Pelin Ünker ve Serdar Vardar
Milletlerarası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ), daha evvel siyasetçiler, iş insanları ve öteki çok sayıda ismin vergi cennetlerine nasıl para aktardığını ortaya çıkaran Pandora Papers (Pandora Belgeleri) araştırmasında yeni dokümanları kamuoyuna açıklıyor. ICIJ’in paylaştığı ve 117 ülkeden 600’den fazla gazetecinin katıldığı yeni Pandora Papers araştırması, 31 ülkede faaliyet gösteren 14 “hukuk” ve “finansal danışmanlık” firmasından sızan yaklaşık 12 milyon dokümana dayanıyor.
ICIJ’in veritabanına iki offshore hizmet sağlayıcısından yüklenen evraklarda Panamalı hukuk firması Alemán, Cordero, Galindo & Lee (Alcogal) ve Britanya Virjin Adaları merkezli Fidelity Corporate Services‘ten elde edilen 15 bini aşkın offshore şirket, vakıf, tröst ve öteki kuruluşların hak sahiplerinin bilgileri yer alıyor.
Türkiye’den 131 isim
Bugün yayınlanan listede Türkiye’den offshore şirketlerine para aktaran 131 isim daha yer alıyor. Offshore şirket sahibi olan bu isimlerin 114’ü Alcogal, 17’si ise Fidelity müşterisi.
ICIJ’in veritabanında yayınlanan isimler ortasında DW Türkçe’nin de daha evvel haberleştirdiği Rönesans Holding’in kurucularından Ayşe Ilıcak, Eski Turizm Bakanı Erol Yılmaz Akçal’ın eşi, kızı ve yeğenleri, Borusan Holding İdare Konseyi Lideri Ali Ahmet Kocabıyık, eski eşi Ayşe Zeynep Kocabıyık, kız kardeşi Borusan Holding İdare Şurası Lider Yardımcısı Zeynep Hamedi, dünyanın sayılı zenginlerinden İpek-İnan Kıraç, bir periyot CHP Genel Lider Yardımcılığı da yapan eski diplomat Onur Öymen’in oğlu Burak Öymen ve MARS Entertainment Group’un eski ortağı, üretimci Muzaffer Yıldırım’ın yanı sıra dikkat çeken diğer isimler de var.
2019’da Hexagon Danışmanlık, 2020’de ise Kıraça Holding’deki paylarını, “para transferi dolandırıcılığı” ve “kara para aklama” kabahatleri nedeniyle 19 Haziran’da Avusturya’da gözaltına alınan Sezgin Baran Korkmaz’a devreden Jan Nahum ve eşi Sevinç Nahum da listede. Başka yandan Alarko Turizm Group Lideri Edip İlkbahar, Eroğlu Holding İdare Şurası Lideri Nurettin Eroğlu, Gantek Teknoloji İdare Konseyi Lideri ve Cook Adaları Türkiye Fahri Konsolosu Ahmet Şefik Öngün, Gülman Group’un sahibi Kemal Gülman ve Kamhi ailesinden Rıfat, Renee ve Karen Kamhi de bu isimler ortasında.
Evraklara nazaran Jan Nahum ve eşi Sevinç Nahum’un Mart 2007’de Alcogal şirketi üzerinden Britanya Virjin Adaları’nda kurduğu Valmoza Limited isimli bir şirketi var. Alarko Turizm Group Lideri Edip İlkbahar Britanya Virjin Adaları merkezli Wickmar International Ltd, Kamhi’ler Dillingham Finance Limited isimli offshore şirketlerin sahipleri.
Vergi indiriminden vergi cennetine
Pandora Papers, Türkiye’de bir yandan büyük kamu ihalelerini alıp vergi indirimi ve teşviklerden yararlanırken öbür yandan gelirlerini vergi cennetlerine aktaran şirketlerin varlığına işaret etti.
DW Türkçe’nin incelediği dokümanlarda, Türkiye iş dünyasından Cengiz Holding’in sahibi Mehmet Cengiz, Rönesans Holding Kurucusu Ayşe Ilıcak, Çalık Holding İdare Heyeti Lideri Ahmet Çalık ve Demirören Holding’in işvereni Yıldırım Demirören’in eşi Hazan Revna Demirören ile Holding’in idare konseyi üyesi kardeşi Fikret Tayfun Demirören’in yanı sıra son periyodun yeni zenginlerinden esaslı holding sahiplerine, medyadan spor dünyasına kamuya mal olmuş isimler yer aldı.
Dünyadan hangi isimler var?
Sızdırılan dokümanlar ortalarında Azerbaycan Devlet Lideri İlham Aliyev’in ailesi, Çekya Başbakanı Andrej Babis, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelenskyy, Lübnan Başbakanı Najib Mikati, Kenya Cumhurbaşkanı Uhuru Kenyatta, Ekvador Cumhurbaşkanı Guillermo Lasso Mendoza, Şili Devlet Lideri Sebastián Piñera, İngiltere eski Başbakanı Tony Blair ve eski Fransa Maliye Bakanı ve Milletlerarası Para Fonu Lideri (IMF) Lideri Dominique Strauss-Kahn’ın olduğu çok sayıda siyasetçi ve devlet önderinin denizaşırı bağlantılarını de ortaya koydu.
“Amaç sistemin verdiği ziyana ışık tutmak”
ICIJ, bu bilgileri kamu faydasına yayınladığını belirtiyor. Sızdırılan dokümanlarda bir kişinin yahut şirketin isminin bulunması, yasa dışı yahut uygunsuz davranışlarda bulunduğu manasına gelmemekle birlikte ICIJ, bu dataların herkese fiyatsız olarak sağlanmasının, offshore sisteminin neden olduğu ziyana ışık tutmaya yardımcı olduğu görüşünde. ICIJ Yöneticisi Gerard Ryle, “Yolsuzluğa neden olan kapalılıktır. Çalışmamız, vergi cennetlerinin, saklayacak bir şeyleri olan beşerler ve şirketler için müdafaa sağlayabileceğini gösterdi. Bu sistem vergilendirilmesi gereken serveti yetkililerden kaçırmak ya da kirli paranın kontrolünü perdelemek için var” diyor.
Pandora Papers, 3 Ekim 2021’de yayınlandıktan birkaç saat sonra Pakistan, Meksika, İspanya, Brezilya, Sri Lanka, Avustralya, Panama ve diğer yerlerdeki yetkililer, offshore holdinglere soruşturma açma kelamı verdi. Global gözlemciler siyasi hareket davetinde bulundu. Avrupa Parlamentosu ve Malezya, Kolombiya, Ekvador, Brezilya dahil çok sayıda ülkenin parlamentolarında, Pandora Papers bulgularına ait görüşmeler düzenlendi. ABD’li yetkililer de offshore firmaların açılmasına yardımcı olan ve şimdiye kadar müşterilerinin yasa dışı faaliyetlerinden sorumlu tutulmayan aracıları ilgilendiren yeni bir yasa tasarısı oluşturdular.
ICIJ’e konuşan Tax Justice Network CEO’su Alex Cobham, Pandora Papers ifşaatına ait, “Bu sızıntılar bize bir defa daha finansal saklılığın global iktisadın kalbinde olduğunu ve siyasi sistemlerimizin damarlarında zehir üzere dolaştığını gösterdi” diyor.
2022’de yeni bilgiler gelecek
Offshore Leaks veritabanına eklenen yeni datalar, Pandora Papers sızıntısında bulunan bilgilerin sadece bir kısmını temsil ediyor. Yayınlanan datalar, Pandora Papers dokümanlarının yalnızca yüzde 4’ünü oluşturuyor. Pandora Dokümanları, Panama merkezli bir hukuk firması olan Alcogal’den 2 milyondan fazla kayda sahipti. Fidelity Corporate Services ile kontaklı 200 binden fazla kayıt vardı. ICIJ, 2022’de Pandora Papers sızıntılarında yer alan öbür offshore hizmet sağlayıcılarla ilişkili daha fazla datayı bir ortaya getirecek.
Eklenen yeni datalarla birlikte, ICIJ’in Offshore Leaks veritabanı, artık beş farklı sızıntıdan kaynaklanan 800 binden fazla offshore kuruluş hakkında önemli bilgiler ve 200’den fazla ülke ve bölgedeki kişi ve şirketlere temaslar içeriyor.
DW Türkçe’nin de ortalarında yer aldığı 150 medya ortağının Ekim ayında yayınladığı araştırma ise devlet liderlerinden milyarder iş insanları ve dünyaca ünlü sanatkarlara kadar birçok ismin vergi cennetlerini nasıl kullandığını gözler önüne sermişti. DW Türkçe’nin Ekim ayında yayınladığı haberlerle Türkiye’den 52 offshore şirket sahibi ve yetkilisinin temasları da ortaya konmuştu.
