Sabah saatin 5’ydi. Geçen Perşembe Ömer, Ukrayna’nın başşehri Kiev’deki meskeninde patlamaların sesiyle uyandı. Sesler tanıdıktı ve memleketi Suriye’de yaşadıkları geldi aklına çabucak.
Ömer, 11 yıllık iç savaşta, diğer bir ülkede huzurlu bir hayat umuduyla ülkesini terk etmek zorunda kalan yaklaşık yedi milyon Suriyeliden biri.
Dört aydır karısı Irine ile Kiev’de yaşıyor.
Ömer, BBC’ye “Evimiz sekiz şiddetli patlamayla sarsıldı. Rus birlikleri Ukrayna’nın farklı bölgelerine havadan, karadan ve denizden saldırmaya başlamıştı” dedi.
Suriye’deki savaştan acil durumda yapması gerekenleri biliyordu:
“Bomba seslerini duyduktan sonra bir saat kadar bekledik. Sonra çıkıp otomobilin deposunu doldurdum. İki saat bekledikten sonra benzinimizi aldık. Sonra süpermarkete gidip, üç saat bekledikten sonra erzak aldık.”
Yiyecek, pil ve ampul üzere şeyler almıştı.
Bodrumu sığına dönüştürdü
Kiev’e her gün biraz daha yaklaşan Rus birliklerine karşı, onları bodrum katın soğuk duvarları, alçak tavanı, plastik torbalar ve tozlu eşyalar koruyacaktı.
Artık bir sığınağa dönüştürdükleri bodrumun bir köşesinde kendilerine derme çatma bir yatak yaptılar.
Küçük masalarında birkaç elma ve eksi altı dereceye kadar düşen soğukta içtikleri çayları var.
Havalandırmanın olmadığı hayat alanlarını pille çalışan ampullerinin cılız ışığı aydınlatıyor.
Yerin 19 basamak altında vakit çok yavaş ilerliyor ve sığınağa geçmeden evvel gördükleri haberlerin tetiklediği endişeleriyle baş etmeye çalışıyorlar.
Ömer, “(Korkuyoruz) zira Harkov ve Rusların eline geçen öbür kentlerde olanları gördük. Televizyonda Rusların bombardımanını izledik. Yalnızca askeri yerleri vurmuyorlardı. Sivillerin nasıl öldürüldüğünü gördük” diyor.
Ukrayna’nın Kiev’den sonra ikinci büyük kenti olan Harkov, 24 Şubat’ta başlayan işgalin birinci gayelerinden biri olmuştu.
İşgalin altıncı gününde ülkenin kuzeydoğusundaki kentin merkezi maksat alınmış, Özgürlük Meydanı’nda opera binası, bir konser salonu ve birtakım resmi binalar vurulmuştu.
Lokal yetkililer o vakit taarruzda en az 10 kişinin öldüğünü 35 kişinin de yaralandığını açıklamıştı.
Yeniden Rusya
Ömer bir “deja vu” yaşıyordu. Tekrar karşısında Rus birlikleri vardı.
Rus birlikleri Suriye’de iç savaşın başladığı Eylül 2015’ten sonra bu ülkede çok sayıda hava harekatı düzenledi.
Rusya, Hizbullah ve İran’la birlikte, 2000’den ölen babası Hafız Esad’ın yerine geçen Suriye Devlet Lideri Beşar Esad’ı destekliyor.
Halep’de Rus bombardımanıyla yerle bir olan binalar (17 Ekim 2016) Rusya’nın savaştan evvel Suriye’de üsleri vardı.
Rusya, Suriye’de yalnızca ‘teröristleri’ maksat aldığını söylüyor, ancak aktivistler Rus askerlerinin sık sık isyancı kümeleri ve sivilleri öldürdüğünü söylüyor.
Ömer, “Rusya’nın saldırganlığını ve şiddetinin derecesini biliyorum” diyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu Unicef’e nazaran Suriye’deki savaşta şimdiye kadar 12 bin çocuk öldü ya da yaralandı.
Suriye genelindeki aktivistlerden data toplayan İhlal Belgeleme Merkezi, Suriye’de sivillere hücumlar dahil, insan hakları ihlallerinin dökümünü tutuyor.
Kuruluşa nazaran Aralık 2020 prestijiyle Suriye’de çatışmalar nedeniyle 226.374 kişi hayatını kaybetti.
Bunların 135.634’ünü sivil vefatları oluşturuyor.
‘Ailemi bir savaştan başkasını mi götürmeliyim?”
Ashraf Rosh, Gazze Şeridi doğumlu bir Filistinli. 2009’dan beri karısı, iki çocuğu, kayınpederi ve kayınbiraderiyle Ukrayna’nın Krivyi Rih kentinde yaşıyor. Kiev’de elektronik mühendisi olarak çalışıyor.
Oğlu işgal başladığında, Harkov Üniversitesi’nde jet motoru mühendisliği okuyordu ve birinci sınıftaydı.
Ashraf BBC’ye, “İlk sömestirde o kadar memnundu ki. İkinci sömestir Pazartesi günü başlayacaktı. Artık geleceğinin ve üniversite eğitimi talihinin yok olduğunu düşünüyor” kelamlarıyla oğlunun yaşadığı hayal kırıklığını anlatıyor.
Ömer üzere Ashraf için de savaş yeni bir şey değil. Lakin buradaki savaşın Gazze’de gördüğünden daha tehlikeli olabileceğini söylüyor.
Rusya’nın nükleer silahlarına gönderme yaparak “Filistinli olduğum için savaşı birinci defa görmüyorum. Lakin bu savaş büyürse, sıradan savaşlara benzemeyebilir” diyor.
Birleşmiş Milletler’in bilgilerine nazaran savaş nedeniyle ülkelerini terk etmek zorunda kalan Ukraynalıların sayısı bir buçuk milyonu aştı. Avrupa Birliği, savaştan kaçan insanların sayısının 4 milyona kadar çıkabileceğini iddia ediyor.
Ashraf, ailesi ve Ukraynalı mülteciler için gelecek belgisiz. Fakat hepsi konutlarına dönmenin bir seçenek olmadığını biliyor:
“Bir Filistinli ve Gazzeli olarak fazla seçeneğim yok. Seçeneklerim tasa verici, sınırılı ve belgisiz. Ailemi bir savaştan öbür bir savaşa mı taşımalıyım?”