Burcu Karakaş
Haiti Devlet Lideri Jovenel Moise suikastına yönelik soruşturma, geçen Kasım ayında beklenmedik bir halde Türkiye’ye uzandı. Cinayet şüphelisi olarak İstanbul’da gözaltına alınan ve hala Sincan Cezaevi’nde bulunan Filistinli Samir Handal’ın iade davası, eksik dokümanlar nedeniyle Haiti ve Türkiye ortasında çıkmaza girmiş durumda.
Samir Handal, Haiti’ye 40 sene göç etmiş bir Filistinli. Haiti vatandaşlığı alan ve burada inşaat kesimine giren Sandal, daha sonra hayatının bir kısmını ABD’de geçirmeye başlıyor. ABD’de de oturma müsaadesi bulunan ve Miami’de yaşayan 64 yaşındaki Handal’ın hayatı, Haiti Devlet Lideri Jovenel Moise suikastı sonrası ise büsbütün değişiyor.
Lider Moise, 7 Temmuz’da eşiyle birlikte yaşadığı konutunda silahlı hücuma uğramış ve olay yerinde hayatını kaybetmişti. Eşi Martine Moise da hücumdan yaralı halde kurtulmuştu.
Haiti polisi dünya gündemine oturan suikatın akabinde yaptığı açıklamada, 53 yaşındaki öldürülen liderin meskeninin 26’sı Kolombiyalı paralı asker, 2’si Haiti vatandaşı olmak üzere 28 saldırgan tarafından basıldığını duyurdu. 12 Temmuz’da suikastın planlanmasında rolü olduğu düşünülen Dr. Emmanuel Sanon gözaltına alındıktan sonra tutuklandı. Sanon, hala Türkiye’de tutuklu bulunan Samir Handal’ın kiracısıydı ve mülkiyeti Handal’a ilişkin konutta yakalanmıştı.
Aktarma yaparken İstanbul’da gözaltına alındı
Handal, suikast sırasında iş için yılın yarısına yakınını geçirdiği Haiti’de bulunuyordu. Argümana nazaran, 27 Haziran’da ABD’deki kardiyoloğundan 13 Temmuz tarihine randevu alan Handal, suikast sonrası havalimanın kapatılacağı argümanları nedeniyle 9 Temmuz’da Miami’ye uçtu. ABD’nin kolluk kuvveti ve iç istihbarat kurumu Federal Soruşturma Bürosu (FBI), 18 Temmuz’da Handal’ın ifadesinialdı, lakin sözün akabinde rastgele bir isimli süreç uygulamadı. Samir Handal, Filistin’deki annesini görmek için 14 Kasım’da Ürdün’e gerçek uçağa binene dek Miami’deki hayatını sıkıntısız bir formda sürdürdü.
Milletlerarası Polis Teşkilatı (Interpol), uçağa bindiği gün Handal hakkında “kasten öldürme” suçlamasıyla kırmızı bülten çıkardı. Handal, aktarma yaptığı İstanbul Havalimanı’nda 15 Kasım 2021 tarihinde gözaltına alındı ve süreksiz olarak tutuklanarak Maltepe Cezaevi’ne gönderildi.
Birebir hata için ABD’de açılmış bir soruşturma olduğuna dikkat çeken Handal’ın avukatı Mahmut Barlas, “Haiti devletinin müvekkilimin iadesini özgürce dört aydan fazla yaşadığı ABD’den neden talep etmediğine dair bir bilgiye sahip değilim” diyor.
Handal’ın İstanbul’da tutuklanmasının akabinde Türkiye, prosedür gereği Haiti’den iade talep evrakı istedi. Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’de Haiti temsilciliği olmadığı için hudut komşusu Dominik’in büyükelçiliği üzerinden bir yazı yazarak Handal aleyhindeki kanıtları, kabahat teşkil eden fiilleri ve isnat edilen cürmün cezasının ne olduğu hakkında bilgi talep etti. Lakin 40 günlük süreksiz tutuklama müddeti boyunca Haiti tarafından gönderilen iade evraklarında Handal’ın Lider Moise’i öldüren silahlı şahıslar ortasında olduğu tezinin dışında bir bilgi yer almadı.
Handal, Haiti’de açılan soruşturma kapsamında “yabancı devlet liderine karşı taammüden öldürme”, “suç örgütü üyesi olmak” ve “silahlı yağma” kabahatleri ile itham ediliyor.
Türkiye’ye eksik doküman gönderildi
Avukatları, iade yargılamasının yapıldığı İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’ne savunma kanıtlarının toplanması istemiyle sundukları dilekçede, talepnamede kanıt olarak sırf bir polis raporunun bulunduğunu, kelam konusu raporun yalnızca beş sayfasının gönderildiğini, gönderilen evraklarda Handal’ın bahsedilen toplantıların yapıldığı bir meskenin mülk sahibi olarak geçtiğini, bu toplantılara katıldığına dair kanıt bulunmadığını söz etti.
DW Türkçe’nin elde ettiği Türkiye’ye gönderilen eksik dokümanlarda, cinayeti planlandığı teziyle tutuklanan Dr. Emmanuel Sanon’un Samir Handal’a ilişkin dairesinde darbe toplantıları yaptığı, bu toplantılara 12 kişinin katıldığı ve suikasta kurban giden Devlet Lideri’nin “kafasının kesilmesi arzusunun” görüşüldüğü tabirleri bulunuyor. Lakin avukatlar, Haiti devletinin gönderilen eksik evraklarla “kafa kesme” tabirinin Handal’a ilişkin olduğuna dair algı yarattığını, dokümanların tamamı incelendiğinde bu tabirin Dr. Sanon’a ilişkin olduğunun anlaşıldığını söylüyor. Handal’ın avukatı Mahmut Barlas, Haiti devletinin iade talepnamesine polis raporunun yalnızca bir kısmını eklediğini tekrarlayarak “Raporda müvekkilimin isminin geçtiği yalnızca tek bir cümle var” diyor.
“Neden Amerika’da iadem istenmedi?”
Filistinli Handal’ın avukatları, 2 Aralık’ta ise kırmızı bültenin iptali için müracaatta bulundu. Müracaatta, ortada Handal’ın suikastle ilişkili olduğunu gösteren kanıt olmadığı vurgulandı. Handal’ın Haiti’ye iadesine yönelik açılan davanın birinci duruşması ise 18 Ocak’ta İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Samir Handal duruşmada, “Miami’de yaşıyordum. FBI benimle irtibata geçti, bir şey muhtaçlık olursa bağlantıya geçeceklerini söylediler. Ben neden Amerika’da olduğum halde Haiti benim iademi istemedi? Ben buradan yalnızca transit geçiyordum” dedi.
Mahkeme, kaçma kuşkusu nedeniyle Handal’ın tutukluluğunun devamına karar verdi.
Türkiye ve Haiti ortasında ikili muahede bulunmuyor. Lakin “6706 Sayılı Cezai Hususlarda Milletlerarası İsimli İş Birliği Kanunu”na nazaran, Türkiye’de üst sonu bir yıl yahut daha fazla hürriyeti bağlayıcı cezayı gerektiren hatalardan atılı bir hata ile karşı karşıya olan bir yabancı, iade reddi sebeplerinden biri yok ise iade edilebiliyor. Talebe bahis fiilin niyet ya da siyasi cürüm olması veya kişinin ırkı, etnik kökeni, dini, vatandaşlığı, aşikâr bir toplumsal kümeye mensubiyeti yahut siyasi görüşleri nedeniyle bir soruşturmaya maruz bırakılacağına yahut cezalandırılacağına ya da azap yahut makus muameleye uğrayacağına dair inandırıcı nedenlerin bulunması halinde iade talebi reddedilebiliyor.
“Geri gönderilirse azap ile mevte gönderilecek”
Hala Sincan Cezaevi’nde tutuklu bulunan Samir Handal, 3 Ocak’ta İstanbul Vilayet Göç Yönetimi Müdürlüğü’ne sığınma başvurusu yaptı. Sığınma müracaatında, epilepsi, diyabet, obezite, skolyoz ve hipertansiyon hastası olduğu, iade durumunda önemli tedavi riski kelam konusu olduğu belirtildi. Ayrıyeten Haiti’deki azap, makus muamele ve adil yargılanma hakkı ihlallerine de dikkat çekildi.
Müracaatta, “Bu ülkede adil yargılanma mümkün değildir. Müvekkil Haiti’ye geri gönderilir ise Birleşmiş Milletler’in azap rapor ve görüntülerine husus Haiti Ulusal Hapishanesi’nde azap ile mevte gönderilecektir” sözlerine yer verildi. Avukat Mahmut Barlas, “Birleşmiş Milletler, InterAmerican İnsan Hakları Kurulu başta olmak üzere çok sayıda kuruluşun aktüel raporlarına nazaran Haiti’nin azap taraflı siyasetleri ve hapishanelerinin insan onuruna yakışmayan durumu bilinen bir gerçek” diyor.
Samir Handal’ın iade davasının gelecek duruşması 15 Nisan’da görülecek.
