Türkiye’den Almanya’ya işgücü göçünün 60’ıncı yılında Türkiye kökenlilerin isimleri artık siyasetçiler, teşebbüsçüler, bilim insanları ortasında daha fazla anılıyor. İşte mesleklerinde muvaffakiyete ulaşan birtakım isimler:
Türkiye ile Almanya ortasında 1961 yılında imzalanan İşgücü Anlaşması ile Almanya’ya “misafir işçi” olarak giden Türkler geçen 60 yıl içinde eğitim seviyesi ve mesleksel donanım açısından büyük ilerleme sağladı.
Türkiye ve Ahenk Araştırmaları Merkezi Vakfı’ndan (ZfTI) Yunus Ulusoy, ikinci, üçüncü, dördüncü jenerasyonun ilerleme kaydetmesine karşın Alman toplumu ile Türkiye kökenliler ortasında eğitim seviyesi açısından farklılığın büyük olduğunu belirtiyor. Ulusoy, Almanya’da anne- babanın yüksek tahsilli olduğu ailelerde çocukların güzel eğitim alma talihinin daha büyük olduğunu, personel kökenli aileden gelenlerin ise yükselmek için daha fazla uğraş sarf etmesi gerektiğini anlatıyor. Ulusoy, bütün meselelere karşın “İşçi yüklü bir toplum olan Almanya’daki Türklerin, artık toplumsal hayatın her alanında görünür bir noktaya geldiğine” dikkat çekiyor.
Almanya’daki üçüncü nesil Türkiye kökenlilerden, Almanya Türk Toplumu derneğinin gençlik kuruluşu Young Voice TGD’nin Eş Lideri Oğuz Han Hazneci de geçen 60 yılda Türklerin artık Alman toplumuna istikamet veren aktörler ortasında yer aldığını fakat başarılı olmak için Almanlardan iki kat fazla çalışmak zorunda olduklarını söylüyor.
Almanya’da ikinci, üçüncü jenerasyon olan, Almanlardan birçok vakit daha çok çalışarak muvaffakiyet kazanan, Türkiye kökenli oldukları için değil, mesleklerinde uygun oldukları için alanlarında zirveye ulaşan çok sayıda isim var…
İşte o isimlerden kimileri:
Birinci Türkiye kökenli Meclis Başkanvekili Aydan Özoğuz
Almanya’ya siyasette taraf vermek, bu ülkede kelam sahibi olmak isteyen Türkiye kökenlilerin sayısı her yıl artıyor. 1994’te Alman Federal Meclisi’ne girmeyi başaran birinci Türkiye kökenli siyasetçiler Toplumsal Demokrat Parti’den (SPD) Leyla Onur ve Yeşiller partisinden Cem Özdemir’di. 26 Eylül’de yapılan genel seçimlerde Federal Meclis’teki Türkiye kökenli milletvekili sayısı ise 18’e yükseldi. Bu yasama periyodunun başlamasıyla birlikte mecliste bir unsur imza atıldı. SPD’li vekil Aydan Özoğuz, Federal Meclis Başkanvekili seçilen birinci Türkiye kökenli oldu.
2013-2018 yılları ortasında da Göç ve Ahenkten Sorumlu Devlet Bakanı olarak vazife yapan Özoğuz, federal seviyede bakan olarak atanan birinci Türkiye kökenli siyasetçi olarak da tarihe geçti.
20 yıl evvel etkin siyasete atılan 54 yaşındaki Özoğuz, 2001 yılında Hamburg Eyalet Meclisi’ne, 2009 yılında da Federal Meclis’e milletvekili olarak seçildi. Partisinin idare takımlarında da vazife alan bir siyasetçi olan Özoğuz, bu yasama devrinde Meclis Başkanvekili olarak başkanlık divanında vazife yapacak. Özoğuz, Alman meclisinin sayfasında “Türk kökenleri olan Hamburglu” olarak tanıtılıyor.
Korona aşısı ile umut olan Hasret Türeci ve Uğur Şahin
Global koronavirüs salgını olmasaydı, Covid-19’a karşı bilim insanları aşı geliştirmeye çalışmasaydı, biyoteknoloji şirketi BioNTech’in kurucuları Prof. Dr. Uğur Şahin ve Dr. Hasret Türeci’nin isimleri bilinmiyor olacaktı.
Almanya doğumlu olan 54 yaşındaki Hasret Türeci Homburg kentindeki Saarland Üniversitesi’nde tıp eğitimi aldı. 1965’te İskenderun’da doğan ve emekçi bir ailenin oğlu olarak 4 yaşında Almanya’ya giden Uğur Şahin ise tıp tahsilini Köln Üniversitesi’nde tamamladı. Türeci ve Şahin çifti, yıllardır kanser alanında yürüttükleri çalışmalar ve mRNA teknolojisi ile tedavi konusunda edindikleri tecrübe sayesinde geliştirdikleri Covid-19 aşısı ile pandeminin atlatılmasında umut kaynağı oldu. 2020 sonunda acil kullanım onayı alan birinci koronavirüs aşısı dünyanın birçok ülkesine gönderilirken, bilim insanları Hasret Türeci ve Uğur Şahin’in ünü Almanya’nın sonlarını aştı.
Alman ve Avrupa medyasına birçok mülakat veren, haklarında övgü dolu haberler yayımlanan Türeci ve Şahin, bu yıl için kıymetli mükafatların de sahibi oldu. Şahin ve Türeci, Mart 2021’de Almanya’nın en üst seviye devlet madalyası olan Yıldızlı Liyakat Nişanı’na layık görüldü. Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ödül törenindeki konuşmasında, aşının milliyeti olmadığını vurgularken, “Başarınız, geliştirdiğiniz aşı insanlığa hizmettir” biçiminde konuştu.
Kanser ve sıtma konusunda da çalışmalarını sürdüren Şahin ve Türeci’nin kurduğu BioNTech şirketi de borsadaki bedelini artırdı. Alman Makroekonomi ve Konjunktür Araştırmaları Enstitüsü’nün (IMK) tahminlerine nazaran BioNTech bu yıl Covid-19 aşısından 15 milyar 900 milyon euro satış geliri elde edecek. Alman yurt içi hasılasının yüzde 0,5’ini oluşturacağı varsayım edilen bu sayı, Alman iktisadına de değerli bir katkı sağlayacak.
Yapay kalp nakli yapan birinci bayan cerrah Dilek Gürsoy
Almanya’daki Türkiye kökenli tabipler ortasında son yıllarda dikkat çeken bir öteki isim Dr. Dilek Gürsoy oldu. Kalp cerrahı Gürsoy, 2019 yılında Almanya, Avusturya ve İsviçre’de tıp alanında başarılı çalışmalar yapan tabiplere ve tıbbi kuruluşlara verilen Alman Tıp Ödülü’ne (German Medical Award) layık görüldü. Avrupa’da 2012’de yapay kalp nakli gerçekleştiren birinci bayan cerrah olan Dilek Gürsoy, 2020’de Focus dergisi tarafından seçilen “Yılın 100 Kadını” ortasında yer aldı.
1960’lı yıllarda Almanya’ya çalışmaya giden bir personel ailesinin kızı olarak 1976’da Neuss’ta dünyaya gelen Gürsoy, internet sayfasında çocukluğundan beri “doktor olmak” istediğini belirtiyor. Tıp tahsilini Düsseldorf’ta 2003 yılında tamamlayan, 2011 yılında kalp cerrahı olan Gürsoy, Düsseldorf’ta bir hastanenin kalp cerrahisi kısmında başhekim olarak çalışıyor. Çoğunlukla erkeklerin çalıştığı bir alanda muvaffakiyet kazanan Dilek Gürsoy, çeşitli etkinliklerde yaptığı konuşmalarda, verdiği röportajlarda bir bayan olarak kendine inancın ne kadar kıymetli olduğuna vurgu yapıyor. Dilek Gürsoy’un Almanca olarak hayatını anlattığı kitabı da “Buradayım, zira yeterliyim. Erkekler ortasında tek başına: Bir kalp cerrahının mücadelesi” (Ich stehe hier, weil ich gut bin. Allein unter Männnern: Eine Herzchirurgin kämpft sich durch) ismini taşıyor.
Almanya’da tesirli 100 bayan ortasındaki Tijen Onaran
Alman İktisat Bakanlığının 2017 datalarına nazaran Almanya’da sahibi Türkiye kökenli olan 100 binden fazla küçük ve orta ölçekli işletme ya da firma bulunuyor. 50 farklı alanda faaliyet gösteren bu işletmeler 500 binden fazla şahsa istihdam sağlıyor. Almanya’nın birçok bölgesindeki kasabalarda bile hizmet sunan döner büfelerinin, Türk marketlerinin yanı sıra Türkiye kökenli genç girişimcilerin kurduğu firmalar da bu işletmeler ortasında yer alıyor.
Bayan girişimcilere danışmanlık yapan Küresel Digital Women şirketini 2017 yılında kuran Tijen Onaran da Almanya’daki genç girişimcilerden. 20’li yaşlarında liberal çizgideki Hür Demokrat Parti’de (FDP) etkin olan Onaran, siyaset yerine iş dünyasını tercih ediyor. Çalışma hayatında çeşitlilik, kapsayıcılık ve dijitalleşmeye odaklanan Onaran, bayan girişimcilere liderlik, markalaşma, toplumsal ağ oluşturma üzere mevzularda danışmanlık yapıyor. Girişimciliğinin yanı sıra kitaplar yazan, panel ve toplantılara konuşmacı olarak katılan, sunuculuk yapan 36 yaşındaki Tijen Onaran, çeşitli ödüllere layık görüldü, son olarak 2021’de iktisat gazetesi Handelsblatt tarafından Almanya’da en tesirli 100 bayan ortasında seçildi. Alman medyasında sıklıkla haberleri, söyleşileri yer alan Tijen Onaran, yalnızca Türkiye kökenlilere değil bütün bayanlara “yapabilirsiniz” iletisi veriyor.
Alman sinemasının gururu direktör Fatih Akın
Fatih Akın, Almanya’da en çok tanınan direktörlerden biri. Fatih Akın, dördüncü uzun metrajlı sineması “Duvara Karşı” (Gegen die Wand) ile 2004 Berlin Sinema Şenliği’nde Altın Ayı kazanmasıyla ismini duyurdu. Spiegel, “Almanya’da doğan, Hamburg’un Altona semtinde yaşayan Türk, Altın Ayı’yı kazandı” diye yazmıştı. Frankfurter Allgemeine Zeitung ise “Hamburglu yönetmen” olarak nitelendirdiği Akın’ın “Kendimi katiyen Alman bir sinemacı olarak görüyorum. Filmlerimi Alman parası ile çekiyor, Almanya’yı temsil ediyorum” tabirine vurgu yapmıştı. O yıl En Düzgün Direktör ve En Düzgün Sinema dahil beş kısımda Alman Sinema Ödülü’nü kazanan “Duvara Karşı,” bir Alman sineması olarak Avrupa Sinema Ödülü’nün de sahibi oldu.
Bunu izleyen yıllarda röportajlarında sıklıkla “Kendinizi Türk olarak mı, Alman olarak mı hissediyorsunuz?” gibisi sorulara karşılık vermek zorunda kalan Fatih Akın ses getiren sinemalar çekmeyi, “Yaşamın Kıyısında” (Auf der anderen Seite), “Aşka Ruhunu Kat” (Soul Kitchen) ve “Paramparça” (Aus dem Nichts) ile mükafatlar kazanmayı sürdürdü, “Paramparça” 2018 yılında En Âlâ Yabancı Sinema dalında Altın Küre kazandı. İsmini geniş çevrelere duyurduğu “Duvara Karşı”dan bu yana Alman sinemasında kıymetli bir yer edinen 48 yaşındaki Fatih Akın, artık sinemaları merakla beklenen direktörler ortasında bulunuyor. Akın, son periyotta rap müzisyeni Xatar’ın hayatını anlatacağı yeni sineması üzerinde çalışıyor.
“Tagesthemen”ın birinci Türkiye kökenli sunucusu Pınar Atalay
Alman televizyon kanallarında son yıllarda yıldızı parlayan isimlerden biri Pınar Atalay. 26 Eylül seçimleri öncesinde RTL televizyonunda başbakan adaylarının katıldığı münazaranın sunucularından biri olan Atalay’ı, yalnızca o akşam yaklaşık 5 milyon kişi izledi. Sonraki gün basında yer alan yorumlarda ise üç başbakan adayına kendinden emin bir halde sorularını yönelten Pınar Atalay’dan övgüyle kelam ediliyordu.
Kuzey Ren-Vestfalya eyaletinin Lemgo kasabasında dünyaya gelen Atalay, 19 yaşından beri canlı yayınlarda yer alan bir gazeteci ve sunucu. Türkiye kökenli bir personel ailesinden gelen Atalay, 1998’de mahallî bir radyoda mikrofonla, 2006’da Kuzey Alman kamu yayın kuruluşu NDR‘de kamera ile tanıştı, muhabirlik, sunuculuk yaptı. 2014 yılında ise kamu yayıncılık kuruluşu ARD‘nin milyonlarca kişi tarafından izlenen günlük haber programı Tagesthemen‘da sunuculuk yapmaya başlayan birinci Türkiye kökenli oldu. 43 yaşındaki Atalay, “işçi çocuğu olarak Alman televizyonunda” nasıl yükseldiğini birkaç hafta evvel piyasaya çıkan “Herkes kendisi yüzmeli” (Schwimmen muss man selbst) kitabında anlatıyor. “Göç geçmişime indirgenmek istemiyorum” diyen Atalay, şayet bir zorlukla karşılaştıysa bunun göçmen kökenli olmakla değil anne ve babasının yeterli eğitim alamamasından kaynaklandığını söylüyor.
Michelin yıldızlı tek Türkiye kökenli aşçı Ali Güngörmüş
Alman televizyonlarındaki yemek programlarını izleyenlerin, yemek kitaplarına ilgi duyanların Ali Güngörmüş’ü tanımıyor olması neredeyse imkânsız. Ali Güngörmüş, Hamburg’da sahibi olduğu restoran Le Canard Nouveau ile 2006’da dünyada Michelin yıldızı kazanan ilk Türkiye kökenli oldu.
1976’da Tunceli’de doğan Güngörmüş, 1986’da annesi ve kardeşleri ile birlikte Almanya’da personel olarak çalışan babasının yanına geldi. 20 yaşına gelmeden yıldızlı aşçıların yanında çalışmaya başlayan Ali Güngörmüş, Le Canard Nouveau’nun yanı sıra kendi köyünün ismini verdiği Münih’teki Pageou ile Almanya’nın en uygun aşçıları ortasına girdi. Dünyanın en yeterli aşçı ve restoranlarını belirleyen Gault Milleu rehberinde 20 üzerinden 16 puan alan Ali Güngörmüş, yazdığı yemek kitapları ile de ilgi gördü. Alman ve Avrupa mutfağından edindiği birikimini, Anadolu’da çocukluğunun tatları ile harmanlayan, Türk mutfağının klasik yemeklerini tekrar yorumlayan Ali Güngörmüş, yemekleriyle Türk mutfağını yalnızca dönerden ve kebaptan ibaret sanan birçok Alman’ın ufkunu genişletiyor.
Jülide Danışman
© Deutsche Welle Türkçe