Karbondioksidin (CO2) birden fazla, yalnızca üç dört ülke, Çin, ABD, Hindistan, Rusya ve Avrupa Birliği tarafından üretiliyor.
Paris’te, 2015’te tüm bu ülkeler global sıcaklıklardaki tehlikeli artışı frenlemek için emisyonlarını azaltma konusunda uzlaştı. Pekala o günden bu yana hangi adımlar atıldı?
Çin: Dünyanın en fazla karbon salımı yapan ülkesi
- Karbon emisyonlarının 2030’da tepe yapacağını söylüyor
- 2030 prestijıyla gücün yüzde 25’ini fosil olmayan yakıtlardan elde etmeyi amaçlıyor
- 2060’ta karbon nötr olmayı vaat ediyor
Çin, dünyanın en büyük CO2 üreticisi ve global emisyonların dörtte birinden sorumlu.
Karbon emisyonları hala artıyor. Büyük ölçüde kömüre bağımlılıktan kaynaklı.
Çin karbon nötr olma maksadına karbon salımını azaltarak mı ulaşacağını, yoksa misal ölçüdeki CO2’yi dengelemek için öteki yollar mı bulacağını net bir halde açıklamadı.
Devlet Lideri Şi, geçen ay ülke dışındaki yeni kömür güçlü projelere fon sağlamayı durduracaklarını açıkladı.
Pekin 2026’dan itibaren kömür kullanımında kısıtlamaya gideceğini taahhüt etse de, Çin’deki kömür madenlerine, artan güç talebini karşılayabilmek için üretimi artırma talimatı verildi.
Çin, yenilebilir güç alanında ilerleme kaydetti. Şu anda global seviyede güneş gücü üretiminin üçte birini elde ediyor ve dünyanın en büyük rüzgar gücü üreticisi.
Lakin Milletlerarası Güç Ajansı’na nazaran, ülkenin 2060’ta iklim maksatlarına ulaşabilmesi için kömür talebini yüzde 80’den fazla azaltması gerekiyor.
ABD: Kişi başına en yüksek karbon salımı
- CO2 salımını 2030 prestijıyla 2005’teki düzeylere kıyasla en az yüzde 50 azaltacak
- 2030’da yeni araçların yarısının elektrikli olmasını istiyor
- 2050’de karbon nötr olmayı vaat ediyor
Yenilenebilir güç kaynakları artışta olsa da, ABD’nin gücünün yüzde 80’inden fazlası fosil yakıtlardan geliyor.
Lider Joe Biden’ın etraf planı, yeşil güç kullanımını genişletmeyi amaçlıyor. Fosil yakıtları terk edip, pak yakıtlara geçen güç şirketlerine toplam 150 milyar dolarlık bir ödül fonu oluşturuldu.
Lakin planlar, kömür ve petrol sanayilerine mümkün tesirlerinden ötürü birtakım Kongre üyelerinin muhalefetiyle karşı karşıya.
CO2 salımları, son 10 yılda düştü. Lakin Climate Action Tracker, ABD’nin siyasetleri ve attığı adımların “yetersiz” olduğunu ve Paris Mutabakatı’nda öngörülen 1,5 derecelik sıcaklık artışı maksadına ulaşılması için “önemli ölçüde düzgünleşme gerektiğini” söylüyor.
Avrupa Birliği: Emisyonlar azalıyor
- 2030’da, 1990’daki düzeylere kıyasla yüzde 5’lik azalma kelamü veriyor
- 2030’da yenilenebilir güç düzeyini yüzde 40’a çıkarmayı hedefliyor
- 2050’de karbon nötr olmayı amaçlıyor
AB’deki en önemli CO2 yayıcıları Almanya, İtalya ve Polonya.
Genel manada ortak bir emisyon gayesi olsa da, AB ülkelerinin farklı mali ve teknik kapasiteleri var.
Lakin AB, 2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda (Cop26) tek bir hükmî kişilik olarak müzakere ettiğinden tüm üye ülkeler birliğin maksatlarına nasıl ulaşılacağı konusunda uzlaşmak zorunda.
Climate Action Tracker, AB’nin siyaset ve attığı adımların, global sıcaklık artışını 2 derecenin altında tutmak ismine “neredeyse yeterli” olduğunu söylüyor ve emisyonların 2018’den bu yana düştüğüne dikkat çekiyor.
Hindistan: Kömüre bağımlı
- ‘Emisyon yoğunluğunda’ 2030 itibariyle yüzde 33-35’lik azalma amaçlıyor
- 2030’da elektriğin yüzde 40’ını fosil olmayan yakıtlardan elde etmeyi vaat ediyor
- Net sıfır karbon emisyonu için bir tarih belirlemedi
Hindistan’ın yıllık CO2 emisyonları son 20 yılda keskin bir halde yükseldi. Lakin birinci beşteki ülkeler ortasında kişi başına en az emisyon üreten ülke.
Hindistan, vakit içinde global ısınmaya daha çok neden olan daha güçlü ve endüstrileşmiş ülkelerin yükü omuzlaması gerektiğini belirtiyor.
Ayrıyeten “emisyon yoğunluğu” isimli bir amaçları var. Ekonomik büyüme ünitesi başına CO2. Bunun öbür ülkelerle kıyas için daha adil bir prosedür olduğunu söylüyorlar.
Hindistan, rüzgar, güneş ve hidroelektrik üzere fosil olmayan yakıtlardan güç üretiminde büyük artış kelamı verdi. 2019’da bu düzey yüzde 23’e ulaştı.
Lakin şu anda, ülkedeki elektriğin yüzde 70 kadarı termik santrallerde üretiliyor.
Climate Action Tracker, ülkenin kömürden güç üretimini 2040’tan evvel kademeli olarak terk etmesi ve fosil olmayan yakıtlardan üretilen güç maksadının artırılması gerektiğini söylüyor.
Rusya: İtici gücü petrol ve doğalgaz olan iktisat
- 2030 prestijıyla emisyon düzeyini 1990’lardaki seviyelere kıyasla yüzde 30 azaltacak
- 2060’ta karbon nötr olmayı hedefliyor
1991’de Sovyetler Birliği’nin çökmesinden sonra, Rus iktisadı ve karbon emisyonları daraldı.
Lakin Rusya karbon emilimi için hala geniş ormanlarına ve bataklıklarına bağımlı.
Rüzgar, güneş, hidroelektrik ve öteki fosil olmayan yakıtlar, toplam güç üretiminin küçük bir kısmını, fosil yakıtlarsa Gayrisafi Yurtiçi Hasıla’nın yüzde 20’sinden fazlasını oluşturuyor.
Climate Action Tracker, ülkenin siyasetleri ve attığı adımların, global ısınmayı 1,5 derecenin altında tutmak ismine “çok yetersiz” olduğunu söylüyor.
Haber ve araştırma Jake Horton, Shruti Menon, Daniele Palumbo ve Kai Wang
