Angela Merkel patates çorbası pişirmeyi ve erikli kek yapmayı çok seviyor. İkisi de tipik sonbahar tanımları. Lakin Merkel bu sene de sonbaharda bunları yapmaya vakit bulamayacağa benziyor çünkü 26 Eylül günü Almanya’da Federal Meclis seçimleri var. Lakin Merkel’in başbakanlığı seçim gecesiyle sona ermeyecek çünkü Merkel yeni hükümet kurulana kadar başbakanlık vazifesine idareten bakmakla yükümlü. Kısa müddet evvel düzenlenen bir basın toplantısında da “Görevimin gereklerini yerine getirmeye devam edeceğim, misyon süremin son gününe kadar” biçiminde konuştu.
Almanya’da son on yıllardaki seçimlerden sonra ortalama 5-6 hafta içinde yeni hükümet kurulmuş oluyor. 2017’de yapılan geçen seçimlerde ise bu mühlet tam beş buçuk ay oldu. Bu sefer de olur da yeni hükümetin kurulması beklenenden uzun sürerse tahminen de Merkel, siyasi açıdan hocası sayılan eski Başbakan, Hristiyan Demokrat Birlik (CDU) üyesi Helmut Kohl’ün misyonda kalma rekorunu kırabilir.
Kohl, 1998’e kadar tam 5 bin 870 gün başbakanlık yaparak Almanya’nın en uzun müddet misyonda kalan başbakanı rekorunun sahibi olmuştu. Merkel’in onun rekorunu kırabilmesi için ise en az 17 Aralık 2021 tarihine kadar vazifede kalması gerekli. O takdirde yeni rekor Dr. Angela Dorothea Merkel’in olacak.
Biraz kitap okuyup biraz kestirecek
Temmuz ayında Merkel, ABD’yi ziyaret etti. Bu ziyareti sırasında kendisine tekrar nasıl bir emeklilik düşündüğü sorusu yöneltildi. Uzun mühlet bu bahisteki sorular karşısında kaçamak davranan Merkel bu sefer birinci kere 16 yıllık başbakanlığı sonrasında ne yapmak istediğine dair ipuçları verdi ve evvel bir müddetliğine dinlenmek istediğini söyledi, hiçbir daveti kabul etmeyeceğini vurguladı. “Şimdiye kadar yaptığım işleri artık diğerinin yapacağı gerçeğini kavramam gerek” deyip, “Sanırım bu yeni durum çok hoşuma gidecek” halinde konuştu.
Merkel, “Başbakanlık misyonunu bıraktıktan sonra oluşacak boş vakitte beni nitekim neyin ilgilendirdiğine baş yoracağım çünkü son 16 yılda buna pek vaktim olmadı” dedi. Johns Hopkins Üniversitesi’nin verdiği fahri tabip unvanını alırken yapılan söyleşide Merkel ayrıyeten, “Biraz kitap okumayı deneyeceğim, okurken tahminen de gözlerim yavaşça kapanır zira yorulmuşumdur, tahminen de biraz kestiririm, derken bakarız, nerede ortaya çıkarım kim bilir?” diyerek gülümsedi.
Merkel 17 Temmuz’da 67 yaşını doldurdu. Pekala, onlarca yıl sabahın erken saatlerinden gecenin geç saatlerinde kadar her dakikası planlı ve dopdolu geçen ve büyük bir sorumluluk taşıyan bir insan birden teğe frene basabilir mi? Kısa mühlet evvel Merkel’in sarf ettiği bir cümle bu hususta da ipucu veriyor: “İnsan bir şeyin eksikliğini lakin o artık olmadığında hisseder” diye konuştu.
Merkel vazifesi bıraktıktan sonra üç ay boyunca maaşının tamamını almaya devam edecek. En fazla 21 ay kabul edilen geçiş müddeti devrinde de faal vazifede aldığı maaşın yarısını alacak.
Emekliliğinde ne maaş alacak?
Merkel’in emeklilik maaşının ne olacağına ise karmaşık bir hesaplama ile ulaşılacak. Gerçekten Merkel vekillik ve başbakanlık misyonu dışında bakan olarak da çalıştı. Bunların hepsi hesaba katılacak. Merkel’in emeklilikteki en büyük avantajı, vekil olarak uzun müddettir Federal Meclis’te yer alması.
Emekli başbakanın alacağı maaş, 1953 yılından kalma bir yasanın öngördüğü biçimde hesaplanıyor: Olağanda dört yıl, yani bir devir misyonda kalmış birinin aldığı maaş, emekliye ayrılmadan evvelki maaşının yüzde 27,74’ü. Dört yıldan daha uzun müddet misyon yapan bir başbakanın emeklilik maaşına, vazifeye devam ettiği her ek sene için yüzde 2,39167’lik bir ölçü ekleniyor. Azami mümkün artış ise misyondaki maaşının yüzde 71,75’ine varana kadar, maaş orada da sabitleniyor.
Bu hesaba nazaran Merkel’in aylık maaşı tahminen yaklaşık 15 bin euro civarında olacak. İlaveten istek ederse hayatının sonuna kadar müdafaası ve bir de makam aracı olabilecek. Ayrıyeten emekli başbakan olarak Federal Meclis binasında bir ofis ile onu yönetecek bir özel kalem müdürü ve burada misyonlu üç işçi hakkı var.
Başbakanlık sonrası kariyer mümkün
Almanya’daki yasal düzenlemelere nazaran hükümet üyeleri misyondan ayrıldıktan sonra da susmakla yükümlü. Her ne kadar bildiklerini aktarmaları yasak olsa da emekli hükümet üyeleri iktisat etraflarında çok tutuluyor. Mesela inanılmaz siyasi temasları ve bağlantıları sayesinde danışman olarak süratle iş bulabiliyorlar.
Merkel’in selefi kimi eski başbakanlar özel dala geçti. Mesela Toplumsal Demokrat Parti’li (SPD) Helmut Schmidt, saygın Die Zeit gazetesinin yayıncıları ortasında yer aldı. Schmidt ayrıyeten çok da sevilen bir konuşmacı olarak daima davetler alıyordu. 2012’de verdiği bir söyleşisinde, “Artık 15 bin euro teliften daha azına evet dememeyi kural haline getirdim” diye anlatmıştı.
Geçmişini, Helmut Schmidt’ten daha fazla paraya çevirmeyi başaran iki başkan oldu; CDU üyesi Helmut Kohl ile SPD’li Gerhard Schröder. Kohl, siyaset ve strateji danışmanlığı veren bir şirket kurarak geçmişteki birikimini emeklilikte paraya çevirirdi, lobi faaliyetleri yürüterek ve danışman olarak emekliliğinde de çok düzgün gelire sahip oldu.
Schröder’in vazifeden sonraki çalışmaları tartışmalı
Alman siyasetinin yakın tarihinde en çok tartışma yaratan bahislerden biri ise eski başbakanlardan toplumsal demokrat Schröder’in, misyondan ayrılmasından kısa müddet sonra özel dala geçmesi oldu. Tartışma yaratan yalnızca, Schröder’in 2005’te başbakanlık koltuğunu Merkel’e devretmesinin üzerinden daha bir ay geçmeden özel dala geçmesi değil, yüzde 51’i Rus güç devi Gazprom’a ilişkin olan Kuzey Akım şirketi için çalışmaya başlamasıydı. Schröder, başbakanlık yaptığı periyotta de Kuzey Akım projesinin hayata geçmesi için değerli efor harcamıştı.
Lakin hükümet üyelerinin, bildikleri devlet sırları ve siyasi kontaklarının sağladığı güç ile kısa mühlet zarfında özel bölüme geçmesi konusunda daha sonra yasal düzenleme yapıldı. Mevcut kanuna nazaran, eski hükümet üyeleri hür piyasada misyona başlamadan evvel Başbakanlığa başvurarak, üstlenmeyi hedefledikleri işin kamu faydasını zedeleyici bir tarafı olup olmadığını danışmakla yükümlü. Başbakanlık da bu hususları pahalandıran bir etik komitesinin tavsiyesine başvuruyor. Başbakanlık bu tavsiyeler doğrultusunda, eski bir hükümet üyesinin özel kesime geçmeden evvel 18 aya kadar beklemesini mecburî tutabiliyor.
Merkel’in eşi üniversitede işine devam ediyor
Başbakan Angela Merkel yeni bir vazife alır mı yahut istekli olarak bir alanda faaliyet yürütür mü, şimdi bilinmiyor. Lakin Berlin’de kalmaya devam etmesi kuvvetle mümkün gözüküyor. Merkel’in eşi, 72 yaşındaki Joachim Sauer kuantum kimyası alanında profesör. Berlin’deki Humboldt Üniversitesi’nde yıllardır öğretim üyesi olan Sauer, resmi olarak emekli oldu fakat hâlâ üniversitedeki çalışmalarını kıdemli araştırmacı olarak devam ettiriyor. Üniversitesi misyon mühletini 2022’ye kadar uzattı. Bu nedenle Merkel ve eşi Joachim Sauer, Merkel misyondan ayrıldıktan sonra da bir mühlet daha büyük ihtimalle Berlin’de kalacaklar.
