Polonya’da Anayasa Mahkemesi’nin Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’nin (AİHS) bir kısmıyla bağdaşmadığı istikametinde aldığı kararı Polonya Adalet Bakanı Yardımcısı Sebastian Kaleta, Twitter hesabından paylaştı. Kaleta, kararı “Anayasa Mahkemesi, hukuk sistemimizi ihlal eden Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararını geçersiz kıldı” açıklamasıyla duyurdu. “Mahkemenin verdiği kararla Polonya hukuk sistemine dışarıdan ve yasadışı müdahale teşebbüsünü durdurduğunu” belirten Kaleta, “Bu Polonya’nın hukukun üstünlüğü ve egemenliği için hoş bir gün” sözünü kullandı.
AİHM, geçen Mayıs ayında bir yargıcın Anayasa Mahkemesi’ne düzenlemelere alışılmamış formda atandığı gerekçesiyle Polonya’yı mahkum etmiş, Polonya Adalet Bakanlığı da mahkumiyet kararını Anayasa Mahkemesi’ne taşımıştı.
Karara yansılar
Avrupa Kurulu ise Polonya mahkemesinin kararına reaksiyon gösterdi. Avrupa Kurulu Genel Sekreteri Marija Pejcinovic Buric, alınan kararın diğer bir örneği bulunmadığına dikkat çekerek bunun önemli bir telaş kaynağı olduğunu belirtti. Buric, Konsey’in 47 üyesinin hak ve özgürlükleri garanti altına alan AİHS’ye uymakla yükümlü olduğu ihtarında bulundu.
Polonya muhalefeti de kararı eleştirdi. “Rusya’da Anayasa Mahkemesi uymak istediği kararları seçer” diyen muhalefetteki siyasetçilerinden Kamila Gasiuk-Pihowicz, Polonya’nın AİHS’ye 30 yıl evvel imza attığını vurgulayarak hükümetin ülkeyi demokratik ülkeler kümesinden çıkarmaya çalıştığını söyledi. Muhalif siyasetçiler, hükümeti yaptığı hukuk reformlarıyla yargı bağımsızlığı ve güçler ayrılığı unsurunu ortadan kaldırmaya çalışmakla suçluyor.
Tartışmaya neden olan kararın geçmişi
Polonya’da yapılan yeni bir düzenlemeyle oluşturulan Yüksek Mahkeme Disiplin Dairesi’ne, yargıçların dokunulmazlığını talep etme, ayrıyeten istihdam ve emekliliğe ayrılmaları mevzularında karar yetkisi verilmişti. Kelam konusu düzenleme bir şirketin müracaatıyla da AİHM’nin gündemine gelmişti.
AİHM de 7 Mayıs 2021’de kelam konusu Daire’nin maddeyle kurulmadığına ve bunun da adil yargılanma hakkını ihlal edebileceğine işaret ederek uygulamanın AİHS’nin altıncı unsuruna ters olduğuna hükmetti.
Polonya’da verilen kararda ise AİHM’nin bu hususla Anayasa Mahkemesi yargıçlarının bağımsızlığını değerlendiremeyeceğine, yargıçların bağımsızlığının Polonya Anayasası ve kanunları temelinde düzenlendiğine dikkat çekildi. Polonya Anayasa Mahkemesi yargıcı Wojciech Sych, münasebetiyle Polonya’nın AİHM’nin kararını uygulamak zorunda olmadığına işaret etti.
Avrupa Adalet Divanı’ndan para cezası
Avrupa Adalet Divanı da geçen Ekim ayında tartışmalı yargı ıslahatını değiştirmemekte direndiği gerekçesiyle Polonya’yı ilgili değişikliği yapana dek AB Komitesi’ne her gün 1 milyon euro para cezası ödemeye mahkum etmişti. Adalet Divanı, geçen Temmuz ayında yargıçların kontrolü için oluşturulan Yüksek Mahkeme Disiplin Dairesi’nin çalışmasıyla ilgili düzenlemelerin AB hukuku ve yargı bağımsızlığıyla bağdaşmadığı gerekçesiyle değiştirilmesi gerektiğine karar vermişti.
