Banu İtimat
Muğla’da büyükşehir belediyesinin verdiği sayılara nazaran 65 bin 375 hektar, Antalya’da da hem ormanlık hem de tarım yerini kapsayan on binlerce hektar alan yandı. Durumu yakından takip edenler, Antalya’daki yangının bugüne kadar Türkiye’nin tek seferde gördüğü en büyük yangın olduğunu söylüyor. Bu yazıyı yazdığım saatlerde hâlâ daha resmi bir açıklama gelmemişti, lakin hem dağlık alanlarda, hem de yerleşim yerleri ve tarım alanlarında vahim bir tahribat kelam konusu. Bunun ekosisteme ve bölgedeki yaban hayatına nasıl yansıdığını da ileride öğreneceğiz. İnsanı zahmetten çıkaran, daha 10 gün evvel bize yeşilin her tonuyla bakan ormanlar kül olup, onlarla birlikte koca bir ekosistem yok olurken, elimiz kolumuz bağlı oturup seyretmek zorunda kalmak oldu. Anladık ki, iktidar 2019’da İzmir’de çıkan yangından hiç ders almamıştı.
Türk Hava Kurumu’nun (THK) her biri 5’er ton su taşıyabilen CL-215 uçakları birebir 2019’da olduğu üzere bu sefer de inatla kullanılmadı. Bundan iki yıl evvel beşi uçmaya hazır olan altı uçağın, ortadan geçen müddet içinde kayyumun elinde çürümeye terkedildiğini, bugün uçmak için 4 milyon dolarlık bakım istediğini öğrendik. Ben açıkçası kayyumun uçaklarla ilgilenmemesine de yangında düğün-dernekte olmasına da pek şaşırmadım. Adam esasen oraya THK’nın malını mülkünü satmak dışında bir şey yapmamak üzere atanmış biriydi. Ne bekleyecektik ki? Tekrar de durumun ortaya çıkması çok âlâ oldu. Herhalde herkes bunu bir kenara yazmıştır.
Uçaklar geldi, ancak neden sonra… Marmaris’te beşerler daha çok havadan müdahale beklerken, Cumhurbaşkanı konvoyuyla yolları kapattı, itfaiye araçları Beyefendi’nin geçmesini beklemek zorunda kaldı. Sorun çözmek yerine otobüsten halkın üzerine çay atan Erdoğan’ın, itfaiyeye su taşırken can veren Şahin Akdemir’in ailesini taziye için ayağına çağırması da unutulacak üzere değildi. Yangına karşı hazırlıksız olan Cumhurbaşkanı, durmak bilmedi. Bu büyük felaketle ortaya çıkan acizliği örtbas etmek maksadıyla tedbirlerini sıralarken ölen hayvanları kırmızı et, beyaz et kategorilerinde değerlendirmesi de kayıtlara geçti.
Erdoğan bu yangına çok daha aktif müdahale edilmesini sağlayabilirdi. Nasıl mı? Mesela Beştepe’nin bütçesinden azıcık kısıp, Orman Genel Müdürlüğü’ne birkaç uçak alsaydı ya da her şeyi pek yeterli bildiğini sanan bakan Bekir Pakdemirli’ye “Ne yaptın, elimizde hazır filo var mı” diye sorsaydı. Kendisini Rusya’da havacılık fuarına götüren Putin’in gösterdiği BE-200 uçaklarından bir iki tane alsaydı. Kurban derileri sıkıntısından diş bilediğini düşündüğüm THK’daki uçakların akıbetini bir sorsaydı
Erdoğan’ın danışmanları ne işe yarıyor?
Erdoğan’ın kaç danışmanı var biliyor musunuz? Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay’ın CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu’nun sorusuna verdiği yanıta nazaran 21, yazıyla “yirmi bir” kişi Beştepe’den danışman maaşı alıyor. Hangi bahislerde danışmanlar, bilmiyoruz, ancak bir tanesi bile, “Efendim, bakın iklim değişikliğiyle bir arada orman yangınları artacak. Gelin şu THK uçaklarının tamiri ve yenilenmesi için harekete geçelim. Şu Rus uçaklarından da alalım” dememiş. Ya da biri çıkıp da 2021’de savunma sanayiine ayrılan 99 milyar TL’lik bütçeye bakıp, “Ormanları, tarım topraklarını ve yerleşim yerlerini yangından korumak için alınacak tedbirlere de gerçek düzgün bütçe ayırsak” dememiş. “Efendim, damadınızdan rica etsek, insansız muharip uçakların yanında, mahareti ve bilgisini Türkiye şartlarına uygun yangın söndürme uçağı üretmek için de kullanabilir mi” diye soran da olmamış.
CHP Ankara Milletvekili Murat Buyruk, Orman Genel Müdürlüğü’nün OGM 2021 Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu’nu incelemiş ve şu tespitlerde bulunmuştu:
- 26 helikopter için yalnızca bin lira ödenek ayırmış.
- Uçak ve helikopter hangarı için 40 milyon, yangında bağlantı hedefli kullanılan telsizler için 10 milyon lira bütçe oluşturulmuş, lakin kullanılmamış.
- OGM’nin 2021 bütçesi 4,2 milyar TL olarak belirlenmiş, fakat orman yangınlarıyla uğraş için yalnızca 193 milyon 496 bin TL ayrılmış. Bu bütçeden bugüne kadar yalnızca 3 milyon 395 bin TL harcanmış.
Özetle: Hiçbir tedbir alınmamış. Güya 2019’da da 2 bin 688 yangında toplam 11 bin 332 hektar yanmamış, 2020’de de yangın sayısı 2 bin 792’ye, yanan alana büyüklüğü de 12 bin 86 hektara yükselmemiş ve meteoroloji bu yazın daha sıcak geçeceğini söylememiş üzere. Tıpkı anda birçok ülkede yangınların çıkabileceği ve araç kiralamanın zorlaşacağı da güya hiç düşünülmemiş üzere. Yangında geçen her dakika kıymetli değilmiş üzere.
Bunlar kabul edilir şeyler değil. Yangınla gayrette yerde ve havada canı kıymetine emek veren Orman Genel Müdürlüğü çalışanlarına, pilotlara ve gönüllülere sonsuz teşekkür etmek gerek. En temel vazifesini yerine getirmeyip, bu felaket karşısında memleketi hazırlıksız ve aciz bırakanlara söylenecek kelamlar ise artık tükendi. Antalya ve Muğla’daki yangınlar Türkiye’de bir seferde en fazla alanı tahrip eden, en büyük yangınlar olarak tarihe geçecek. İktidarın performansı da o denli.