Milletlerarası Af Örgütü, 3 Mart Perşembe günü Ukrayna’nın Çernihiv kentinde gerçekleştirilen Rusya saldırısı hakkındaki araştırmasını tamamladı. Araştırma sonrası, Rusya’nın 47 sivili öldürdüğü bildirilen hava saldırısının savaş cürmü teşkil edebileceğini belirtti.
Öğlenden sonra saat 12.15 civarında Viaçeslava Çornovola ve Kruhova caddelerinin kesişimdeki küçük meydana çok sayıda bomba isabet etti. Hücumda siviller öldürüldü ve civardaki binalar ağır hasar gördü.
Milletlerarası Af Örgütü’nün Kriz Müdahale Ünitesi, yeni tanıklıklara ve görüntü ispatların doğrulanması ve incelenmesine dayalı olarak, atağın büyük olasılıkla Rusya tarafından yapılan bir hava saldırısı olduğunu ve havadan denetimsizce atılan – özgür düşümlü, ‘dilsiz bomba’ olarak bilinen – en az sekiz bombanın kullanıldığını tespit etti.
Milletlerarası Af Örgütü Kriz Müdahale Ünitesi Yöneticisi Joanne Mariner bahis hakkındaki açıklamasında, “Çernihiv sokaklarını vuran hava saldırısı vicdanları şoka uğrattı. Meskenlerinde, sokaklarında ve dükkanlarında günlük işlerini yapan insanlara karşı acımasız ve özensiz bir taarruz yapıldı” dedi. Mariner, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Bu hava saldırısı savaş kabahati olarak soruşturulmalıdır”
“Bu şoke edici akın, Ukrayna halkının bugüne kadar maruz kaldığı en öldürücü taarruzlardan biriydi. Milletlerarası Ceza Mahkemesi Savcısı bu hava saldırısını savaş kabahati olarak soruşturmalıdır. Gibisi hatalarda sorumluluk taşıyan şahıslar adalet önüne çıkarılmalı, taarruzun mağdurları ve ailelerine eksiksiz tamirat sağlanmalıdır.”
Çernihiv Bölge Yönetimi, 47 kişinin (38 erkek, 9 kadın) akında öldürüldüğünü bildirdi. Atağa ilişkin doğrulanan imajlar, tipik bir bombardıman uçuşunda olduğu üzere en az sekiz bombanın kısa aralıklarla atıldığını ve arka arda düştüğünü gösteriyor.
“Her şey yok oldu”
Bombalar düştüğünde, 21 yaşındaki öğrenci Alina ailesiyle birlikte yakınlardaki Ivana Bohuna sokağında bulunan evlerindeydi.
Alina, Milletlerarası Af Örgütü’ne atak anını anlattı: “Çok şiddetli bir uğultu duydum ve binamızın titrediğini hissettim. Güya dairemiz havayla şişiyordu. İki saniye sonra pencerelerin avluya yanlışsız patladığını duydum. Binamız o kadar sallandı ki sağlam duvar kalmayacak diye düşündüm. Uğultuyu duyunca büyükanneme seslenip koridora, yanıma gelmesini istedim. Yere yattık. Muhtemelen bizi bu kurtardı.”
Patlama meydana geldiğinde Alina’nın ebeveynleri de sokaktaydı, hücumdan sağ kurtuldular. Alina, “[Yakınlardaki] sarı bir apartmanın önünde ekmek kuyruğu vardı, annemler oraya gideceklerdi. Annem mi babam mı hatırlamıyorum fakat biri ‘çok sıra var, gidelim’ demiş, gitmişler. Kalanlar artık hayatta değil.” dedi.
33 yaşındaki üç çocuk annesi Yulia Matvienko da hücum esnasında çocuklarıyla birlikte Ivana Bohuna sokağındaki evlerindeydi.
Başından yaralanan Yulia yaşadıklarını Milletlerarası Af Örgütü’ne anlattı: “Koridorda yürüyordum, daha mutfağa gelmeden birdenbire kulaklarımı sağır eden bir şey oldu. Ne olduğunu anlamadım. Bir anda her şey parçalanıp düşmeye başladı. Çocuklar çığlık atıyordu. Birkaç saniyeliğine güya bir sessizlik oldu ve vakit dondu. Sonra çocuklarımı enkazdan çıkardım. Başımdan aşağı kan akıyordu, çocuklarımı dışarı çıkardım. Her şey yok oldu. [Binaya ait] kapı uçmuştu. Tek bir pencere bile kalmamıştı ve balkonların kimileri çökmüştü. Mucize yapıtı, çocuklarda çizik bile yoktu. Yalnızca benim kanım bulaşmıştı onlara.”
Saldırıyı kaydeden araç kamerası imajlarında düşen bombalar görülüyor ve bu cins hücumlarda kullanılan taktiklerle uyumlu bir halde, alçaktan süratle uçan bir hava aracının gürültüsü duyulabiliyor. Yerleşim bölgelerine denetimsizce bomba atmak, yüzeysel atak yasağını ihlal eder. Buna benzeri bombalar geniş alan tesirlidir ve hassas güdümlü bombalara kıyasla kusur hisseleri çok daha yüksektir.
Kriz Müdahale Programı Delil İnceleme Kısmı imajları doğruladı
Milletlerarası Af Örgütü’nün Kriz Müdahale Programı Delil İnceleme Kısmı, atağın akabinde sokaktaki binalara ve insanlara verilen hasarı gösteren imgeleri doğruladı. Ukrayna Acil Durum Servisi’nin kaydettiği manzaralar de hasarı ve kurtarma eforlarını gösteriyor.
Hücum sonrasında doğrulanan öteki görüntülerde, geniş çaplı hasar ve yaklaşık 500kg’lık yüzey tesirli mühimmatla uyumlu boyutlarda en az bir ayırt edici bomba çukuru görülüyor.
Ukrayna’da bir öteki taarruz mevkiinde kaydedilen öteki doğrulanmış içerikler, denetimsizce atılan, patlamamış bir FAB-500 bombasının sivil savunma güçleri tarafından kaldırıldığını gösteriyor. Ayrıyeten, Rusya ordusunun 6 Mart’ta yayınladığı resmi bir görüntü, Rusya’nın süregelen operasyonlarındaki tipik muharebe yüküne işaret eden sekiz FAB-500 bombası yüklü Su-34 avcı bombardıman uçağının sorti kalkışını gösteriyor.
Joanne Mariner kelamlarını şöyle sonlandırdı:
“Tüm devletler, bu hücumda olduğu üzere ağır ihlallere ve hatalara ait hesap verebilirliğin sağlanmasına yardımcı olmak ismine UCM’yle ve BM İnsan Hakları Kurulu tarafından kurulan yeni Araştırma Kuruluyla işbirliği yapmalıdır. Savaşın mağdurları için adalet sağlanmalıdır.”
Memleketler arası Af Örgütü daha evvel, Ukrayna’daki çatışmalar sürerken tüm tarafları memleketler arası insancıl hukuk ve insan hakları hukukuna riayet etmeye çağırdı.