Kabil havalaanındaki kanlı atağın sorumluluğunu üstlenen IŞİD-K ya da IŞİD-Horasan, uzun vakittir istihbarat servislerinin merceğinde. ABD Lideri Joe Biden da hafta başında 31 Ağustos’ta Amerikan askerlerini Afganistan’dan çekmekte kararlı olduğunu açıklarken IŞİD-K’nın Amerikalıları, müttefik güçleri ya da günahsız sivilleri gaye alan hücumlar düzenleyebileceğini söylemiş ve IŞİD’in Afganistan’daki uzantısının Taliban’ı düşman olarak ilan ettiğine dikkat çekmişti.
Uzun vakittir kanlı çatışmalar içinde olan Taliban ve IŞİD-K’nın farklı İslam yorumları, bu iki kümesi ideolojik olarak birbirinden ayırıyor. IŞİD Selefi inancına sahipken Taliban, muhazakâr Deobandi medreselerinin İslamiyet yorumunu benimsiyor. Taliban’ın manası da Peştu lisanında “talebe”, yani “öğrenci” demek. IŞİD-K’nın ideolojik gayesi, güney Asya’dan orta Asya’ya kadar uzanan bölgede bir hilafet kurmak. Taliban ise buna rağmen, Afganistan’ı bir buyrukluk yapmak istiyor. Taliban, Afganistan’ı da şu anda “Afganistan İslam Emirliği” olarak tanımlıyor.
IŞİD-K’ya nazaran Taliban “kafir”
IŞİD-K, Taliban’ın şeriat yorumlamasını gereğince katı bulmuyor ve bu nedenle de Taliban’ı “kafir” olarak nitelendiriyor. Bilhassa de Taliban’ın ABD ile mutabakat yapmasından bu yana. IŞİD-K, Taliban’ın ABD ile anlaşarak cihadın maksatlarına ihanet ettiğini söylüyor. Taliban iki hafta evvel Kabil’de denetimi ele geçirdikten sonra ülkedeki farklı İslamcı kümeler Taliban’ı tebrik etmiş, bunu yapmayan IŞİD-K ise savaşın devam ettiği duyurmuştu.
Birleşmiş Milletler’in (BM) 15 Temmuz tarihli bir raporuna nazaran IŞİD’in Afganistan’daki uzantısının 500 ila bin 500 savaşçısı var. IŞİD-K’nın taarruz düzenlediği Kabil’de ve etrafında mevzilerini güçlendirdiği belirtiliyor. Taliban içinde ABD ile yapılan muahedeyi reddedenleri de yanına çekmek isteyen örgüt, Suriye, Irak ve öteki çatışma bölgelerindeki IŞİD savaşçılarının da “desteğini” umuyor. BM’nin raporunda, Haziran başına kadar Afganistan’da 8 bin ila 10 bin yabancı savaşçı bulunduğu kestirim ediliyordu.
IŞİD-K’nın başka taarruzları
IŞİD-K bu yıl öteki kanlı terör hücumları da düzenledi. Afganistan’daki BM’nin Yardım Misyonu (UNAMA) yalnızca bu yılın birinci dört ayında IŞİD kaynaklı 77 akın kayıtlara geçti. Bu geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla üç kat fazla. Bu yıl düzenlenen taarruzlardan biri, Mayıs ayı başında Kabil’de birçok okula giden Şii kız çocukları olmak üzere 85 kişinin hayatını kaybettiği hücumdu. Bomba yüklü araçla düzenlenen hücumda 300 kadar kişi de yaralandı.
IŞİD savaşçıları bundan bir ay sonra da İngiltere merkezli mayın temizleme organisazyonu HALO Trust çalışanlarını maksat aldı. Akında 10 kişi hayatını kaybetti. BBC’ye konuşan HALO Trust’un CEO’su, Taliban’ın mayın toplayıcılarına yardım ettiğini ve saldırganları da uzaklaştırdığını söylemişti.
Kökeni Pakistan’a dayanıyor
IŞİD-K’nın silahlarını Taliban’a çevirdiği devir 2017 yılı. IŞİD savaşçıları, bu devirde El Esas’ın öldürülen önderi Usame Bin Ladin’in bir tünel sistemi ile saklandığı dağlık Tora Bora bölgesinden Taliban’ı sürmüştü.
IŞİD-K ya da IŞİD-Horasan’ın kökeni ise Tehrik-i-Taliban Pakistan’a (TTB) dayanıyor. Pakistan’daki baskılardan kaçan küme üyeleri, Ekim 2014’te IŞİD’in öldürülen önderi Ebubekir Bağdadi’ye bağlılık yemini ederek bölgede IŞİD’in uzantısı haline geldi. IŞİD’in güçlü olduğu devirde maddi ve manevi olarak desteklenen küme, kısa vakitte Orta Asya’ya yayıldı. IŞİD-K’ya verilen bu dayanağın şimdiyse büyük ölçüde kuruduğu iddia ediliyor. Fakat BM uzmanları, Suriye ve Irak’ta yeraltına inen IŞİD idaresinin IŞİD-K ile hala temasta olduğunu düşünüyor.
Matthias von Hein
©Deutsche Welle Türkçe