AKP Genel Lideri ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan‘ın yalnızca yedi ay evvel vazifeye getirdiği Merkez Bankası (TCMB) Lideri Merkez Bankası ‘na “güvenini kaybetme basamağına geldiği, son haftalarda irtibatının de bariz halde azaldığı” argüman edildi.
Reuters’a bilgi veren üç kaynaktan ikisi daha erken müddette daha düşük enflasyon ve daha düşük faiz siyaseti uygulanabileceğinin Erdoğan’a geçmişte söylendiğini, lakin gerçekleşmenin Eylül prestijiyle buna yakın bile olmadığına dikkat çektiler.
Kaynaklar, oluşan memnuniyetsizliğin Erdoğan’ın Kavcıoğlu’nun vazifesine son verme ile sonuçlanıp sonuçlanmayacağı hakkında bir bilgi vermedi
Hususun hassasiyeti nedeniyle ismini vermek istemeyen kaynaklara nazaran, Erdoğan daha evvel beklediği faiz indirimlerinin geçtiğimiz aya kadar yapılamamış olmasından hayal kırıklığı yaşadı.
Kavcıoğlu’nun Cumhurbaşkanının itimadına hala sahip olup olmadığı sıkıntıya haberin yazıldığı sırada Cumhurbaşkanlığı’ndan karşılık verilmedi.
Erdoğan geçtiğimiz 2.5 yılda çoğunlukla faiz siyasetlerinde yaşanan görüş ayrılığını neden göstererek üç merkez bankası liderini ansızın vazifeden aldı. Bu periyotta TCMB‘nin kredibilitesi ve para siyaseti öngörülebilirliği de önemli manada azaldı.
Analistler TCMB son faiz indiriminin, kendini faiz düşmanı olarak da tanımlayan Erdoğan’ın TCMB üzerindeki tesirini de kanıtladığını belirtiyor. Yükselen enflasyona karşın Erdoğan uzun müddettir yatırımların önünü açmak, daha çok istihdam yaratmak için düşük faiz istediğini söylüyor. TL ise buna reaksiyon olarak paha kaybediyor.
Son faiz indirimi kararının beklenen etkiyi yapmamasının akabinde TCMB Lideri Kavcıoğlu’nun vazifeden alınıp alınmayacağı piyasada daha yakından izlenirken, YETERLİ Parti Genel Lideri Meral Akşener dün Erdoğan’ın TCMB liderini yakın vakitte “harcayacağını” söyledi.
Akşener TL’deki bedel kaybının gerçek sorumlusunun Erdoğan olduğunu, fakat kendisini “temize çıkarmak” için yeniden de TCMB liderini misyondan alacağını söyledi.
Cumhurbaşkanlığına yakın iki kaynak Kavcıoğlu’nun enflasyonu düşürmekte son aylarda başarısız olduğuna ve Cumhurbaşkanın lider ile evvelki konuşmalarında söylenenlerin gerçeklememiş olduğuna dikkat çektiler ve bunun bir “kırılma noktası” olduğunu da söylediler.
“Cumhurbaşkanı’nın TCMB liderine olan itimadı sarsıldı” diyen mevzu hakkında bilgi sahibi bir kaynak, TCMB‘den beklenin “hızlı faiz indirimleri” olmasına rağmen “aylarca” bir evvelki Lider Naci Ağbal tarafından belirlenen %19 olan faizlerin sabit tutulduğunu söyledi ve şöyle devam etti:
“Erdoğan ve Cumhurbaşkanlığı net olarak söyleyeyim hala faizlerin yüksekliği ve uygulamalar nedeniyle Kavcıoğlu ve TCMB‘nin uygulamalarından şad değil.”
Kavcıoğlu’nun Cumhurbaşkanının itimadına hala sahip olup olmadığı sorusuna TCMB cevap vermedi.
Öbür iki kaynak da süreçteki memnuniyetsizliği teyit ederken, bunun dördüncü bir lider değişimiyle sonuçlanma riski olduğuna da dikkat çektiler. Bu türlü bir değişim son 12 ayda TCMB‘nin üç farklı lider görmesi manasına gelirken piyasalarda volatiliteye de neden olabilir.
İkinci bir kaynak Kavcıoğlu’nun artık Cumhurbaşkanı ile “sağlıklı bir iletişimi” kalmadığını söyledi ve “Bir misyondan alma olur mu? Bunu yalnızca Erdoğan bilir elbette. Lakin üç merkez bankası lideri misyondan alındıktan sonra yeni bir merkez bankası lideri daha misyondan alınırsa bu sefer tenkidin en üst yönelmesi de mümkün” dedi.
TCMB Eylül ayında Erdoğan’ın da uzun müddettir beklediği faiz indirimini yaptı ve siyaset faizini 100 baz puan düşürerek %18’e çekti. Faiz indirimi sonrası TÜFE %19.58 ile 2.5 yılın tepesini görürken TCMB‘nin daha yakından izleyeceğini belirttiği çekirdek enflasyon göstergeleri de Eylül’de yükseldi.
Analistlere nazaran Erdoğan’ın para siyasetinde belirleyici olması da TL’nin son 3 yılda %50 kıymet kaybetmesinde belirleyici bir sebep oldu. Bu sürecin neredeyse tamamında Türkiye’de çift haneli enflasyon görüldü.
TL’deki bu paha kaybı Türkiye’de yaşanların satın alma günücünü eritirken, bu ekonomik görünüm en geç 2023’te gerçekleşecek seçimler öncesi şimdiden oy kaybı olarak anketlerde hissediliyor.
Erdoğan faizleri %19’a yükselten Ağbal’ı Mart ayında misyondan alarak yerine Kavcıoğlu’nu atamıştı. Daha sonra Erdoğan Haziran ayında TCMB Lideri ile görüştüğünü, Ağustos prestijiyle enflasyonun düşüşe geçeceğini söylemişti. Bunu takiben halka hitaben tıpkı konuşmasında Ağustos ayı sonrası için enflasyon düşüşü ve faiz indirimi sinyali vermişti. Enflasyonda beklenen düşüş ise gerçekleşmedi.
Enflasyon yalnızca Türkiye’de değil pandemiden çıkışın da tesiriyle tüm dünyada artış eğiliminde. Emtia fiyatlarındaki artış da son devirde bir çok merkez bankasını zorlayan bir süreç oluşturdu. Gelişmekte olan birtakım ülkeler bu periyotta para siyasetinde sıkılaştırmaya beklenenden çok erken başlarken TCMB gevşeme sürecine girdi.
Analistlere ve muhafete nazaran Erdoğan’ın başında olduğu Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ekonomik problemlerin da kıymetli bir nedeni.
Reuters’ın aktüel bir tahliline nazaran akademisyenler kalıcı düşük faiz ortamının mevcut ya da emsal adımlarla oluşmasını mümkün görmüyorlar.
Birebir tahlile nazaran Erdoğan’ın seçimler öncesinde faiz indirimlerinin ekonomiyi canlandıracağı görüşü de yüksek enflasyon ve TL’deki paha kaybı nedeniyle işe yarayacak üzere görünmüyor.
Akşener, bu haftaki konuşmasında, “Şimdiden söyleyim bu artışların sorumlusu Merkez Bankası lideri değildir. Bu maliyetlerin temel sorumlusu Türk devletini ucube bir sisteme hapseden, Türkiye eksonomisini akıl dışı teorilerine kurban eden ve her olayda elini yıkayıp çıkmasıyla bilinen Erdoğan’ın ta kendisidir. Hakikaten eminim ki bu olaydan da elini yıkayıp çıkmak için TCMB liderini yakın vakitte harcayacaktır” dedi.
Sistemi “çöp öğütür üzere bürokrat öğüttüğü” söyleyen Akşener TCMB liderini “bu sitemin son kullanma tarihi yaklasaşan bir bürokratı” olarak tanımladı.
Reutes’a bilgi veren kaynaklardan biri Akşener’in açıklaması sonrası Erdoğan’ın TCMB konusunda alabileceği kararı erteleme ihtimali oluşturduğuna da dikkat çekti.
Erdoğan TCMB‘nin Eylül indirimi sonrası enflasyonda düşüş olacağını söyledi lakin faiz konusuna değinmedi.
