BBC araştırmasına nazaran, sıcaklığın 50 santigrat derecenin üzerine çıktığı gün sayısı, son 40 yılda iki katına çıktı.
Eskisine nazaran daha çok bölgede görülen bu durum, insan sıhhatine daha evvel görülmemiş tesirlerde bulunuyor ve hayatı önemli halde etkileyebiliyor.
50°C üzerinde sıcaklığın görüldüğü gün sayısı, son 40 yılın her on yıllık kısmında de artış gösterdi.
1980 ile 2009 ortasında termometreler yılda 14 gün 50°C üzerini gösterirken, 2010-2019 yılları ortasında bu sıcaklıktaki gün sayısı 26’ya çıktı.
Tıpkı devirde, 45°C üzeri sıcaklıklar yılda ortalama iki hafta daha fazla görüldü.
Önde gelen iklim bilimcilerden Dr. Friederike Otto, “Bu artış büsbütün fosil yakıt kullanımıyla ilişkilendirilebilir” yorumunu yapıyor.
Click here to see the BBC interactive
Dünyada sıcaklıklar bir bütün olarak yükselirken, çok sıcaklar da daha sık ve ağır gözlemleniyor.
Yüksek sıcaklıklar beşerler ve tabiat için ölümcül sonuçlara neden olabiliyor. Yapılarda, yollarda ve güç sistemlerinde de önemli problemlere yol açabiliyor.
50°C sıcaklık, çoklukla Ortadoğu ve Körfez ülkelerinde gerçekleşiyor.
Bu yıl yaz aylarında görülen ve İtalya’da 48,8°C, Kanada’da 49,6°C üzere pahalara ulaşan rekor sıcaklıkların akabinde, bilim insanları fosil yakıt kullanımı durmadığı sürece 50°C’lerin her yerde görülebileceği ihtarını yapmıştı.
İklim araştırmacısı Dr. Sihan Li, “Hızla adım atmamız gerek. Karbon salımını ne kadar süratli kesersek, o kadar düzgün durumda olacağız” diyor.
Dr. Li, “Emisyon devam eder ve adım atmazsak, sadece bu çok sıcaklar daha sık ve tesirli yaşanmayacak, birebir vakitte bunun yaralarını sarmak da güçleşecek” yorumunu yapıyor.
BBC tahliline nazaran, son 10 yıldaki en yüksek sıcaklıklar, 1980-2009 aralığının ortalamasına nazaran 0,5°C arttı.
Lakin bu durum tüm dünyada eşit halde hissedilmedi: Doğu Avrupa, Güney Afrika ve Brezilya, en yüksek sıcaklıklarda 1°C civarında artış görürken, Kuzey Kutup bölgesinde ve Ortadoğu’da 2°C üzerinde artışlar kaydedildi.
Bilim insanları Kasım ayında Glasgow’da gerçekleşecek BM İklim Değişikliği Taraflar Konferansı’nda (COP26) dünya başkanlarının acil adım atması davetini lisana getiriyor. COP26’da hükümetler karbon salımının azaltılması için atılacak adımları tartışacak ve bağlayıcı bir yol haritası belirleyecek.
Çok sıcakların tesirleri
BBC tahlilinin yardımıyla hazırlanan ve “50 derecede yaşam” ismini taşıyan belgesel serisinde, çok sıcakların tüm dünyada ömrü nasıl etkilediği incelenecek.
50°C altında olsa bile yüksek sıcaklık ve nem, hayati sıhhat tehlikesine neden olabiliyor.
Rutgers Üniversitesi çalışmasına nazaran, global ısınmanın mevcut seyri devam ederse, 2100 yılı prestijiyle 1,2 milyar insan çok sıcak hava şartlarıyla karşı karşıya kalabilir. Bu sayı, bugün birebir tesirlere maruz kalan insan sayısının dört katına çıkması demek.
Çok sıcak havanın tesiriyle kuraklık ve yangınlar sıklaşırken, beşerler etraflarındaki tabiat şartlarının değişmesinin de ceremesini çekiyor.
Iraklı çiftçi Kazım Al Kaabi, Irak’ın iç bölgelerinde bulunan köyünde buğday yetiştiriyor.
Köy, neredeyse her yıl çok sıcaklarla karşı karşıya.
Etrafında arazi bir vakitler kendisini ve komşularını geçindirebilecek kadar bereketliydi. Fakat vakit içinde kuraklık baş gösterdi ve arazi çoraklaştı.
Iraklı çiftçi, “Bu arazi yemyeşildi, hepsi kayboldu gitti. Artık buralar çöl oldu” diyor.
Köyündeki neredeyse herkes öteki vilayetlerde iş bulmak için göç etmiş:
“Kardeşimi, dostlarımı ve komşularımı kaybettim. Benimle her şeyi, kahkahamı bile paylaşıyorlardı. Artık benimle bir şey paylaşan yok, şu boş toprakla birbirimize bakıyoruz.”
- COP26 İklim Konferansı: Glasgow’da yapılacak tepeden neler beklenmeli?
- BM İklim Raporu’ndan öğrendiğimiz 5 kıymetli mevzu
- BM’ye nazaran Madagaskar dünyada iklim krizinin kıtlığa neden olduğu birinci ülke olmak üzere
- UNICEF: 1 milyar çocuk iklim değişikliğinin ağır sonuçlarına maruz kalacak
- BM İklim Raporu sonrası 50’ye yakın ülke korkulu: ‘Harekete geçilmezse yeryüzünden silinebiliriz’
BBCMetot
“Yaşadığım yerde de sıcaklık 50 derece üzerine çıktı, neden grafikte gösterilmemiş?”
Sıcaklığın rekor kıymetlere ulaştığı bölgelere ilişkin bilgiler ekseriyetle tek bir meteoroloji istasyonundan geliyor. Fakat araştırmamızdaki datalar, tek bir istasyonun ölçtüğü bölgelerden daha geniş alanlara ilişkin.
Örneğin, California’nın güneyindeki Death Valley, dünyanın en sıcak noktalarından birisi. Buradaki sıcaklıklar yaz aylarında sık sık 50 derece üzerine çıkabiliyor.
Fakat daha geniş alanlardaki en yüksek sıcaklıklar için bir ortalama alırken, farklı kaynaklar bir ortada kullanılıyor ve ortalama bedel 50 derecenin altında çıkabiliyor.
Bilginin kaynağı ne?
BBC, en yüksek sıcaklık kıymetlerini Copernicus İklim Değişikliği Servisi’nin ürettiği ERA5 datalarından alıyor. Global iklim trendlerine ait çalışmalarda çoklukla bu bilgi seti kullanılıyor.
ERA5, istasyon ve uydulardan gelen farklı kaynaklardaki hava müşahedelerini, çağdaş hava varsayımı modelleriyle birleştirir.
Bu süreç, dünyanın birçok yerinde yetersiz istasyon kayıtlarından oluşan boşlukları tamamlar ve iklim değişikliğini daha güzel anlamamıza yardımcı olur.
Hangi tahlilleri yaptık?
1980 ve 2020 ortasındaki her günün azamî sıcaklık bedellerini kullanarak, 50 santigrat derecenin üzerine hangi sıklıkta çıkıldığını belirledik.
Vakit içerisindeki eğilimi belirlemek için, 50 derece üzerini gören pozisyonları ve gün sayılarını hesapladık.
Azamî sıcaklıklardaki değişime de baktık. Kara ve deniz üzerindeki hava sıcaklığındaki azamî kıymetlerin, 2010-2019 ortasında, evvelki 30 yıla nazaran nasıl değiştiğinden yararlandık.
‘Konum’ ile ne kastediyoruz?
Her bir pozisyon, dünya üzerindeki 25 kilometrekarelik muhakkak bir alanı temsil ediyor.
İklim dataları, çoklukla geniş bir alanı meydana getiren bölünmüş kareler ile gösterilir.
Kullandığımız data setinde, ızgara aralıkları 0,25 derece boylam ve 0,25 derece enlem olarak belirlendi.
Katkıda bulunanlar
Hazırladığımız araştırmanın tekniği, Oxford Üniversitesi Coğrafya ve Etraf Kısmı’ndan Dr. Sihan Li ve Berkeley Earth ve Breakthrough Enstitüsü’nden Dr. Zeke Hausfather’ın katkılarıyla geliştirildi. Avrupa Orta Vadeli Hava Varsayımları Merkezi (ECMWF) çalışmanın incelemesini yaptı.
Reading Üniversitesi’nden Prof. Ed Hawkins’e ve Meteoroloji Ofisi’nden Prof. Richard Betts ile Dr. John Caesar’a özel teşekkürler.
Bilgi tahlili ve gazeteciliği, Nassos Stylianou ve Becky Dale’in imzasını taşıyor. Tasarım, Prina Shah, Sana Jasemi ve Joy Roxas’a ilişkin. Geliştirme, Catriona Morrison, Becky Rush ve Scott Jarvis, data mühendisliği Alison Benjamin, hadise çalışması ise Namak Khoshnaw ve Stephanie Stafford’a ilişkin. Dr. Otto ile mülakat, Monica Garnsey’e ilişkin.
İklim şeritleri görseli Prof. Ed Hawkins ve Reading Üniversitesi müsaadesiyle kullanıldı.