On ülkeden yaklaşık 10 bin kişinin iştirakiyle yapılan global bir ankete nazaran gençler iklim değişikliğinden büyük tasa duyuyor.
Ankete katılanlar 16-25 yaş aralığında. İştirakçilerin yüzde 60’a yakını, iklim değişikliğiyle ilgili “çok yahut çok kaygılı” olduklarını söyledi.
İştirakçilerin dörtte üçü de “geleceğin ürkütücü olduğu” görüşünde. Yarısından fazlası da (yüzde 56) “insanlığın sonunun geleceğine” inanıyor.
Dünya önderleri 1995’ten bu yana global iklim tepeleri için bir ortaya geliyor. Bu tepelere “Taraflar konferansı” (COP) deniyor.
Kasım’da Glasgow’da da COP’un 26’ncısı düzenlenecek.
BBC, dünya genelinde 1995’ten sonra doğan 5 bayanla iklimle ilgili telaşlarını konuştu. Hepsinin ortak bir noktası var: Geleceklerine dair önemli korku duyuyorlar.
Ameera Latheef 23 – Male, Maldivler
Kuzey adası Male’de büyüdüm. Konuttan dışarı adımımı atar atmaz plajı, denizi görebiliyorum.
Ne vakit keyifli, üzgün, öfkeli yahut kutlama havamda olsam plaja giderim. Deniz benim terapistim. Beni daima rahatlatmış, memnun etmiştir.
Ameera Latheef, çocukluğunun geçtiği plajın artık sular altında kaldığını anlatıyor.Cuma günleri aile burada plajda toplanır, bir gelenek üzeredir. Her yaştan insan görebilirsiniz.
16 yaşımdayken bana kanser teşhisi kondu ve tedavi için Hindistan’a taşınmak zorunda kaldım. Orada 32 ay geçirdikten sonra adama geri döndüm.
Her vakit gidip oturduğum, büyükannemin kıssalarını dinlediğim plaja gitmek istedim lakin plaj diye bir şey kalmamıştı. Arkadaşlarımla oynadığım o yer, sular altında kalmıştı. Deniz kenarındaki palmiye ağacı gitmişti.
Çok müthişti. Çok üzgündüm. Güya kimliğimin bir kesimini sular alıp götürmüştü. Burada artık mercan beyazlaması da sık görülüyor. Global ısınma nedeniyle mercan resifleri ölüyor.
İklim değişikliğinin tesiriyle çaba edecek donanıma sahip değiliz. Bazen insanların aşınmayı engellemek için kıyı şeridine yeterli kaya kesimleri, taşlar koyduklarını görüyorum.
Şayet deniz düzeyi bu türlü yükselmeye devam ederse, 2100’e kadar Maldivlerin yüzde 80’i büsbütün sular altında kalacak.
Bu bizim için bir felaket senaryosu. Ülkenin bütün nüfusunun bir gün meskenlerini terk etmek zorunda kalacaklarını düşünmek çok acı.
Maldivler ve başka ada ülkeleri iklim değişikliğinin en çok etkileyeceği yerler.
Fakat ziyan bununla sonlu değil. Er ya da geç, gelişmiş ülkeler de etkilenecek.
Üniversitede, etraf idaresi okumaya başladım.
G-20 ülkelerinin iklim değişikliğiyle çabada büyük sorumlulukları olduğuna inanıyorum. Gereğince konuştuk, artık harekete geçme vakti.
Fithriyyah Iskandar, 24 – Batı Borneo, Endonezya
Pontianak’ta büyüdüm, ekvator üstünde bir kent.
Global ısınma hayatı çok zorlaştırıyor.
Hava giderek daha sıcak oluyor ve hava durumunu öngörmek giderek zorlaşıyor. Üç gün boyunca çok kuru ve sıcak olabiliyor, sonra bir anda çok yağmur yağıyor.
Fithriyyah Iskandar, genç bir hekim. Hastalarının birçoklarında teneffüs yolu enfeksiyonları var. Yangında alevler süratle yayılıyor, söndürmek zorlaşıyor. Toprağın altını bile yakıyor.
Bir termoplastik polimer reçine olan ‘Pete’ (Polietilen tereftalat) bir karbon deposu. Alev aldığında atmosfere karbon gazları salınıyor.
Palmiye yağı için ormanların harap edilmesi üzere insan faaliyetleri durumu daha da berbatlaştırıyor.
2015’te çok büyük orman yangınları oldu. Duman, Güney Asya’ya kadar ulaştı.
2019’ta uçakla kentime dönüyordum. Uçak, görüş netliği çok düşük olduğu için tarafını değiştirmek zorunda kaldı.
Genelde, dumanlı sis sorunu Mart ayı başında başlar, her yıl üç ay devam eder.
Üniversite eğitimimi tıp alanında yaptım artık de staj yapıyorum. Tedavi ettiğim hastalarımın birçoklarında teneffüs yolu enfeksiyonu var.
Hava kalitesini sistemli olarak denetim ediyoruz. Kötüleştiğinde insanların boğazlarında ağrı başlıyor, ateşleri çıkıyor, öksürmeye başlıyorlar ve teneffüs meseleleri yaşıyorlar.
Sokaklara çıktığımızda maske takmak zorunda kalıyoruz.
Beşerler her yıl yaşanan bu problemle gayret etmek zorunda. Ben büyükannemle yaşıyorum. Ailemin sıhhatinden önemli telaş duyuyorum.
Bir tabip olarak, hava kalitesinin giderek kötüleştiğini biliyorum, çok daha fazla kişi hastalanıp ölecek.
Sokoita Sirom Ngoitoi, 20 – Arusha, Tanzanya
Ben Maasai topluluğundanım. Afrika’da bir etnik topluluk. Yarı göçebe bir hayatımız var. Sürüleri güdüyor, keçilere, koyunlara çobanlık yapıyoruz.
Sokoita kültürlerinin iklim değişikliği nedeniyle yok olma tehlikesi altında olduğunu söylüyor.Maasailerin fevkalâde bir kültürü var, geleneklerimize paha veriyoruz.
Lakin insanlarımız ve hayvanlarımız yeni hastalıklara yakalanıyorlar.
Ben çocukken sütü direkt inekten içerdik, kaynatmazdık. Çok yaygın bir şeydi bu.
Artık ise çocuklarımız kaynatılmamış süt içtiklerinde hastalanıyorlar.
Besin üretimi de azaldı.
Hava giderek daha sıcak oluyor. Yağmurlar öngörülemiyor, orta ara vakitsiz yağıyor.
Maasai bayanları ailelerine, hayvanlarına su getirebilmek için çok uzun aralıklar kat etmek zorunda kalıyor.
Rüzgar yaşadığımız yerlere çok toz getiriyor. Kuraklık, birtakım Maasai aileleri daha düzgün otlak alanlar ve suya erişim için yer değiştirmek zorunda kaldı.
Gelecek bana çok umutsuz görünüyor. Gelecek on yıllar boyunca her şeyin daha da kötüleşeceğinden korkuyorum.
İklim değişikliği bizi hayat biçimlerimizi değiştirmeye zorluyor. Yağmurların azalması, açlığın artması demek. Kimliğimiz, hayatımız tehlikede.
Kentlere taşınmak bizim topluluğumuz için çok yıkıcı olur. Birçok farklı kabilede olduğu üzere Maasai kızları da seks işçiliğine zorlanacak ya da kentlerde hizmetçi olacak. Genç erkekler uyuşturucuya yönelecek.
Bu kadar karamsar bir senaryoyu düşünmek çok ürkütücü, müziklerimiz ve danslarımız ölüyor, yeni jenerasyonlar Maa lisanını bile konuşamayacak.
Şimdilik iklim değişikliği farkındalığı benim topluluğumda çok güçlü değil, bunun sonuçlarının felaket olacağını sadece küçük bir küme öngörebiliyor.
Birtakım sivil toplum kuruluşları farkındalık yaratmaya çalışıyor ve global ısınmaya karşı stratejiler konusunda eğitim veriyor.
İnsanlara çok fazla hayvan sahiplenmemeleri tavsiyesi yapılıyor zira kuraklık geldiğinde hepsi ölebilir. Aileler, yönetimi kolay az sayıda inek sahibi olmaya teşvik ediliyor.
Ormansızlaştırmaktan da kaçınmaları ikazları yapılıyor.
Benim topluluğum güneş gücü kullanıyor. Ben de ağaçlar ekiyor, başkalarını de birebirini yapmaya teşvik etmeye çalışıyorum.
Lakin global manada, madencilik, tarım, ormansızlaştırma ve atık idaresi üzere mevzularda geniş çaplı yeni kurallara gereksinimimiz var.
Sabrina Oliveira, 19 – Pesqueira, Brezilya
Çocukluğum Brezilya’nın kuzeyinde kırsal bir kent olan Pesqueira yakınlarında geçti.
Artık de üniversitesinde biyoloji eğitimi aldığım Paraiba eyaleti yakınlarındaki Areia kentinde yaşıyorum.
Kuraklık nedeniyle burada bitki örtüsü de kuruyor. Ağaçlar yok oluyor, kuşlar küçülüyor, inekler zayıflıyor.
Sabrina kuş nüfusunda düşüş yaşandığını gözlemledi.Su rezervlerimizin dolması gereken ay Ekim. Lakin yakın vakitte gereğince yağış olmadı. Kentimiz suyu az ölçüde kullanmak zorunda kaldı.
Burada halkın birden fazla tarımla, süt ve peynir satışıyla geçiniyor. Genelde beş ila yirmi ortası inekleri oluyor. Şimdilerde birtakım aileler ineklerini yemek bulabilirler mi diye rastgele çalılıklara salıyor.
Tedarikçi tankerlerden 250 real (45 dolar) ödeyerek su alan çiftçiler olduğunu gördüm.
Geleceğimize ait çok büyük tasa var. Bunu ben de etrafımdakiler de hissediyor. Gelecekte hiç su kalacak mı merak ediyoruz.
Tabiatımız için endişeleniyoruz.
Çiftçilerin tarımı daha sürdürebilir hale getirmelerine yardımcı olmak için teknolojik tahliller bulan bir kuruluşta istekli çalışıyorum.
Kimileri yeni teknolojileri benimsiyor ancak hala toprağı işlemek için ormanlık alanları kesip yakmaya devam edenler de var.
Doğrusu ben ümidimi kaybediyorum, zira etraf bilgileri güzele işaret etmiyor.
Orman yangınlarının arttığını görmek telaş verici.
Su kullanımının denetim edilmesinde, geri dönüşümde ve kırmızı et tüketiminde üstümüze düşeni yapmalıyız.
Fakat daha global bakıldığında, bu durumun asıl suçluları büyük şirketler. Hükümet, büyük şirketlerin çıkarlarına öncelik veriyor, sorunun köküne inmeliyiz.
Opeyemi Kazeem-Jimoh, 26 – Nijerya
1995’te Lagos’ta doğdum. O tarih, COP iklim tepesinin birinci kere Berlin’de düzenlendiği yıldı.
Dünya başkanlarının hala konuşuyor olmasına sinirleniyorum.
Lagos’ta seller meskenlere yatırım yapmayı da zorlaştırıyor.Nijerya ve Afrika’nın büyük çoğunluğu iklim değişikliğinin nedenlerine katkı yapan ülkelerden değil. Fakat evet, maalesef neden olduğu sonuçları da en makûs bizler yaşıyoruz.
Global olarak toplu bir hareket planına gereksinimimiz var. Lakin herkesin yerelde bu plana uyması, planı kendisine nazaran uyarlaması gerekiyor.
Ben çocukken, bir teyzem seller nedeniyle konutunu kaybetti. O devir kimi arkadaşlarımın konutları de sellerde yıkıldı.
Hava durumu da değişti. Artık yağmur mevsimi her yıl yaşandığı vaktin dışında yaşanıyor.
Yağmur mevsimi geldiğinde de yağışlar çok daha ağır oluyor, seller yaşanıyor.
Bu çeşit olaylar evvelce daha ender olurdu, tahminen on yılda bir. Lakin artık seller çok daha sık görülüyor.
Mezun olduktan sonra iklim değişikliğiyle gayret eden birtakım sivil toplum kuruluşlarında istekli misyonlar aldım, bilhassa sel haritaları çıkaran kuruluşlarda.
Lagos çok düz bir yer, burada sele karşı korunaklı yerler çok az.
Bir konut satın aldığınızı düşünün. Uzun vadeli bir karar ve çok para yatırıyorsunuz, mesken almak ayrıyeten giderek zorlaşıyor.
Gelecek on ya da yirmi yılda sular altında kalabileceğini bilerek nasıl o kadar para yatırabilirsiniz ki?
Kentin bugünkü uydu imajlarıyla on yıl evvelki uydu manzaralarını karşılaştırdım.
Meskûn alanlar ile deniz ortasındaki yerlerin nasıl daraldığını gösteriyor. Deniz suyu her geçen gün daha çok yaklaşıyor.
On yıl içinde burada nasıl yaşayacağız bilmiyorum.
Kentin dışında çiftçiler de artık eskisi üzere çıkar sağlayamıyor. Gelecekte gereğince yiyecek besin bulamayacağımızdan korkuyorum.
Bu yıkıma son vermek için daha fazla farkındalığa ve hükümetlerden de daha fazla katkıya gereksinimimiz var.
(Pablo Uchoa bu habere katkıda bulundu.)
BBC- İklim krizi evrakı
- İklim krizi: Beş temel soru, beş kolay yanıt
- COP26 İklim Konferansı: Glasgow’da yapılacak tepeden neler beklenmeli?
- İklim sözlüğü: 15 kavramda meseleler ve tahliller
BBC