26 Ağustos günü öğlenden sonra 20 yaşındaki üniversite öğrenci Rabia Balki* Kabil Havaalanı’nın dışındaki kalabalığın ortasındaydı. Biraz ötede Taliban savaşçıları aralıklarla havaya ikaz ateşi açıyor, insanları sopalarla dövüyordu. Beşerler panik içinde dört bir yana kaçışınca, Rabia’nın havaalanına girmesi daha da zorlaştı. Lakin o direndi. DW’nin konuştuğu Rabia, eşcinsel bir bayan olduğu için Afganistan’dan kaçmak zorunda olduğunu söyledi. Çünkü İslamcı örgüt için LGBTİ+ toplumunun varlığı kabul dahi edilemez.
Rabia, tüm zorlukların üstesinden gelip nihayet havaalanı girişine ulaştı. Lakin kapıdaki Taliban vazifelisi onu içeri almadı. Gerisini dönüp gitmekten öbür dermanı yoktu. Bir saat sonra bir intihar bombacısı kalabalığın içinde kendini havaya uçurdu. Rabia’nın akrabalarından biri olay yerinde hayatını kaybetti. Rabia, hücumdan kurulduğu için keyifli. Lakin Taliban’ın LGBTİ+ avından sağ çıkıp çıkamayacağını bilmiyor. DW’ye “Taliban, bizim toplumda çöp olduğumuzu düşünüyor. Bizi ortadan kaldırmak istiyorlar” diye anlatıyor Rabia.
LGBTİ+ toplumuna yer yok
Eşcinselliğin ahlaksız ve İslam’a alışılmamış kabul edildiği Afganistan’da, LGBTİ+ toplumu aslında en başından beri zımnî bir hayat yaşamak zorundaydı. Eşcinsel ilgiye girmekten “suçlu bulunan” bir kişi, ülkenin 2017’deki ceza kanunu ve şeriat kanunları gereği ömür uzunluğu mahpus cezasına çarptırılabilir, hatta idam edilmesi istikametinde karar bile verilebilir.
LGBTİ çatı örgütü Memleketler arası Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İnterseks Birliği’nin (ILGA) raporuna nazaran 2001’den beri Afgan hükümetleri eşcinsel münasebetlere vefat cezası vermedi. Lakin Taliban devrinde bu değişebilir.
Taliban’ın yönettiği yeni Afganistan’da LGBTİ+’lar için neredeyse hiç yer yok. Afganistan’ın merkez eyaletlerinden birinde Taliban’a bağlı yargıç olarak çalışan Gül Rahim, Temmuz ayında Alman Bild gazetesine verdiği bir röportajda şunları söylemişti:
“Eşcinseller için yalnızca iki ceza olabilir: Ya taşlama ya da üzerine duvar yıkma. Duvarın yüksekliği 2.5 ile 3 metre ortasında olmalı.”
Vefatla burun buruna
Taliban’ın Kabil’i almasından birkaç gün sonra, 25 yaşındaki eşcinsel bir erkek olan Faraz*, bir eşcinsel arkadaşının vefat haberini aldı. Arkadaşının nasıl bir ceza aldığı konusunda bilgi sahibi değil. Tek bildiği, Taliban’ın eşcinsellerin peşine düşme konusunda önemli olduğu ve kendisinin de arkadaşıyla tıpkı yazgısı paylaşabileceği gerçeği.
DW’ye konuşan Faraz, “Birileri şikayet edince Taliban tarafından yakalandı. Taliban onu bir yere götürdü, öldürdü ve akabinde cesedini ailesine teslim etti” diye dedi.
“Taliban içinde eşcinselleri arayan makul bir küme var” diyen Faraz, “Sokak sokak dolaşıyorlar ve birinin eşcinsel olduğunu öğrendiklerinde onu öldürmekten çekinmiyorlar” diye anlatıyor.
Amerikalı-Afgan aktivist Nemat Sedat, DW’ye verdiği demeçte Taliban’ın ülkeyi yönetmeye başlamasından sonraki birinci iki haftada, Afgan LGBTİ+ toplumunun üyelerinden toplam 357 bildiri aldığını lakin bunlardan sadece birinin ülkeyi terk etmeyi başardığını söyledi. Sedat, bu kişinin İspanya’ya gitmeyi başardığı bilgisini verdi.
Sedat, LGBTİ+’ların bir listesini derleyip ABD Dışişleri Bakanlığı’na sunsa da ABD ülkeden çekilmesini 31 Ağustos’ta bitirdiğinden, LGBTİ+’ları tahliye etme planının uygulanabilmesi zorlaştı. “Uzun bir mücadele” olacak diyen Sedat, sürecin birkaç yılda tamamlanabileceğini öngörüyor. Fakat Sedat, Afganistan’daki LGBTİ+ dostlarının ne kadar vakitleri kaldığından emin değil:
“Taliban, gazetecilere, Batılı hükümetlere yardım edenlere, bayanların eğitimlerine devam etmelerine müsaade veren bireylere, bir çeşit af çıkarabileceğini söyledi. Beşerler hala kuşkuyla bakıyor lakin en azından bir kelam verdiler. Lakin Taliban, LGBTİ+ toplumu için kelam veriyormuş üzere yapma zahmetine bile girmedi.”
Farkındalık yaratmak
1979 yılında Afganistan’da doğan Sedat, şimdi 8 aylıkken ailesiyle birlikte yurtdışına taşındı. En sonunda ABD’ye yerleşti. 2012 yılında Afganistan’a döndü ve buradaki bir Amerikan okulunda yardımcı doçent unvanıyla ders vermeye başladı. Vazifesi müddetince LGBTİ+’ların problemleri üzerine farkındalık yaratmayı amaçladı.
Sedat, “O vakitler LGBTi+lar ile ilgili hiçbir şey konuşulmuyordu. Sınıfta tartışmalar düzenleyerek, öğrencilerden LGBTİ+ topluluğu lehinde ve aleyhinde konuşmalarını istedim” diyor.
Milletlerarası kuruluşlarla birlikte çalışarak LGBTİ+ sorunlarıyla ilgili sunumlar yapan Sedat, “Arkada rastgele bir doküman bırakmamaya dikkat ettik” diyor. Lakin buna karşın, o zamanki Afgan hükümetinden de reaksiyon alan Sedat, işten çıkarıldı ve 2013 yazında ABD’ye dönmek zorunda kaldı. Bu esnada, eşcinselliğini açıklamak zorunda kalmasıyla, Sedat, Afganistan’daki birinci açık kimlikli eşcinsel aktivist oldu.
Sedat, akabinde Afganistan’daki LGBTİ+’lardan mektuplar almaya başladı. Bu sayede, Sedat, ülkedeki LGBTİ+ toplumunun, bastırılmış olsalar da toplumsal ilerlemeyi teşvik ettiğini gördüğünü söylüyor.
“İlerlemeler de kaydedildi”
Aktivistlere nazaran Afganistan, son yirmi yılda LGBTİ+’ların toplumsal kabulünde birtakım ilerlemeler kaydetti. O denli ki, kimi LGBTİ’lar medyada çeşitli meslekler icra edip, televizyon programlarının yapılmasına yardımcı olabiliyor ve gençlik eğitim programları düzenliyordu. Sedat, “İnsanlar Afganistan’ın değişmediğini söylüyor ancak ben buna katılmıyorum. LGBTİ’lar, Afgan toplumunu değiştirmek için efor sarf ettiler” diyor.
Faraz’a nazaran ise evvelki Afgan hükümeti de LGBTİ+ topluluğuna karşı baskıcıydı. Fakat polis tarafından yakalandıklarında en berbat ihtimalle mahpusa ya da para cezasına çarptırılıyorlardı. Bu durum da Kabil’de az bireyle de olsa bir LGBTİ+ toplumu yaratmak için biraz alan açtı. DW’ye konuşan Faraz, “Şehirde eşcinsel erkeklerin buluşabileceği birtakım yerler var. Ben beşerlerle tanışmak için telefon uygulamalarını kullanıyorum” diye anlatırken Taliban’ın, eşcinsel erkekleri cezbetmek için farklı numaralar kullanıp yakalamasından korktuğu için kelam konusu telefon uygulamalarını kullanmaktan artık çekindiğini söylüyor. Ayrıyeten, Taliban’ın eşcinsellere gazeteci kılığında toplumsal medya aracılığıyla yaklaştığı durumları anlatıyor.
Meskende izole ve depresif
*Haberde ismi geçen şahısların isimleri güvenlik gerekçesiyle değiştirilmiştir.
Vic Chiang
© Deutsche Welle Türkçe
