Netflix’te şu sıralar sürpriz hit olan Japon üretimi “Old Enough!” isimli ‘reality show’ programı, konusu ve iştirakçilerinin küçük çocuklardan oluşması nedeniyle ilgi çekerken tenkitlere de maruz kalıyor.
Özgün Japonca ismi “Hajimete no Otsukai” (“İlk Getir-Götür İşim”) olan programda yaşları 2-6 ortasında değişen küçük çocuklar yalnız başlarına yürüyerek yahut toplu taşımayı kullanarak birinci kere pazar, süpermarket, zerzevat hali üzere konutlarından epey uzaktaki yerlere gidip meskenin eksiklerini alıyorlar, elbiseleri kuru temizlemeye götürüyorlar, babalarına öğle yemeği taşıyorlar.
Programın birinci kısmında yürümeyi yeni öğrenen 2 yaşındaki Hiroki’nin konutundan çıkıp kalabalık caddelerden geçerek gidiş geliş iki kilometre tutan bir süpermarkete gidip balık köftesi, köri ve bir buket çiçek alıp geri dönmesi bahis ediliyor. Trafiğin süratle aktığı caddede elinde minik sarı bayrağıyla otomobillere “Dur” işareti yapan Hiroki’nin şirinliği görmeye kıymet.
Dördüncü kısmın kahramanı 3 yaşındaki Yuka ise beş şeritli yolda karşıdan karşıya geçip balık haline gidiyor ve annesinin ısmarladığı balıkları eksiksiz alıp getiriyor.
İşler elbette her vakit âlâ gitmiyor.
Ufaklıkların kimileri bazen alınacak bir malzemeyi unutuyor yahut aldıkları bir şeyi yolda düşürebiliyorlar. Bu tatlı kazalara rağmen misyonu tamamlamanın verdiği gurur, izleyicileri kısa müddette ekrana bağlamaya yetiyor.
Yolda tek başına
Japonya’da pek çok çocuk tek başına yürüyerek mahalle okuluna gidiyor ve bu da doğal karşılanıyor.
Tokyo Üniversitesi’nden ulaşım planlaması profesörü Hironori Kato, ülkede yolların ve caddelerin çocukların itimatla yürümesine imkan sağlayacak biçimde planlandığını, sürat limitlerinin düşük tutulduğunu ve şoförlere kesinlikle yayalara yol vermelerinin öğretildiğini belirtiyor.
Hayatlarında birinci kez bu kadar küçük çocukların bu türlü işlere koşulmasına şahit olan Japonya dışından izleyicilerin kimileri, Japon çocukların küçük yaşta bu derece bağımsız ve özgüvene sahip olmalarına hayran kaldıklarını itiraf ediyorlar.
Birtakım eğitim uzmanları çocukların küçük yaştan itibaren kendi kendilerine yetmeyi öğrenmelerinin ehemmiyetini vurguluyorlar.
Her kısımda mevzu edilen çocuğun muvaffakiyet kazanınca şahsî gelişiminde bir tıp “basamak” atladığını ve çocukların en uygun deneyip yanılmayla öğrenebileceklerini savunuyorlar.
New York Times’a konuşan Japon çocuk gelişimi uzmanı Toshiyuki Shiomi, “Bu, tipik bir Japon çocuk yetiştirme biçimi ve başka ülkelere hayret verici gelebilir.” diyor.
Örneğin serinin bir kısmında küçük bir kız meskenden çıkıp yola koyuluyor. Sonra kaybolduğunu düşünüp ağlayarak meskene geri dönüyor. Ancak hamasetini toplayıp tekrar yola düşüyor ve bu sefer kendisine verilen misyonu muvaffakiyetle tamamlıyor.
Tenkitler
Televizyon programını çocuk istismarı olarak değerlendirip vermek istediği iletisi eleştirenler de var.
Avustralyalı çocuk psikoloğu Liz Westrupp, “Endişem o ki programı çocuklar ve anne-babaları da izliyor. Sahne ardında ne kadar çok tedbir alındığını hiç bilmeden kendi içlerinde ‘Bu işi benim çocuğum da pekala yapabilir’ diye varsayıyorlar.” diyor.
Westrupp, iki yaşındaki bir çocuğun dükkana yollanmasını çok uç bir örnek olarak görüyor. “O yaştaki bir çocuğun bir şey aksi gittiği bir durumda hakikat rotayı tespit edecek zihinsel maharetlere sahip olması mutlaka imkansız.” halinde konuşuyor.
Program çekimi sırasında çocuklara görünmeden onların güvenliklerini sağlayan özel elemanlar olsa da yapay bir güvenlik algısı yaratıldığını düşünen ve farklı toplumsal normların karar sürdüğü modası geçmiş bir devre ilişkin olduğu da gelen tenkitler ortasında.
Japon televizyonunda her yıl iki sefer üçer saatlik özel kısımlar formunda gösterilen program bir fenomen haline gelmiş durumda ve yüzde 25 üzere inanılmaz bir izlenme oranına sahip.
“İlk Getir-Götür İşim”in esin kaynağı 1977 yılında Yoriko Tsutsui tarafından yazılan ve Miki isimli bir çocuğun maceralarını anlatan bir hikaye kitabı.
Yepyeni televizyon programının geçmişi ise 30 yıl öncesine dayanıyor. O denli ki şu sıralarda Japonya’da gösterilen kısımlardaki birtakım anne-babalar, geçmişin çocuk iştirakçilerinden oluşuyor.
Nippon TV tarafından yaratılan formatın artık İngiltere versiyonu yapılıyor.
