İngiltere basınının manşetlerinde bugün öne çıkan gündem unsurları, İngiltere Dışişleri Bakanı Dominic Raab’a yönelik istifa davetleri ile İngiltere ve ABD ortasındaki bağlarda Afganistan nedeniyle oluşan “çatlak” oldu.
“Raab Afganistan’ın düşüşü sırasında telefonlara karşılık vermeyi reddetti” başlığını kullanan Guardian gazetesi haberine, “Dominic Raab, Afganistan’ın çöküşü sırasında bir haftadan fazla bir müddet tatildeyken fiilen ortadan kaybolduğu ve neredeyse tüm vazifeleri altında çalışanlara devrettiği savlarının akabinde, kendi partisinin kimi milletvekilleri de dahil olmak üzere artan bir istifa baskısıyla karşı karşıya” kelamlarıyla başlıyor.
Gazete, Raab’ın Yunanistan’ın Girit adasındayken eski İngiliz askeri tercümanlarının tahliyesine yardımcı olmak için bir telefon görüşmesini öbür bir bakandan yapmasını istediği savını Dışişleri Bakanlığı’nın yalanlamadığını yazdı.
Ana muhalafetteki Personel Partisi, Liberal Demokrat Parti ve İskoç Ulusal Partisi Başbakan Boris Johnson’dan, Raab’ı kendisi istifa etmezse vazifeden almasını istedi.
Raab’ın partisi Muhafazakar Parti’den kimi milletvekillerinin de kapalı kapılar akabinde birebir fikirde olduklarını lisana getirdiğini yazan Guardian, bir milletvekilinin gazeteye Raab’ın durumunun artık “savunulamaz” olduğunu söylediği bilgisi yer aldı.
Haber şöyle devam etti:
“Raab süratle, 20 yıllık askeri müdahaleden ve 457 İngilizin vefatından sonra Taliban karşısında aşağılayıcı halde geri çekilmeye karşı daha geniş bir siyasi öfkenin odak noktası oldu.”
Gazete, bir hükümet kaynağının Daily Mail’in haberini doğruladığını da yazdı.
Habere nazaran Raab, Girit’te bir haftadır tatildeyken, Cuma günü Dışişleri Bakanlığı yetkilileri ona Afgan mevkidaşı Hanif Atmar ile telefonda konuşmasını ve İngiliz ordusuyla çalışmış olan tercümanların tahliyesi konusunda yardım talep etmesini tavsiye etti.
Onlara, Raab’ın müsait olmadığı ve onun yerine daha alt kademedeki bir devlet bakanı olan Zac Goldsmith’in telefonu açması gerektiği söylendi. Goldsmith, Atmar’ın direkt dengi olmadığı için görüşmede bir günlük gecikme yaşandı. Gazete daha sonra aramanın hiç yapılmadığını bildirdi.
Guardian’ın kaynağı gazeteye, Raab’ın bir haftadan fazla “herhangi bir bahiste kendisiyle temas kurulmasını istemediğini” ve bunun yerine “her şeyin Goldsmith’e gitmesi gerektiğini söylediğini” aktardı.
Gazeteye konuşan diğer bir diplomatik kaynak ayrıyeten, Kabil’in düşmesine kadar geçen haftalarda Raab’ın gereğince dayanak olmamasından dolayı hayal kırıklığı yaşandığını söyledi.
Raab’ın hafta sonundan evvel Pakistan yahut Özbekistan üzere bölgedeki İngiliz büyükelçilerden rastgele biriyle yahut Londra’daki bölgesel büyükelçilerle konuşmadığını söylediler ve şu yorumu yaptılar:
“Bunu yapmak için bir gruba gereksiniminiz yok. Yalnızca ‘Nasılsın? Birkaç hafta sıkıntı olacak, nasıl yardımcı olabilirim?” diyecek düzgün bir insan olmanız kâfi.”
Gazete, iktidardaki Muhafazakar Parti’den bir milletvekilinin Raab’ın konumunun savunulamaz olduğunu ve “ülkeye dönmemenin en büyük yanılgısı olduğunu” söylediğini, Raab’ın İngiltere’ye yalnızca Pazartesi sabahı erken saatlerde geldiğinin bildirildiğini yazdı.
Guardian, Başbakanlığın ise Başbakan Johnson’ın Raab’a hala itimat duyduğunu teyit ettiğini fakat öteki yorum yapmadığını bildirdi.
- İngiltere Dışişleri Bakanı Raab’ın istifası isteniyor: ‘Taliban Kabil’e ilerlerken tatilini sürdürdü, Afgan mevkidaşını aramadı’
- BM’ye sunulan istihbarat raporu: ‘Taliban, Afganistan’da insan avına başladı’
- Eski NATO Genel Sekreteri Scheffer: Biden Afganistan’da sorumluluktan kaçtı, ittifak tarihinin en makus devrini yaşıyor
Times gazetesi ise Afganistan’daki kaotik tahliyeyi denetlemekten sorumlu kısımların başında olan, İngiltere’nin en kıdemli üç yetkilisinin tatilde olduğunu yazdı.
Haberde, “Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı daimi sekreterleri Philip Barton, Matthew Rycroft ve David Williams izinli” denildi.
Raab’ın tatilinden dönmemesiyle ilgili tartışmaların ağırlaştığını belirten Times, Raab’ın istifa etmeyeceğini açıkladığını ve Dışişleri Bakanlığı’nın Afgan dışişleri bakanıyla yapılması planlanan görüşme ile ilgili “Afgan hükümeti çökmeden evvel bir telefon görüşmesi yapmanın mümkün olmadığını” söylediğini yazdı.
Gazete, Personel Partisi’nin hükümetteki en üst seviye karar alıcılarını “plajda kalmakla” suçladığını da belirtti.
Gazete hükümet kaynaklarının ayrıyeten, Dışişleri Bakanlığı’nın cevabı daha süratli olsaydı, şimdiye kadar yüzlerce İngiliz ve Afgan’ın tahliye edilebileceğini tez ettiklerini yazdı. Habere nazaran birkaç gün boyunca Kabil Havaalanı’nda çalışan Dışişleri Bakanlığı’ndan tek diplomat yahut yetkili İngiltere’nin Kabil Büyükelçisi Laurie Bristow’du.
Financial Times ve Daily Telegraph gazeteleri, İngiltere ve ABD ortasındaki ilgilerde, Taliban’ın Kabil’e girmesiyle başlayan süreç nedeniyle tansiyon oluştuğuna dikkat çekti.
- İngiltere’de Johnson ve Biden’a sert reaksiyon: ‘İstihbaratımız bu kadar mı zayıftı?’
- İngiliz basını, İngiltere’nin 20 bin Afgan sığınmacıyı kabul etme kararını nasıl yorumladı?
Daily Telegraph, “Joe Biden İngiltere ve NATO müttefiklerine ABD çekilse bile Afganistan’da ‘kalma seçenekleri olduğunu’ söyleyerek karşılık verdi” derken, Financial Times, “Biden’ın çıkış kararı, liderin vazifeye başlamasından bu yana İngiltere ile birinci kıymetli çatlağı ortaya koyuyor” tabirlerini kullandı.
İngiltere’nin, Lider Joe Biden’ın bu ayın sonuna kadar 2.500 ABD askerini geri çekme kararına katılmadığını hem kamuoyu önünde hem de özel olarak açıkça belirttiğini yazan Financial Times gazetesi, Genelkurmay Lideri General Nick Carter’ın da, Biden’ın Nisan ayındaki açıklamasından yalnızca iki gün sonra “Bunu ummuyorduk” dediğini yazdı.
Haberde, “Bölünme, Biden’ın geçen yıl vazifeye başlamasından bu yana İngiltere-ABD münasebetlerinde birinci büyük ölçekli uyuşmazlığı ortaya çıkardı. Trump idaresindeki belirsizliklerin akabinde seçilmesi hükümette ve başbakanlık ofisinde rahatlama yarattı. NATO’da, iklim değişikliği ve salgın konusunda Başbakan Boris Johnson bir müttefik bulduğunu hissetti” denildi.
Ama Biden’ın Pazartesi günü televizyonda yayımlanan, ABD birliklerini Afganistan’dan çekme kararının ardında durduğu konuşmasının hükümette birçok kişiyi “şoke ettiğini” yazan Financial Times, üst seviye bir İngiliz dış siyaset yetkilisinin, “inatçı sert tonunu” ve “insani bir felaket karşısındaki tevazu eksikliğini” eleştirdiğini kaydetti.
Gazeteye konuşan üst seviye bir Muhafazakar Partili, Biden’ın konuşmasını “tamamen olağanüstü” olarak nitelendirdi ve konuşmanın “Önce Amerika değil, yalnız Amerika” manasına geldiğini söyledi.