Pakistan’ın nükleer silah programının kurucusu olarak bilinen, daha sonra İran, Kuzey Kore ve Libya’ya teknolojisi kaçırmakla suçlanan Dr. Abdul Kadir Han, 85 yaşında hayatını kaybetti.
85 yaşında hayatını kaybeden Dr. Abdul Kadir Han, “Pakistan’ın nükleer silah teknolojisinin babası” olarak anılıyordu. Han, 1 Nisan 1936’da İngiliz Hindistanı’nın Bhopal kentinde doğdu. Hindistan ile Pakistan’ın 1947’de bağımsızlıklarını kazanmasının akabinde ailesi ile 1952’de Pakistan’a göç etti.
Karaçi Üniversitesi Metalürji Kısmından 1960’ta mezun olan Han, bu tarihten sonra yüksek eğitimine Batı Almanya ve Hollanda’da devam etti. Han, 1972’de Belçika’daki Katolik Üniversitesinden Metalürji Mühendisliği kolunda doktora derecesini elde etti.
URENCO’da işe girmesi dönüm noktası oldu
Uranyum zenginleştirmeyi araştırmak ve geliştirmek üzere İngiltere, Almanya ve Hollanda iştirakinde oluşturulan URENCO nükleer konsorsiyumunda 1972’de çalışmaya başlayan Han, burada elde ettiği başarılı çalışmalarla tesisin en değerli alanlarına ve zımnî evraklarına erişim müsaadesine sahip oldu.
Han, 1974’te Hindistan’ın nükleer denemesini gerçekleştirmesinin akabinde periyodun Pakistan Başbakanı Zülfikar Ali Butto’ya Pakistan’ın nükleer silah programı çalışmalarına katılmayı teklif etti.
Bir mühlet sonra bu teklifin kabul edilmesinin akabinde ülkesine dönen Han, 1976’da Pakistan Atom Gücü Komitesinin (PAEC) üyesi oldu. Birebir yıl Han, “Han Araştırma Laboratuvarı”nı kurdu.
Pakistan 1998’de nükleer denemesini gerçekleştirdi
Bu tarihten sonra Han, çalışmalarını Pakistan’da yürüttü. Hindistan’ın 1998’de ikinci nükleer denemesinin akabinde Pakistan da birinci nükleer testini yaptı.
Han, Yeni Delhi ile İslamabad ortasındaki nükleer silah rekabetinde Pakistan’ın bu husustaki kilit isimlerinden oldu.
Nükleer teknolojiyi “çalmakla” suçlandı
Han, Hollanda’dan ülkesine dönmesinin akabinde 1979’da “uranyum zenginleştirme teknolojisini çalmakla” suçlandı.
Pakistan’ın URENCO’ya ilişkin nükleer teknoloji bilgilerine Han aracılığıyla erişim sağladığı savıyla Hollanda hükümeti, Han hakkında soruşturma başlattı. 1985’te mahallî bir Hollanda mahkemesi Han’ı gıyabında 4 yıl mahpus cezasına çarptırdı. Bu kararı temyize götüren Han, bir mühlet sonra bu suçlamadan aklandı.
İran, Kuzey Kore ve Libya’ya nükleer bilgi sızdırma savları
Han, 1990’larda ABD tarafından nükleer savaş başlığı taşıyabilen füzeler karşılığında Kuzey Kore’ye son derece hassas nükleer teknoloji satmakla suçlandı. Han’ın daha sonra emsal formda İran ve Libya’ya da nükleer sır sattığı sav edildi.
Eski Pakistan Cumhurbaşkanı ve Başbakanı Pervez Müşerref idaresinde 2001’de Bilim ve Teknoloji Danışmanı olarak hizmet vermeye başladı.
ABD tarafından 2003’te Pakistan’a nükleer teknolojinin yayılımında Han’ın rolüne yönelik deliller gönderildi.
Bunun üzerine Müşerref’in misyonuna Ocak 2004’te son verdiği Han gözaltına alındı.
Han, 2004 ile 2009 ortasında konut mahpusunda kaldı
Han 4 Şubat 2004’te, İran’a 1989-1991’de, Kuzey Kore ve Libya’ya da 1991-1997’de nükleer teknoloji transfer ettiği itirafında bulundu. Bu itiraftan 1 gün sonra Müşerref, Han’ı affettiğini duyurdu. Bununla birlikte Han, 2009’a kadar konut mahpusunda kaldı. Bu tarihte ise Han, mahkeme tarafından hür bırakıldı.
Han, daha sonra yaptığı açıklamalarda, 4 Şubat’ta yaptığı açıklamaları geri çekerek, Müşerref tarafından bu açıklamaları yapmaya zorlandığını öne sürdü.
Konut mahpusu kararının kaldırılmasının akabinde gözlerden uzak bir hayat süren Han, 10 Ekim 2021’de berbatlaşan sıhhat durumu nedeniyle kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti. 85 yaşında ömrünü yitiren Han, ortalarında 2 Pakistan devlet madalyası olmak üzere çok sayıda mükafata layık görüldü. Han’ın yayımlanan 2 kitabı ve çok sayıda makalesi bulunuyor.