Burcu Karakaş
Türkiye’nin Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesine ait davayı 7 Nisan’da görülen sekizinci duruşmada Suudi Arabistan’a devretmesi dünya gündemine oturdu. DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Kaşıkçı ailesinin avukatı Ali Ceylan, İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararına itiraz edeceklerini belirterek, “Türkiye’deki yargılama bitmedi. Daha karşılığı beklenen yazılar var. ‘Dosya kapandı’ deniyor lakin tüzel olarak kapanmadı” diyor.
Deutsche Welle Türkçe: Savcı temel hakkındaki mütalaasında, Kaşıkçı yargılamasının Suudi Arabistan’a devredilmesini ve sanıklar hakkında çıkarılan kırmızı bülten kararlarının devredilmesini talep etti. Siz bu tarafta bir mütalaa bekliyor muydunuz?
Avukat Ali Ceylan: Aslında şaşırdık. Bir evvelki duruşmada mahkeme resen bir yazı yazalım dedi Suudi Arabistan’a. “Burada yargılanan bireyler orada yargılandı mı? Yargılandıysa ne cezalar aldı?” üzere bir yazı yazmaktan bahsetti. O yazının hedefi aslında şuydu: Mesela bir kişi hem burada hem orada yargılandı. Türkiye’de, diyelim ki 30 sene mahpusa çarptırıldı. 10 sene yatmış birebir cürümden Suudi Arabistan’da, o vakit 10 yılını düşüyorsunuz mesela. Biz onunla ilgili sorulduğunu düşündük lakin o vakit da garipsemiştik. Suudi tarafından gelen, “Biz bunları yargıladık, ekte kararı gönderiyorum. Belgeyi bana devret” üzere bir karşılığı olağan beklemiyorduk. O duruşmada biz daha savcılık mütalaasını görmemiştik. O gün alamadık. UYAP’a daha yüklenmemişti. O yüzden mütalaada ne yazdığını bilerek duruşmada bir şey diyemedik. Savcılığın mütalaası büsbütün Suudilerin talebi istikametinde olmuş oldu lakin biz o sırada Suudilerin talebini bilmiyorduk.
Türkiye’deki soruşturmanın faal bir halde yürütüldüğünü düşünüyor musunuz?
Genel olarak başarılıydı. Kusurlar olmuştur, eksikler olmuştur fakat sahiden aktif yürütüldüğüne inanıyorum. Suudi başkonsolos olayın akabinde Türkiye’den gitti fakat gitmesi engellenebilirdi. En azından sözüne başvurulabilirdi zira bu türlü durumlarda konsoloslukların dokunulmazlığı ağır cezalık ya da cürüm üstü hallerinde yok. Söz alınabilirdi. Fakat genel olarak, “Başarısız bir soruşturma” asla demem. Daha belgenin yargılaması bitmedi. Daha karşılığı beklenen yazılar var. Şimdi Apple’dan yanıt gelmedi mesela (Kaşıkçı’nın başkonsolosluğa girmeden Apple Watch’un ses kayıt özelliğini açtığı, nişanlısı Hatice Cengiz’e bıraktığı cep telefonu ile kolundaki akıllı saati eşleştirdiği, konsolosluktaki anların bu saate kaydedildiği argüman edilmişti). Tüm kanıtların toplanması biter, yalnızca ve yalnızca sanıkların savunma vermesi kalır. Orada tıkandığınız vakit yargılamanın dönemi tahlil olacaksa sahiden tahminen o vakit düşünülebilir lakin daha bu belgede kanıtların tamamı toplanmadı. Kanunda, “Adli yardım yoluyla sanıkların sözlerini almaya çalış” diyor. O denli de alamıyorsan sözlerini devredilebilir diyor mesela. E onu da yapmadı mahkeme. Adalet Bakanlığı, “Biz olumlu görüş vereceğiz” dedikten sonra zati mahkemenin takdir hakkı da yok. Kanun, “Bakanlık olumlu görüş verirse devredilir” diyor. Mahkemenin aksini demesi sürpriz olurdu. Adalet Bakanlığı’nın belgenin devredilmesi sürecine ait yürütmenin durdurulması için Ankara Yönetim Mahkemesi’ne dava açtık. Bakanlık şu münasebetle uygun bulmuş bu periyodu: “Sanıkların iadesi talebimiz reddedildi. Bizde de 6706 Sayılı Cezai Bahislerde Milletlerarası İsimli İş Birliği Kanunu var. Biz devredelim, onlar yargılasın.”
Kaşıkçı’nın nişanlısı Hatice Cengiz, “O konsolosluktaki şoföründen, çaycısından, herkesten şikayetçiyim” demişti. Sizler de avukatları olarak konsoloslukta keşif yapılarak şahitlerin burada dinlenmesini talep etmiştiniz. Bu talebiniz gerçekleşti mi?
Hayır, reddedildi. Keşif yapılmasının büsbütün önü kapatılmamış, “Şu evrede reddedildi” denilmişti lakin konsoloslukta şahitler eşliğinde keşif yapılabilirdi. Bu kadar insanın aklını zorlayan bir olayda şahitleri yerinde dinlemek daha tesirli olabilirdi. Ben olsam keşif yapardım lakin bu bir takdir hakkıdır. Mahkeme talebi kabul ederdi, Suudi Arabistan keşfe müsaade vermezdi, o farklı olağan.
“Müebbet mahpus cezası istenen belgeyi devrediyorsunuz”
Türkiye’de Kaşıkçı cinayetine ait iki iddianame hazırlandı. İddianameleri hukuksal açıdan nasıl değerlendirirsiniz?
İddianameler kâfi ayrıntıya sahip. Müebbet mahpus istendi. Birden fazla müebbet mahpus cezası istediğiniz belgeyi devrediyorsunuz. O farklı bir şey, tartışmalı oluyor doğal. Duruşmada da söyledim: Bu türlü bir dönem lakin belgeyi devrettiğiniz ülkede bu bahsin sahiden çözüleceğine inanıyorsanız olabilir. Ve yalnızca kalbinizden gelen bir inanç değil yani, ortada gerçekler var, olgular var, kanıtlar var. Bütün bunlar öbür bir ülkenin mahkemesini işaret ediyorsa ve siz de buna vicdanen kaniyseniz olabilir fakat dünyada Suudi Arabistan’da hukuk sisteminin nasıl olduğunu gösteren binlerce rapor çıkar. Orayı bir aile yönetiyor. Ülkenin ismi, ailenin ismi yani. Siz nasıl belgeyi oraya verebilirsiniz? Kelamın bittiği yerdeyiz. Bunu bana Hatice hanım söylemişti lakin, ne oldu? Olan, Cemal Kaşıkçı’ya oldu. Öldüğüyle kaldı.
Cemal Kaşıkçı’nın öldürülmesiyle ilgili olarak Suudi Arabistan’da görülen davada beş şahsa idam, üç şahsa ise toplam 24 yıl mahpus cezası verildi. Türkiye o vakit bu mahkeme kararlarını “cinayetin tüm taraflarıyla aydınlatılmasına ve adaletin tecellisine yönelik beklentilerini karşılamaktan uzak olduğu“ gerekçesiyle eleştirmişti. Türkiye’nin yansısını siz nasıl karşılamıştınız?
O reaksiyona biz de katılmıştık. O reaksiyonun altına imzamı atarım, bugün de atarım yani. Orada göstermelik bir yargılama yapıldı. Medyada yargılanan insanların ortalıkta gezdiği tarafında çok sayıda haber çıktı. Türkiye bu yansısında yalnız bırakıldı mı? Bırakıldı. Milletlerarası hukuk sistemleri hiç harekete geçmedi. Bugün bir yargılama Türkiye’de var, vardı birkaç güne kadar. Bir de ABD’de mahkeme “Bu davaya bakılabilir mi bakılamaz mı” noktasında. Yani daha yargılama yok, çok başında.
“Yanlarına kâr kaldı mı? Kaldı”
Türkiye’deki yargılamanın devam etmesi neden değerliydi?
Yargılamanın hukuken burada yapılması gerekiyor. Olay bizim topraklarımızda olmuş. Bütün kanıtlar burada toplanmış. Daha ses kayıtları kamuoyuna açıklanmadı. Gerçeği hukuken burada bulabilirsek bulacağız. Ayrıyeten, “Yapanın yanına kâr kalıyor” algısı olmamalıydı diye düşünüyorum. “Yarın bir oburu da Suudi Arabistan Konsolosluğu’nda öldürülebilir ve sonuç da bu türlü olur” üzere bir algı, beni Türk vatandaşı olarak rahatsız ediyor. Yanlarına kâr kaldı mı? Kaldı. Tesirli bir formda yargılandı mı bu beşerler? Yargılanmadılar. Dünya gerisinde durmadı bu işin. Suudi Arabistan’la milyarlarca dolarlık mukavele imzalayan sesini kesti. Burada bir misyon yüklemişti bu ülke. Ona yoralım diyeceğim ancak bildiğim kadarıyla biz milyarlarca dolarlık kontrat de imzalamadık. O denli bir kontrat olsa dahi olmamalı lakin en azından kamuoyunun bir fikri olurdu. Şu an hepimiz fikirsiz kaldık.
Kaşıkçı’ya ilişkin cesetin nerede olduğuna dair hala bir bilgi yok, değil mi?
Hayır, bilmiyoruz. Suudi Arabistan da bununla ilgili bir şey söylemedi hiçbir vakit.
Pekala bundan sonra Türkiye’deki hukuki süreç nasıl ilerleyecek?
Buradaki tüzel süreç bitmedi. Birincisi, bizim Adalet Bakanlığı’nın sürecine karşı açtığımız dava var. Bunun birinci derece mahkemesi var, oradan kaybedersek Danıştay’ı var. Orada bir süreç yürüyecek. İkincisi, İstanbul 11. Ağır Ceza Mahkemesi’nin kararına itiraz süremiz var. Üçüncüsü, evraka durma kararı verildi. Belge kenarda beklemeye alındı. Haberlerde “Dosya kapandı” deniyor lakin türel olarak kapanmadı. Bakalım Suudi Arabistan ne yapacak? Bizde yargılanıp orada beraat eden üç kişi var. Onların Türkiye’de her türlü yargılanmaya devam edilmesi gerekiyor bence. Türkiye, Suudi Arabistan’daki gelişmelere nazaran, “Ben orada yapılanları kâfi buldum ve belgeyi düşürüyorum” kısmını işte o gün diyebilir. Ya da “Etkili bir yargılama olarak görmedim, ben burada devam ediyorum” diyebilir.
