Tarihteki yanlışlardan pişmanlık duymak, Almanya’da ulusal bir hobi. Lakin Berlin’in Rusya siyaseti konusundaki vicdan muhasebesi Alman standartlarına nazaran bile kayda paha seviyelerde.
Rusya’nın 24 Şubat’ta Ukrayna’yı işgale başlamasından bu yana Alman siyasetçiler, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’i yanlış değerlendirdiklerini kamuoyu önünde kabul ettiler. Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier bile özür diledi, Moskova’yla ticaret ve güç üzerinden köprü kurmanın kusur olduğunu söyledi.
Toplumsal Demokrat Parti (SPD) Dış İlgiler Sözcüsü Nils Schmid, “Acı bir kabulleniş zira 30 yıl Rusya ile diyalog ve işbirliğini savunduk. Artık bunun işe yaramadığını kabul etmeliyiz. Bu yüzden, Avrupa güvenliği ismine yeni bir periyoda girdik” dedi.
Almanya’nın SPD’li Başbakanı Olaf Scholz, Alman Parlamentosu’nda işgalden birkaç gün sonra yaptığı ve artık meşhur olan konuşmasında bu yeni devir için “Zeitenwene” (Dönüm noktası) dedi.
Bu yeni devir, silah ihracı kurallarını kaldırmak, savunma harcamalarında büyük artış ve Rusya’dan güç ithaline son vermek manasına geliyor. Rusya’dan Almanya’ya uzancak Kuzey Akım 2 doğalgaz boru sınırı planları da askıya alındı.
Schmid BBC’ye yaptığı açıklamada “Görünür gelecekte Rusya’yla işbirliği olmayacak. Rusya’ya karşı tedbire, caydırma ve gerekirse savunma olacak” diye konuştu.
Bunlar, daha yedi hafta öncesine kadar Almanya’nın tarihi suçluluk hissinin ve Nazi cürümlerini telafi etmek üzere bir ahlaki misyonun, Rusya’yla her şeye karşın barış gerektirdiğine inanan bir parti için çok sert kelamlar.
Fakat Berlin’de, Ukrayna savaşı çok yakından hissediliyor. Ukrayna’da bombalanan binaların manzaraları, İkinci Dünya Savaşı’ndaki Alman kentleri üzere görünüyor. Alman tren istasyonlarına ulaşan birden fazla bayan ve çocuk, 3,5 milyondan fazla mülteci de, buradaki birçok bireye, 1945’te çocukken Rus askerlerinden kaçan büyük anne ve babalarını hatırlatıyor.
Hatta, Almanya’nın kendi tarihine bakışı bile değişiyor.
İşgale dek, ana akım görüş iki Almanya’nın bir öbür SPD’li Başbakan Willy Brandt’ın Moskova ile diyaloğu sayesinde birleşebildiği istikametindeydi. Fakat artık bu husustaki tartışma farklı bir seyir izlemeye başladı. Brandt’ın diplomasisine güçlü bir caydırıcılığın da eşlik ettiği ve buna ulusal gelirin yüzde 3’üne denk gelen bir savunma bütçesinin de dahil olduğu hatırlatılıyor.
Almanya’nın tarihi savaş suçluluğu da daha farklı bir hale geldi. İşgalden evvel hükümet, Nazilerin Rusya’ya karşı işlediği cürümler nedeniyle, Ukrayna’ya silah teslimatına karşı çıkıyordu.
Schmid, “Putin ile birlikte, resmi Rus siyaseti Alman-Rus ikili ilgilerinde İkinci Dünya Savaşı’nın anısına hakim olmaya çalışmaktı. Bu durum da Alman toplumunun kimi bölümlerini, Ukraynalılar’ın savaş sırasında çektiklerine karşı körleştirdi” diyor.
Artık, Nazi devrinde Ukraynalıların yaşadığı travmalara yönelik daha büyük bir farkındalık var.
Berlin’in telaffuzunda büyük bir değişiklik oldu. Lakin kimileri, yapılanların sarf edilen kelamları gereğince süratli takip edip etmediğini sorguluyor. Sıcak takviye açıklamalarının, Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy için kâfi olmadığı açık. Almanya’nın Rus petrol ve gazına devam eden bağımlılığını tenkit konusu.
Zelenskiy, geçen hafta Rusya’ya güç ödemelerini “kanlı para” diye tanımlamıştı. Cumhurbaşkanı Steinmeier’in Kiev ziyareti son anda iptal edildi.
Birtakım Ukrayna yetkilileri Steinmeier’in davetinin geri çekilmediğini söylüyor. Lakin Alman siyasetçiler ve yorumcular seyahatin gerçekleşmemesini, Ukrayna’nın Almanya Cumhurbaşkanı’na güvenmemesinin işareti olarak yorumladı. SPD’nin de eski önderi olan Steinmeier, Angela Merkel periyodunda Dışişleri Bakanı olarak yıllarca Rusya’yla temas ederek barışa ulaşmaya çalışmıştı.
Almanca’da iki Almanya’nın birleşme süreci için kullanılan “Wende” kelimesinen bir öteki sembolü Brandenbung Kapısı’nda, Alman Milletlerarası ve Güvenlik İşler Enstitüsü SWP’den Clauida Major ile buluştum:
“Ortaklarımız bize bakıp: Tamam ‘Zeitenwende‘ye başladınız lakin uygulamada ne yapıyorzunuz diyor.
“Ambargolarda korkağız ve silah teslimatlarında isteksiziz. Yani haklı olarak bu Zeitenwende nedir diye merak ediyorlar. Almanya’nın Avrupa’nın ortasında büyük bir ekonomik, askeri ve siyasi güç olduğunu düşünürsek, yaptığımız her şey, yeterli ya da makus, bir fark yaratıyor.”
Almanya, Rusya’dan güç ithalatına ambargoya takviye vereceğini söylüyor. Lakin bunu çabucak devreye girecek bir ambargo yerine, basamaklı olarak yapmak istiyor. Hükümet bunun Almanya’yı ekonomik sakinliğe sürükleyeceğini ve yüzbinlerce kişinin işine mal olacağını söylüyor.
Körber Vakfı Müdürü ve siyaset bilimci Liana Fix ise “Almanya bu ikilemi kendi yarattı. Ambargolara başlamak isteyen ve güç kaynakları çeşitliliği konusundaki konut ödevlerini yapmış ülkelerin bunu kabul etmesi zor” diyor.
İronik bir formda, bu ikilemi çözmesi gereken de yılladır Rusya’dan güç bağımsızlığının elde edilmesi gerektiğini savunan bir partiden, Yeşiller’den İktisat Bakanı Robert Habeck.
Ukrayna’ya askeri yardım konusunda da Berlin, Kiev’in muhtaçlık duyduğu tüm silahları göndermeye hazır olduğunu söylüyor. Lakin kimi bakanlıkların bürokrasiye takıldığı tezleri var. Burada da yeniden Yeşiller’den bir siyasetçi, Dışişleri Bakanı Annalena Baerbock, hükümetteki koalisyonu daha süratli harekete geçmesi için zorluyor. Baerbock, Ukrayna için tanklar ve avcı uçakları üzere ağır silahlar daveti yaptı.
Bu ortada Başbakan Olaf Scholz ise büyük ihtimalle partisinin destediğini kaybetme tasasıyla bu soruya karşılık vermekten kaçınıyor.
Scholz birebir anda partisinin takviyesini elinde tutmak, üçlü bir koalisyonu yönetmek ve Almanya’nın suçluluk hisli pasifizmini kısa müddette geriye çevirmek zorunda.
Lakin müttefikleri bile, Başbakan Scholz’un, en azından neler olduğunu daha uygun aktarması gerektiğini söylüyor. Claudia Major, parlamentodaki bir konuşmanın ve birkaç televizyon programına katılmanın kâfi olmadığı görüşünde.
- Yaptırımlar, Rusya iktisadını Sovyet devrine geri götürür mü?
- Rusya, batan Moskova gemisinin mürettebatına ‘ait imgeleri birinci defa yayınlandı’
- Ukrayna Başbakanı: Mariupol’deki kuvvetler, Rusya’nın ‘teslim olun’ davetine karşı duruyor
Bu ortada, çok sayıda Alman’ın da kendi Zeitenwende‘lerini yaşadıklarını söylemek mümkün. Tagespiegel gazetesinden köşe müellifi Ariane Bemmer, Rusya’ya karşı hislerini nasıl tekrar değerlendirdiğini yazdı. Buluşmamızda “Kesinlikle yanlış yaptım, bir dostu kaybetmek gibi” diyor.
Batı Almanya’da 1980’lerde yaşayan birçok kişi üzere ABD usulü, yabanî kapitalizme karşı ihtiyatlıydı. “Ami Go Home- Amerikalı Meskenine dön” diye bir kitap satın almıştı. Hiç okumadı fakat kitaplığında âlâ görüneceğini düşündü. Ayrıyeten Rusya’daki ıslahatlar ilgisini çekmişti.
Bemmer, “ABD’de Lider Ronald Reagan bizim için şoktu. ‘Bu kovboy çizmeli çılgın aktör ne yapacak?’ diye düşündük. Dünyayı ateşe verecek miydi? Rusya tüm uygun değişikliklerin, perestoroyka’nın, özgürlüklerin, değişim rüzgarının gerçekleştiği yerdi” diyor.
Şu anda Almanya’da çok az kişi bu türlü düşünüyor. Geçtiğimiz günlerde yapılan bir araştırmaya nazaran Almanların % 55’i Berlin’in, Rusya’yla savaşması için Ukrayna’ya tanklar ve avcı uçakları üzere ağır silahlar göndermesi gerektiğini söylüyor.
Ariane ve birçok Alman için Rus romantizmi, Putin’in tankları Ukrayna sonunu geçer geçmez bir daha geri dönmemek üzere sona erdi.