Kayhan Karaca
Raporun Türkiye kısmında AKP hükümetinin iktidara geldiği 2002’den bu yana “kültürel diplomasi alanında faal siyaset yürüttüğü, AB entegrasyon perspektifinden uzaklaştığı ve 15 Temmuz darbe teşebbüsünden bu yana bu alanda irtibatın daha ofansif hale geldiği” not edildi.
TÜSİAD dayanaklı enstitü
Türkiye’nin “düşünce kuruluşları kurup finanse ederek” ve “araştırmacıları gaye alan baskılar” olmak üzere iki temel eksende üniversite ve akademi dünyası üzerinde etki oluşturmaya çalıştığının savunulduğu raporda, bu fikir kuruluşlarına örnek olarak TÜSİAD takviyeli Bosfor Enstitüsü (Institut du Bosphore) gösterildi. 2009 yılında Paris’te Fransız iş dünyasıyla ortaklaşa kurulan Enstitünün “Türkiye tarafından desteklendiği ve finanse edildiği” görüşüne yer verildi. Enstitünün, “yalan gerçekler yaymasa da, tek taraflı görüş belirten tez ve notlar savunduğu ya da şuurluca bir sorunun boyutlarını unuttuğu” kaydedildi.
Senato, rapor hazırlanırken görüşüne başvurduğu Fransız Bilimsel Araştırmalar Ulusal Merkezi araştırma müdürü tarihçi Claire Mouradian’ın “Bosfor Enstitüsü Türkiye hakkında yazı yazanları gözetliyor” tabirlerine de yer verdi. Mouradian’ın bu durumu “göz korkutma” olarak değerlendirdiği not edildi.
Başkanlığı Bahadır Kaleağası tarafından yürütülmekte olan Enstitünün yönetiminde Türk ve Fransız iş ve akademi dünyasından isimler bulunuyor. Temel amacı Türk-Fransız ve Türkiye-AB bağlarını ilerletmek olan Enstitünün idaresinde AXA, Koç Holding, L’Oréal, Bell Holding, TAV Holding, TEB, Mars Logistics üzere şirketlerin üst seviye yöneticileri de yer alıyor.
“Akademisyenlere baskı”
Ankara’nın, “yabancı araştırmacıların Türkiye’de arşivlere erişimini kısıtladığı” görüşüne de yer verilen raporda, Lyon Üniversitesi öğretim üyesi Doç Dr Tuna Altınel örnek gösterilerek, kimi akademisyenlerin Türkiye’ye gidişlerinin “tehlikeli hale geldiği” kaydedildi. Fransız Memleketler arası İlgiler Enstitüsü (IFRI) liderinin 2017’de bir TV kanalında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hakkında kullandığı tabirler sonrası “Türk milliyetçilerinin” IFRI’ye karşı toplumsal medya üzerinden “hakaret ve tehditler yağdırdığı” öne sürüldü. Bu cins aksiyonların “çoğu vakit direkt Türk hükümeti tarafından yönetilmediği, milliyetçi kümelerin işi olduğu fakat resmi makamlar tarafından cesaretlendirilerek desteklendiği” görüşü lisana getirildi.
Maarif Okulları
Raporda Türkiye’nin Maarif Vakfı ve Yunus Emre Enstitüleri aracılığıyla yalnızca Fransa değil global planda nüfuz sahibi olmaya çalıştığı görüşüne de yer verildi. Yeni-Osmanlıcılığın “sadece Türkiye hudutları dışında bir tesir alanı oluşturma arayışı değil, tıpkı zamanda küresel planda parlama iradesi” olduğuna işaret edildi. Geçmişte “Fethullah Gülen okulları” olarak bilinen okulların idaresinin Maarif Vakfı’na devredilmesi için bu okulların bulunduğu ülkelere “baskı yapıldığı” ileri sürüldü.
Fırtınalı bağlantılar
Ankara-Paris bağlantıları son yıllarda fırtınalı bir evreden geçiyor. İki ülkenin diplomatik çıkarları Fransa birçok evrakta örtüşmüyor. Fransa, Türkiye’nin son yıllarda Suriye, Libya, Doğu Akdeniz, Karabağ ve Fransa’da İslam’la ilgili tartışmalara ait siyasetlerinden rahatsız olduğunu gizlemiyor. İki ülke ortasında son olarak Cezayir krizi patlak verdi. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un Osmanlı İmparatorluğu için Cezayir’de Fransa’dan evvelki “sömürgeci güç” imasına Dışişleri bakanı Mevlüt Çavuşoğlu “popülist yaklaşım” sözleriyle reaksiyon göstermişti.
