Andrey, “Rusya’dan şu anda ayrılabilseydim, ayrılırdım. Lakin işimi bırakamam,” diyor.
Faiz oranları arttığı için Moskova’daki konutunun konut kredisi taksidini ödeyemeyecek.
Andrey üzere milyonlarca Rus, batının Rusya’nın Ukrayna’yı işgali üzerine uygulamaya başladığı yaptırımların tesirini hissetmeye başladı.
31 yaşındaki sanayi dizayncısı, “Yurt dışında bir an evvel yeni müşteriler bulup konut kredisinin birinci taksidi için biriktirdiğim parayla Rusya’dan çıkmayı planlıyorum” diyor.
“Burada korkuyorum, partinin çizgisine karşı konuşanlar tutuklanıyor. Utanıyorum. Halbuki ben iktidardakilere oy bile vermedim.”
Bu yazıda kelam edeceğimiz öteki bireyler üzere güvenlik gerekçesiyle tam ismini kullanmıyoruz ve yüzünü göstermiyoruz. Haberdeki kimi isimleri de değiştirdik.
Reuters Batı, Ukrayna’ya dayanak olmak için Rusya’ya yaptırım uygulamaya başladı “Metroya binemedim”
Rusya’ya uygulanan yaptırımlar ‘ekonomik savaş’ olarak niteleniyor. Emel, Rusya’yı izole etmek ve derin bir ekonomik sakinliğe girmesini sağlamak. Batı bu halde Kremlin üzerinde baskı kurmaya çalışıyor.
Rus halkı ise tasarruflarını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya. Daha şimdiden yaptırımların tesirini görmeye başladılar.
Birtakım Rus bankalarına uygulanan yaptırımlar, Visa, Mastercard ve hasebiyle Apple Hisse ve Google Hisse kullanmalarını önlüyor.
35 yaşındaki Daria, Mosova’da proje yöneticisi. Bu yüzden metroya binemediğini söylüyor.
“Ben metro parasını daima telefonumla öderdim, ancak ödeyemedim. Benim üzere birebir sorunu yaşayan diğerleri da vardı. Halbuki metroda ödeme yapıp geçilen bariyerleri VTB Bankası işletiyormuş. Bankaya yaptırım uygulandığı için de Google Hisse ve Apple Hisse’yi kabul edemiyor.”
Daria, BBC’ye, “Metro kartı almak zorunda kaldım,” dedi. “Bugün bir mağazada da başıma birebir şey geldi. Tıpkı nedenden ötürü ödeme yapamadım.”
EPA Metro bileti almak ve dükkanlarda ödeme yapmak zorlaştı Rusya Merkez Bankası, rublenin tarihi kıymet kaybının akabinde faizleri iki katına çıkardı.
Borsa, hala kapalı.
Kremlin yaptırımların tesirini göğüsleyecek kaynağa sahip olduğunu söylüyor, fakat bu tartışmalı.
Rusya Merkez Bankası hafta sonunda sükunet davetinde bulunarak herkesin bir anda bankalara koşup parasını çekebileceği tasalarını yatıştırmaya çalıştı.
20’li yaşlarının sonunda olan Anton (adı değiştirilmiştir), Moskova’da bir bankamatik önündeki kuyrukta, “Dolar yok, ruble yok, hiçbir şey yok! Aslında, ruble var lakin ben ruble istemiyorum” diyor.
“Ne yapacağımı bilmiyorum. Korkarım Kuzey Kore ya da İran üzere olacağız” diye de ekliyor.
Döviz satın almanın maliyeti geçen haftaya oranla yaklaşık yüzde 50 arttı, o da döviz bulunabilirse…
2022’nin başında bir dolar yaklaşık 75, bir euro ise 80 ruble ediyordu. Meğer Pazartesi günü bir kademede doların bedeli 113 rubleye, euro’nun pahası de 127 rubleye kadar yükseldi.
BBCRubleye inanç yükselmişti
Ruslar için ruble-dolar kuru hassas bir mevzu.
1990’larda Sovyetler Birliği’nin dağılması akabinde, Ruslar tüm tasarruflarını dolara yatırdı, en çok da meskenlerde yatakların altında dolar saklanıyordu.
1998’deki borç krizi, meskende dolar saklayanların haklı olduklarını düşünmelerine yol açtı.
Lakin akabinde geçen on yıl içinde Merkez Bankası’nın aldığı tedbirler Rusların tekrar rubleye inanç duymasını sağladı.
Ruble hesaplarına yatırılan paralar artarken borsada Rus şirketlerinin paylarına yapılan yatırımlarda da artış görüldü.
Yeniden de Rusya’da ne vakit bir belirsizlik yaşansa, halk en yakın ATM’ye koşarak dolar çekiyor.
Bu sefer de farklı olmadı.
Rusya geçen hafta Ukrayna’ya girer girmez, Ruslar daha evvelki krizlerde yaşadıklarının da tesiriyle ATM’lere koştu.
“Hırsızlıkların artmasını bekliyorum”
30’lu yaşlarının başındaki Ilya (adı değiştirilmiştir), Moskova’daki konutunun kredi ödemelerini yeni bitirmiş. Kısa bir müddet içinde öbür bir yere taşınamayacağını söylüyor.
“Donbas’taki operasyon başlayınca bir ATM’ye gidip Sberbank’ta dolar hesabımdaki tasarruflarımı çektim. Artık sahiden de yastığımın altında saklıyorum” diyor.
“Tasarruflarımın geri kalanı hala bankalarda. Yarısı dolar, yarısı ruble. Durum kötüleşirse, hepsini çekeceğim. Korkuyorum zira hırsızlıkların artmasını bekliyorum. Fakat durum bu.”
Toplumsal medyada paylaşılan fotoğraflarda da kredi kartlarını kullanamayacağından yahut çekebilecekleri para ölçüsünün kısıtlanmasından korkanların ATM’ler ve döviz ofisleri önünde uzun kuyruklar oluşturduğu görülüyor.
Ukrayna işgalinin başlamasından sonraki 1-2 saat içinde dolar ve euro’lar tükenmeye başladı.
Son derece kısıtlı ölçüde dolar ve euro bulunuyor, çekilebilecek ruble ölçülerine da kısıtlama getirildi.
Reuters Pazar günü St Petersburg’da bir ATM önündeki kuyruk Konut kredisini ödemek için
Moskova’daki kuyruklardan birinde bekleyen 45 yaşındaki Evgeni (adı değiştirilmiştir), konut kredisini ödemek için para çekmek istediğini söyledi.
“Tanıdığım herkes telaşlı. Herkes gerilim içinde. Hayatın daha da zorlaşacağından kuşkum yok. Savaş korkunç” diyor.
“Bütün ülkeler ikili standart uyguluyor, artık de ‘büyük ülkeler’ birbirlerinin uzunluğunun ölçüsünü almaya, kimin üstün olduğunu göstermeye çalışıyor ve herkes acı çekiyor.”
35 yaşındaki Marat, “Bugün birinci kere para çekmeye karar verdim, ve sorun yaşamadım. Ne olur ne olmaz diye yalnızca ruble çektim” diyor.
“Tahmin yapmakta pek başarılı sayılmam, lakin hayatımızın zorlaşacağını düşünüyorum. Vakit gösterecek.”
Getty Images Ruble çekmek daha kolay fakat kıymeti artık daha az Bankalardan online talep durdu
Nakit sorunu Moskova’yla sonlu değil. BBC Rusça’nın haberine nazaran, Perm, Kostroma, Belgorod ve öteki taşra kentlerinde de beşerler dolar ve euro satın almaya koşuyor.
İsmini açıklamayan bir teknoloji uzmanı, ATM’lerde yahut tanınan bir özel banka olan Tinkoff’ta otomatik olarak dolar ya da euro talebinde bulunan ve bulduğu yerleri aboneleriyle paylaşan bir Telegram yazılımı bile geliştirdi.
Birçokları bankacılık uygulamalarıyla bankalarından nakit para ayırtmaya çalışıyor.
Pazar akşamı, Rusya Merkez Bankası’na uygulanacak yaptırımlar açıklandığında elektronik uygulamalar ile 140 rubleye kadar ulaşan fiyatlarla 1 dolar, 150 rubleye kadar olan fiyatlarla da 1 euro ayırtmak mümkündü.
Fakat Rusya’nın en büyük devlet takviyeli bankası Sberbank’ın müşterileri BBC’ye Pazartesi’ye gelindiğinde, uygulama ile nakit ısmarlayamadıklarını, banka şubesine gidip form imzalamaları gerektiğini söylediler.
EPA Sberbank’ta artık dolar satın almak için gidip form imzalamak gerekiyor Bankalar likidite meşakkati olduğunu reddediyor. Analistler de ATM’lerdeki nakit kasvetinin, herkesin tüm parasını çekmeye çalışmasını tedbire teşebbüsü olmasının daha mümkün olduğu fikrinde.
Kremlin, Rusya’nın bu yaptırımları beklediğini ve hazırlıklı olduğunu söylüyor, fakat şimdi iş yerlerine pandemide olduğu üzere ek yardım verilip verilmeyeceği konusunda açıklama yapmadı.
Moskova’da daha şimdiden artırımlar ya da ticari kısıtlamalar yüzünden sorunu çekileceği düşünülen malları almak için besin marketlerinde kimi kuyruklar oluşmaya başladığı bildiriliyor.
Yaptırımlar tesirini gösterdikçe Rus şirketleri çalışma saatlerini azaltabilir ya da üretimi durdurabilir. Pek çok Rus, tasarruflarının pahasının düşmesinin yanı sıra işlerini kaybetmek riskiyle de karşı karşıya kalabilir.
Tüm bunlar Ruslara, Devlet Lideri Vladimir Putin’in 2014’te Kırım’ı ilhak etmesi akabinde olanları ve nakit para çekmek için saatlerce kuyrukta bekledikleri günleri hatırlatıyor.
O devirde döviz ofisleri çabucak beş haneli sayıları sığdırabilecekleri yeni döviz kuru panoları satın almak zorunda kalmıştı.
O vakitler bir dolar 30-35 rubleydi. Bugün için düşünülemeyecek bir ölçü bu.
Moskova’daki BBC Rusça muhabiri Amalia Zatar‘nin katkılarıyla hazırlanmıştır.