Kayseri’deki Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği’nden Zakira Hekmat, Afganistan’da bayanların “Bizi Taliban götürmesin, bu vefat daha şereflidir” diyerek intihar ettiğini söylüyor.
Afgan Mülteciler Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği kurucularından Dr. Zakira Hekmat, Taliban’ın Afganistan’ın başşehri Kabil’i ele geçirmesinin akabinde ülkesinde yaşanan durumu DW Türkçe’ye kıymetlendirdi.
Şu anda Kayseri’de ömrünü sürdüren Hekmat, bilhassa kız çocukları ve bayanlar hakkında telaşlı olduğunu belirterek “Birçok bayan ‘Bizi Taliban götürmesin, bu vefat daha şereflidir’ diyerek intihar ediyor” diye konuşuyor.
DW Türkçe: Siz ne vakit ve ne sebeple Türkiye’ye geldiniz?
Dr. Zakira Hekmat: Ben 13 sene evvel Türkiye’ye geldim. Taliban vaktinde zımnî bir halde okulumuzu bitirmiştik. Sonra Kabil’e gittim. Hayalim, üniversite okumak ve kendi ayaklarımın üzerinde durmaktı. Benim üzere öteki kız çocuklarının da hayali buydu. Birçok kişi bu bahta sahip olmadı lakin ben Kabil Üniversitesi’ni kazandım. Birebir vakitte farklı ülkelerden gelen bursları takip ediyordum. En son Türkiye’den gelen bursların imtihanına katıldım. Üç tane farklı imtihanı geçtim ve Türkiye’ye okumak için geldim.
-Türkiye’ye geldiğiniz sırada Afganistan’da durum nasıldı?
“2008 yılında Türkiye’deydim. Çatışmalar 1979 yılında başlamıştı biliyorsunuz. 1994 yılında Taliban kuruldu ve 2001’e kadar Taliban hükümeti vardı. ABD hükümeti ile NATO güçlerinin Afganistan’a girmesiyle birlikte Taliban bir nebze yok edildi. Lakin yeniden de çatışmalar vardı. Biz Gazne kentindeydik. Hazar Türklerine yönelik önemli ataklar yapılıyordu ve maksat gösteriliyorlardı. Gazne’den Kabil’e gelmek istediğimizde yanımızda rastgele bir şey götüremezdik. Mesela 2009’da ben Afganistan’a gitmiştim. Öğrenciydim, küçük bir bilgisayarım vardı. O kadar tedirgindik ki. Bir bilgisayar var, bunu Taliban görürse bizi öldürür diye… Durum maalesef hiç değişmedi. Taliban idaresi altında yaşamak, kız çocukları ve bayanlar için ne demek? Mevt demek. Bu kadar söyleyebilirim. Durum o kadar makûs ki… Biz onu gördük, çok eski vakitlerde gördük Afganistan’da. Bayanlar meskenden çıkamıyordu. Kız çocuklarının okulları yoktu. Şu an onlar için yalnızca vefat diye düşünebiliyorum.
ABD’nin Afganistan’dan çekilme kararı almasının akabinde bu türlü bir tabloyla karşı karşıya kalınabileceğini düşünmüş müydünüz?
Haberi aldığımızda hudut krizi geçirdik diyebilirim. Bu türlü erken bir vakitte koskoca ülkeyi ele geçirmesini hiç kimse düşünemezdi. Bilmiyorum programlı bir formda mi gerçekleşti, hiçbir şey anlayamıyoruz şu an. Halka hiçbir şey açıklanmıyor. Kimin eli var, onu da bilemiyoruz. Aslında Eylül’de çıkacaklarını söylemişlerdi, Eylül’e daha iki hafta var. Afganistan’daki ABD Büyükelçiliği, “Taliban 72 saatte ya da bir hafta içerisinde Kabil’e gelebilir” diye bir yazı yayınladı. Fakat 72 saat bile sürmedi. Sekiz saat içerisinde Kabil’e geldiler. Şu an tüm Afganistan halkı tedirginlik içerisinde. Bilhassa de bayanlar. Toplumsal medyayı takip ediyorum. Orada tanıdığım aktivistler, bayan hakları alanında çalışan bireyler, gazeteciler, hepsi huzursuz. Birden fazla ağlayarak dün “Bugün iş yerimizde son günümüz” diye WhatsApp’ta ya da Facebook sayfalarında son durumlarını paylaşıyordu. Yaşananların birden fazla şu an basında çıkmıyor. Birçok bayan intihar etti maalesef Afganistan’da. “Bizi Taliban götürmesin, bu mevt daha gururludur bizim için” diyerek çatılardan atladılar. Dükkanlardaki bayan fotoğraflarını boyayarak silmeye çalışan şahıslar var. Bu ne demek? Yani 20 sene öncesindeki kara günlere gitmek demek. Bayan istemiyoruz demek. Bu çok dehşetli bir şey. Afganistan’da konuştuğunuz şahıslar son durum hakkında neler söylüyor? Şu an bağlantıda olduğum kimse yok maalesef zira Taliban girdiği yerlerde elektrik santrallerini, telefon kablolarını söktüler. Ben Gazne’den 1,5 haftadır haber alamıyorum. Ailem orada lakin kendilerinden haber alamıyorum. Hiç kimseyle konuşamıyorum. Dün de Kabil’de telefon sınırları çekmiyordu. Herkesin yürüyerek de olsa kaçmaya çalıştığını biliyorum.
Memleketler arası topluluk gelinen noktada neler yapabilir?
Biraz biraz umutluyduk. Hiç kimse istemiyordu bu olanları Afganistan’da. Hatta ABD ve NATO güçleri Afganistan’dan çekilene kadar bayan hakları, çocuk hakları, yani insan hakları alanında yeni bir siyaset oluşturulur diye düşünüyorduk. Beşerler ölüyor, tüm dünya yalnızca bakıyor. Afganistan’ın batmasını tüm dünya yalnızca gözlemledi, hiçbir şey yapmadılar. Dünyaya seslenmek istiyorum: Lütfen Afganistan’ı yalnız bırakmayın. Onlar da insandır. Bizim cürmümüz Afganistan’da doğmak mı? Biz insan değil miyiz? Bizim çocuklarımız çocuk değil mi? Onların hiçbir kabahati günahı yok. Pekala Türkiye hükümeti ne yapabilir? Afganistan halkı, Türkiye’yi çok seviyor. Afganistan’daki Mehmetçikleri de çok seviyor Afganistan halkı. Onlara çok hürmeti var. 2006 yılında hatırlıyorum Mehmetçikleri gördüğümüzde uzaktan selam veriyorduk. Artık Türkiye’nin Afganistan’dan çekilmesi çok büyük bir kayba neden olabilir. Birçok insan tahminen Türkiye’den dayanak alınabilir diye umutlu. Barış olsun istiyorlar. Biz barışın yüzünü görmedik. Şu an Taliban yumuşak lisanda konuşuyor fakat Afgan halkı buna inanmıyor. Hepimiz Taliban’ı çok düzgün tanıyoruz. Herat vilayetinde hırsızlık yapmış diye iki kişiyi yüzlerini siyaha boyayıp boyunlarına ip asarak sokaklarda gezdirdi. Bu, üç gün evvel oldu. Taliban’a nasıl güvenebilir ki Afganistan halkı? Beşerler dehşet içerisinde nereye gideceklerini bilmiyorlar. “Biz mevtle karşı karşıyayız fakat bize yardım eden el yok”. Bu türlü düşünenler var.
Ülkenizi bu halde görmek sizi nasıl hissettiriyor?
Üç gün evvel Herat vilayetinde Taliban’a karşı savaşan bir başkanı, Taliban rehin tuttu. Mikrofon tutarak kendisini “Şu an ne düşünüyorsun?” diye konuşturdular. O sahneyi görünce hudut krizi geçirdim. Çok makûs oldum. Afganistan halkı umutlarını kaybetti. Daha evvel halkın bir direnişi vardı. “Taliban’ın karşısında durup gelmelerini engelleyebiliriz” diye bir umut vardı. Ancak o umut büsbütün kayboldu. Ben o günden bu yana hiç uyuyamıyorum. Tedirginlik içerisindeyiz. Hayret içinde izliyoruz. Afgan halkı bunu hak etmiyordu.
Söyleşi: Burcu Karakaş
© Deutsche Welle Türkçe