Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in ülkesinin “dost olmayan ülkelere” doğal gaz satışı ödemelerinde Rus rublesine geçmesine yönelik kararnameyi imzalamasıyla, Moskova Batı’ya karşı “enerji silahını” birinci sefer kullanmış oldu.
Putin’in imzaladığı ve ülkenin yasal bilgi sisteminde yayınlanan kararnameye nazaran, Rus gazının dost olmayan ülkelere satışında rubleyle ödeme alınmasına yönelik yeni sistem devreye girdi.
Buna nazaran, Rus gazı alan ilgili ülkelerin, Gazprombank’tan hesap açmaları gerekirken, ödemeleri bu bankaya yapmalarının akabinde kelam konusu fonlar Moskova Borsasında rubleye çevrilecek.
Kararname çerçevesinde Rusya’ya doğal gaz karşılığında ruble ile ödeme yapılmazsa, Moskova bunu ihlal olarak değerlendirip gaz akışını kesebilecek.
Rusya şimdiye kadar kriz periyotlarında hiçbir halde güce ait somut bir karar almamıştı. Bu, Rusya’nın Batı’ya karşı güç silahını birinci kez kullanması olarak yorumlandı.
Rus hükümeti, Rusya’ya yönelik “dost olmayan” ülkeler listesini 7 Mart’ta onaylamıştı.
Onaylanan listede ABD, Avrupa Birliği ülkeleri, Birleşik Krallık, Güney Kore, Japonya, Ukrayna, İsviçre ve Singapur üzere ülkelerin yanı sıra Rusya’ya yaptırım uygulayan 15 ülke daha yer alıyor.
Bu yayınlanan listenin akabinde Avrupa’da, Rusya’nın yaptırım seviyesinde bir adım atmasına ihtimal verilmiyordu. Rusya aldığı ruble kararıyla “blöf” ihtimalini masadan kaldırmış oldu.
Putin’in bu atağı doğal gaz fiyatlarında dalgalanmaya neden oldu. Ayrıyeten büyük ölçüde Rus doğal gazına bağımlı olan Avrupa’da arz kesintisine ait telaşlar arttı.
Mart başında Batılı ülkelerin Rusya’ya uygulamayı planladığı yaptırımların tesiriyle bir dolar 143 ruble oldu. Bugün prestijiyle dolar/ruble paritesi Ukrayna-Rusya savaşı öncesindeki 82 düzeyine döndü.
Rusya memleketler arası krizlerde gaz vanasını kapatmadı
Rusya ile Gürcistan ortasında 2008’de yaşanan Güney Osetya Savaşı ve 2014’te Kırım’ın yasa dışı ilhakında, Moskova güç konusunda Batılı ülkelere rastgele bir yaptırım uygulamamıştı.
Gürcistan ordusu ile Rusya’nın desteklediği Abhazyalı ayrılıkçılar 1992-1993’te 13 ay boyunca savaştı.
Daha sonra 2008’de Güney Osetya Savaşı çıkmış, akabinde Rusya’nın desteklediği Abhazya ve Güney Osetya bölgeleri, Gürcistan’dan tek taraflı bağımsızlığını ilan etmişti.
Rusya, 2008’de bu iki bölgenin kelamda bağımsızlığını tanımış, Gürcistan ise buna karşılık Rusya ile diplomatik münasebetleri kesmişti. Lakin Moskova’ya karşı rastgele bir yaptırım uygulanmadı.
Bu olaydan 6 yıl sonra, Rus birliklerinin Mart 2014’te Ukrayna toprağı olan Kırım’ı işgal etmesi, milletlerarası yansılara neden oldu. İşgalin akabinde yapılan tartışmalı referandumla Rusya yarımadayı yasa dışı ilhak etti.
Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesi ve Ukrayna’nın doğusunda çıkan olaylardan sonra AB, ABD ve birtakım ülkeler, Rusya’ya ekonomik yaptırımlar uygulamaya başlamıştı. AB, Rusya’ya ekonomik olarak birinci yaptırım kararını 2014’te almıştı.
Bu yaptırım kararlarına karşın başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkeleri Rusya’dan doğal gaz almaya devam etti. Rusya da yaptırımlara karşılık güç kozunu kullanmayı tercih etmedi.