskenlere gelen suyun çabucak hemen tümüyle kesildiğini söyleyerek, “Bu kaidelerde nasıl yanaşır ki? Su hayattır lakin bizde yok.” diye konuştu.
Ülkede daha evvel aşikâr bir fiyat karşılığında meskenlere su taşıyan tankerlerin artık eskisi üzere hizmet veremediğine tanıklık ettiklerini anlatan Kecek, onların da artık su bulmakta sorun yaşadığını hissettiklerini aktardı.
Ekonomik krizle birlikte su fiyatlarının da önemli manada arttığına dikkati çeken Kecek, daha evvel 25 bin Lübnan lirasına aldıkları tankeri bugünlerde 100 binin üzerine çıkmasına karşın bulmakta zorluk çektiklerini söz etti.
Ülkedeki akaryakıt ve elektrik krizi
Son 30 yılın en büyük ekonomik krizinin yaşandığı Lübnan’da devlet, günlük tüketilen 12 milyon litre civarındaki akaryakıtı Merkez Bankası üzerinden sübvanse ediyordu.
Merkez Bankası, 12 Ağustos prestijiyle uygulanmak üzere akaryakıta sağlanacak döviz kredilerinin resmi kur yerine piyasadaki hür kur üzerinden hesaplanacağını ve böylece akaryakıt sübvansiyonunun kaldırılacağını açıklamıştı.
Merkez Bankasının akaryakıta yönelik devlet dayanağını kaldırma kararından sonra hükümet, 21 Ağustos’ta fakir aileler için “yardım karnesi” sağlanıncaya kadar yakıttaki sübvansiyonu azaltarak sürdüreceğini duyurmuştu.
Lübnan Güç Bakanlığına bağlı Petrol Genel Müdürlüğü, hükümetin kararından sonra akaryakıt fiyatlarına yüzde 66’dan fazla artırım yapmıştı. Yeni fiyatlar üzerinden ithal edilen yakıt bugün prestijiyle piyasaya sürüldü lakin krizin sonucu olan istasyon önlerindeki uzun kuyruk görünümleri devam ediyor.
Siyasi ve ekonomik krizlerle boğuşan Lübnan’da iki buçuk ay evvel başlayan güç düşüncesi nedeniyle günlük 20 saati aşan elektrik kesintileri yaşanıyor.
