Birleşmiş Milletler’e bağlı Milletlerarası Atom Gücü Dairesi (IAEA), İran’ın milletlerarası nükleer muahedeye geri dönmesinin kıymetli adımlarından biri olan TESA Karaj santrifüj modülleri atölyesine yine kameralar yerleştirilmesi için denetçilerin giriş yapmasına hala müsaade vermediğini bildirdi.
Kapsamlı Ortak Hareket Planı’nın (JCPOA) tekrar canlandırılması için ABD ve İran ortasında dolaylı görüşmeler yürütülüyordu lakin bu görüşmeler İran’da Cumurbaşkanı İbrahim Reisi’nin seçim zaferinin akabinde askıya alınmıştı. Görüşmelerin 29 Kasım’da yine başlaması bekleniyor. Lakin IAEA, İran tesislerine kamera yerleştirememesinin İran’ın nükleer faaliyetlerini gözlemlemesine mani olduğunu belirtti.
“Önemli kabul edilen kurumun atölyeyle ilgili bilgi sürekliliğini önemli biçimde etkiliyor’’
Reuters haber ajansının ulaştığı IAEA’nın saklı raporunda ‘‘Bu durum JCPOA’e dönüş için kıymetli kabul edilen kurumun atölyeyle ilgili bilgi sürekliliğini tekrar sağlama yetisini önemli halde etkiliyor’’ denildi.
TESA Karaj tesisindeki atölyede uranyum zenginleştiren santrifüjler için kesimler üretiliyor. Haziran ayında bir sabotaja uğrayan tesisteki dört kameradan biri tahrip edilmiş, İran kameraların hepsini kaldırmıştı. Tahrip edilen kameradaki imgeler ise kaybolmuştu.
TESA Karaj, İran’ın 12 Eylül’de IAEA denetçilerinin girişine müsaade verdiği birkaç tesisten biriydi.
Mutabakat JCPOA’in yine canlandırılması için yapılan görüşmelerin donduğu devirde diplomatik tansiyonu önlemeye yardımcı olmuştu.
Wall Street gazetesi ise Salı günkü haberinde Karaj atölyesinin aylar evvel üretime geri döndüğünü ve İran Ferda nükleer tesisine gelişmiş IR-6 santrifüjleri için kesim ürettiğini yazmıştı. Üst seviye bir diplomat IAEA’nın Karaj’da faaliyetlerin başlayıp başlamadığını bilmediğini, fakat Ferda’da kullanılan IR-6 modüllerinin olaydan önceye ilişkin göründüğünü söylemişti.
‘‘IAEA Lideri Tahran’ı ziyaret edecek’’
Öte yandan İranlı bir yetkili, IAEA Lideri Rafael Grossi’nin, milletlerarası nükleer muahedeyi canlandırma görüşmeleri başlamadan evvel gelecek hafta İran’ı ziyaret edeceğini söylemişti.
İran devlet televizyonu, İran Atom Gücü Örgütü Lideri Behruz Kamalvandi’nin, Grossi’nin Pazartesi günü İran’da olacağı açıklamasına yer verdi.
Grossi’nin ziyareti, gelecek hafta yapılacak Memleketler arası Atom Gücü Dairesi’nin 35 üyeli idare heyeti toplantısının çabucak öncesine rastlayacak.
Tahran’la 12 Eylül’de birtakım nükleer faaliyetlerinin izlenmesinin uzatılması konusunda mutabakata varılmasının akabinde batılı güçler Eylül’de İran’ı eleştiren bir idare şurası kararı planını rafa kaldırmıştı.
Kamalvandi, Grossi’nin İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdulahyan ve İran Atom Gücü Örgütü Lideri ile biraraya geleceğini belirtti.
Kapsamlı Ortak Hareket Planı memleketler arası yaptırımların kaldırılması karşılığında İran’ın nükleer programında kısıtlamalar yapmasını öngörüyordu. Eski ABD Lideri Donald Trump’ın 2018’de ABD’yi muahededen çekmesiyle Tahran kısıtlamaların birçoğunu ihlal etmeye başlamıştı. Muahedeyi tekrar canlandırmak için yapılan görüşmeler bu yıl başlamış lakin İran’daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sertlik yanlısı hükümetin iktidara gelmesiyle askıya alınmıştı.
